Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı

Kimya üzrə Nobel mükafatı (isv.Nobelpriset i kemi) — İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən kimyanın müxtəlif sahələri üzrə elm adamlarına təqdim olunan illik mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş edilmiş beş Nobel mükafatından biridir. Bu mükafatlar kimya, fizika, ədəbiyyat, sülh və fiziologiya və ya tibb sahələri üzrə əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim olunur.Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və Royal İsveç Elmlər Akademiyası tərəfindən verilir. Kimya üzrə Nobel mükafatına ilk dəfə 1901-ci ildə hollandiyalı alim Yakob Vant-Hoff layiq görülmüşdür. Hər laureat bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alır. 1901-ci ildə Yakob Vant-Hoffa verilmiş mükafat pulunun məbləği 150.782 İsveç kronu təşkil edirdi, 2007-ci ilin dekabr ayında bu məbləğ 7.731.004 İsveç kronuna bərabər idi. Mükafat Stokholmda 10 dekabr — Alfred Nobelin ölüm ildönümü ilə bağlı illik mərasimdə təqdim olunur.

Kimya üzrə Nobel mükafatı İsveç kimyaçısı Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmişdir.

Ən azı 25 laureat, digər kimya sahələrindən daha çox üzvi kimya sahəsindəki töhfələrinə görə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Kimya üzrə iki Nobel mükafatı laureatı, Riçard Kun (1938) və Adolf Butenandtın (1939) mükafatlarını almasına hökumətləri icazə vermədi. Sonradan onlar diplom və medalı alsalar da mükafat pulunu almadılar. Frederik Senger eyni sahə üzrə iki dəfə Nobel mükafatına layiq görülən iki laureatdan biridir (1958 və 1980-ci il). Digəri isə Con Bardindir o, iki dəfə, 1956 və 1972-ci ildə, Fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Digər iki nəfər iki dəfə Nobel mükafatını qazandı, biri kimya olmaqla digəri başqa sahə üzrə: Mariya Salomea Küri (1903-cü ildə fizika, 1911-ci ildə kimya üzrə) və Laynus Polinq (1954-cü ildə kimya, 1962-ci ildə sülh üzrə). 2018-ci ilə kimi mükafat 180 şəxsə verildi. Onlardan beşi qadın idi: Mariya Salomea Küri, İren Jolio-Küri (1935), (1964), Ada Yonat (2009) və Frensis Arnold (2018).

1916, 1917, 1919, 1924, 1933, 1940–42-ci illərdə Kimya üzrə Nobel mükafatı verilmədi. Həmçinin Kimya üzrə Nobel mükafatı 9 dəfə bir il müdətinə təxirə salınmışdı. Nobel komitəsinin qərarına əsasən 1914-cü ildə heç bir namizədin zəruri kriteriyaya sahib olmaması səbəbi ilə Kimya üzrə Nobel mükafatı verilməmişdi, lakin 1915-ci ildə mükafat Teodor Vilyam Riçardsa verildi və 1914-cü il mükafatı olaraq sayılmışdı. Həmçinin 1918-ci ilin mükafatı 1919-cu ildə Fris Haberə, 1920-ci ilin mükafatı 1921-ci ildə Valter Nernstə, 1921-ci ilin mükafatı 1922-ci ildə Frederik Soddiyə, 1925-ci ilin mükafatı 1926-cı ildə Rixard Ziqmondiyə, 1927-ci ilin mükafatı 1928-ci ildə Henrix Vilanda, 1938-ci ilin mükafatı 1939-cu ildə Riçard Kuna, 1943-cü ilin mükafatı 1944-cü ildə Georq de Xeveşiyə və 1944-cü ilin mükafatı 1945-ci ildə Otto Hana verilmişdir.

Laureatların siyahısı

İl Şəkil Laureat Ölkə Əsaslanma Ref
1901   Yakob Vant-Hoff Niderland "Məhlularda kimyəvi dinamika qanunlarını və osmos təzyiqini kəşf etdiyinə görə"
1902   Emil Fişer Almaniya İmperiyası "Şəkər və purin sintezi ilə əlaqəli çalışmalarına görə"
1903   Svante Arrenius İsveç "Dissosiasiyanın elektrolit nəzəriyyəsinə görə"
1904   Uilyam Ramzay Birləşmiş Krallıq "Havadakı təsirsiz qaz elementlərinin kəşfi və bu elementlərin dövri sistemdəki yerini müəyyən etməsinə görə"
1905   Adolf fon Bayer Almaniya İmperiyası "Üzvi boyalar və hidroaromatik birləşmələr üzərindəki tədqiqatları vasitəsilə üzvi kimya və kimya sənayesinin inkişaf etdirilməsinə görə"
1906   Anri Muassan Fransa "Flüor elementinin tədqiqi və təcrid etməsi və elektrik peçi ixtirasına görə"
1907   Eduard Buxner Almaniya İmperiyası "Biokimyəvi tədqiqatları və hüceyrəsiz sistemdə fermentasiyanı kəşf etməsinə görə "
1908   Ernest Rezerford Birləşmiş Krallıq
Yeni Zelandiya 		"Elementlərin parçalanması və radioaktiv maddələrin kimyası ilə əlaqədar apardığı tədqiqatlara görə"
1909   Otto Vallax Almaniya İmperiyası "Katalizlə əlaqəli çalışmalarına və kimyəvi tarazlıq və reaksiya sürətini idarə edən fundamental prinsiplər üzərindəki araşdırmalarına görə"
1910   Otto Vallax Almaniya İmperiyası "Alisiklik birləşmələr sahəsindəki qabaqcıl tədqiqatları ilə üzvi kimya və kimya sənayesinə verdiyi töhfələrə görə"
1911   Mariya Küri Polşa
Fransa 		"…radium və polonium elementlərinin kəşfinə görə…"
1912   Viktor Qrinyar Fransa "Qrinyar reaktivini kəşf etməsinə görə."
  Pol Sabatye Fransa "Narın dispers metalların iştirakı ilə üzvi maddələrin hidrogenləşdirmə metoduna görə"
1913   Alfred Verner İsveçrə "Molekulda atom rabitələrinin xarakterinin öyrənilməsi sahəsindəki işlərinə və xüsusi ilə qeyri-üzvi kimyanın yeni sahələrinin kəşfi ilə əlaqədar həyata keçirdiyi tədqiqatlara görə"
1914   Teodor Vilyam Riçards ABŞ "Bir çox kimyəvi elementlərin atom kütlələrini dəqiq təyin etdiyinə görə "
1915   Rixard Vilştetter Almaniya İmperiyası "Bitki aləminin boyayıcı maddələrinin, xüsusən xlorofilin öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdiyi kompleks tədqiqatlara görə "
1916 Mükafat verilmədi
1917
1918   Fris Haber Almaniya İmperiyası "Ammonyakı onun elementlərindən sintez etməsinə görə"
1919 Mükafat verilmədi
1920   Valter Nernst Almaniya "Termokimya ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1921   Frederik Soddi Birləşmiş Krallıq "Radioaktiv maddələrin kimyası və izotopların təbiəti və yaranması problemlərinin öyrənilməsi ilə əlaqədar həyata keçirdiyi mühüm tədqiqatlarına görə"
1922   Frensis Aston Birləşmiş Krallıq "Kütləvi spektroqrafı vasitəsilə radioaktiv olmayan elementlərin çoxlu sayda izotoplarını kəşf etdiyinə və tam ədədlər qaydasını yaratdığına görə"
1923   Frits Preql Avstriya
Yuqoslaviya krallığı 		"Üzvi maddələrin mikro analizi metodunun ixtirasına görə"
1924 Mükafat verilmədi
1925   Rixard Ziqmondi Almaniya
Macarıstan 		"Kalloid məhlulların heterogen təbiətini müəyyən etdiyinə və müasir kalloid kimyada mühüm əhəmiyyət kəsb edən orijinal metodlar işləyib hazırladığına görə"
1926   Teodor Svedberq İsveç "Dispers sistemlər sahəsindəki tədqiqatlarına görə"
1927   Henrix Viland Almaniya "Öd turşuları və əlaqəli maddələrin tədqiqinə görə"
1928   Adolf Vindaus Almaniya "Sterinlərin tərkibinin və onların vitaminlərlə əlaqələrinin tədqiqinə görə"
1929   Artur Qarden Birləşmiş Krallıq "Şəkərin fermentasiyası və fermentativ fermentlərin tədqiqinə görə"
  Hans fon Eyler-Helpin İsveç
1930   Hans Fişer Almaniya "Hemin və xlorofilin tərkibi ilə əlaqəli tədqiqatlarına və xüsusilə heminin sintezinə görə"
1931   Almaniya "Kimyəvi yüksək təzyiq metodlarının ixtirasına və inkişafına verdikləri töhfələrə görə"
  Almaniya
1932   ABŞ "Səth kimyası ilə əlaqəli kəşfləri və tədqiqatlarına görə"
1933 Mükafat verilmədi
1934   ABŞ "Ağır hidrogeni kəşf etməsinə görə"
1935   Frederik Jolio-Küri Fransa "Yeni radioaktiv elementlərin sintezinə görə"
  İren Jolio-Küri Fransa
1936   Niderland "Dipol momentləri, qazlardakı x-şüalarının və elektronların diffraksiyası ilə əlaqəli tədqiqatları vasitəsilə molekulyar strukturlar üzərindəki çalışmalarına görə"
1937   Birləşmiş Krallıq "Karbohidratlar və C vitamini ilə əlaqəli tədiqatlarına görə"
  Paul Karrer İsveçrə "Karotenoidlər, flavinlər, A və B2 vitaminləri üzərində apardığı tədqiqatlara görə"
1938   Riçard Kun Nasist Almaniyası "Karotenoidlər və vitaminlər ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1939   Adolf Butenandt Nasist Almaniyası "Cinsiyyət hormonları ilə əlaqədar tədqiqatlarına görə"
 
İsveçrə 		"Polimetilen və yüksək terpenlər ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1940 Mükafat verilmədi
1941
1942
1943   Georq de Xeveşi Nasist Almaniyası "kimyəvi proseslərin öyrənilməsi zamanı izotopların nişanlanmış atomlar kimi istifadəsi üzrə işlərə görə"
1944   Nasist Almaniyası "Ağır atom nüvələrinin parçalanmasının kəşfinə görə"
1945   Finlandiya "Kənd təsərrüfatı və qida kimyası sahəsində tədqiqatlarına və ixtiralarına, xüsusən də yemlərin konservləşdirilməsi üsullarına görə"
1946   ABŞ "Fermentlərin kristallaşdırıla biləcəyini kəşf etməsinə görə"
  ABŞ "Fermentləri və virus zülallarını təmiz halda aldıqlarına görə"
  ABŞ
1947   Birləşmiş Krallıq "Bioloji əhəmiyyətə malik bitki məhsulları, xüsusən alkaloidlər əlaqəli apardığı araşdırmalara görə"
1948   Arne Tiselius İsveç "Elektroforezin və adsorbsiyalı analizin tədqiqinə, xüsusən zərdabın zülallarının kompleks təbiəti ilə əlaqəli kəşflərinə görə"
1949   Uilyam Ciok ABŞ "Kimyəvi termodinamika sahəsindəki xidmətlərinə görə, xüsusən maddələrin son dərəcə aşağı temperaturda davranışı ilə əlaqədar"
1950   Otto Dils Qərbi Almaniya "Dien sintezini kəşf etdiklərinə və təkmilləşdirdiklərinə görə"
  Kurt Alder Qərbi Almaniya
1951   Edvin Makmillan ABŞ "Transuran elementləri sahəsindəki kəşflərinə görə"
  Qlenn Teodor Siborq ABŞ
1952   Biləşmiş Krallıq "Paylayıcı xromatoqrafiyanın ixtirasına görə"
  Biləşmiş Krallıq
1953   German Ştaudinger Qərbi Almaniya "Polimerlər kimyası sahəsindəki kəşflərinə görə"
1954   Laynus Polinq ABŞ "Kimyəvi rabitənin təbiətinin tədqiqinə və onu birləşmələrin strukturunun müəyyən olunması üçün istifadəsinə görə"
1955   ABŞ "Biokimyəvi əhəmiyyətli kükürd birləşmələri ilə əlaqəli tədqiqatlarına və xüsusilə polipeptid hormonunun ilk sintezinə görə"
1956   Sir Siril Norman Hinşelvud Birləşmiş Krallıq "Kimyəvi reaksiyaların mexanizminin tədqiqinə görə"
  Nikolay Semyonov SSRİ
1957   Aleksander Robertus Todd Birləşmiş Krallıq "Nukleozidlər və ko-fermentlər ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1958   Frederik Sanger Birləşmiş Krallıq "Zülalların, xüsusən insulinin strukturu ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
1959   Yaroslav Heyrovski Çexoslovakiya "Polyaroqrafik analiz üsulunun kəşfi və təkmilləşdirməsinə görə"
1960   ABŞ "Arxeologiya, geologiya, geofizika və digər elm sahələrində yaşın müəyyənləşdirilməsi üçün karbon-14 istifadə metoduna görə"
1961   Melvin Kalvin ABŞ "Karbon qazının bitkilərdə assimilyasiyasının tədqiqinə görə"
1962   Maks Peruç Birləşmiş Krallıq "Qlobulyar proteinlərin strukturlarının tədqiqinə görə"
  Con Kendrü Birləşmiş Krallıq
1963   Karl Ziqler Qərbi Almaniya "Yüksək polimerlərin kimyası və texnologiyası sahəsində kəşflərinə gör"
  Culio Natta İtaliya
1964   Birləşmiş Krallıq "Mürəkkəb biokimyəvi birləşmələrin strukturunun rentgen üsulu vasitəsilə müəyyən etməsinə görə"
1965   Robert Börns Vudvord ABŞ "Üzvi sintez sənətindəki böyük uğurlarına görə"
1966   Robert Sanderson Malliken ABŞ "Molekulyar orbital metodu ilə kimyəvi rabitələr və molekulların elektron quruluşu ilə bağlı fundamental tədqiqatlarına görə"
1967   Manfred Eyqen Qərbi Almaniya "Olduqca qısa impulsla molekulyar tarazlığın yerdəyişməsinin köməyi ilə olduqca sürətli kimyəvi reaksiyalara aid tədqiqatlarına görə"
  Birləşmiş Krallıq
  Corc Porter Birləşmiş Krallıq
1968   Lars Onsager ABŞ
Norveç 		"Dönməz proseslərdə onun adı ilə adlandırılan və dönməz proseslərin termodinamikası üçün prinsipial əhəmiyyət kəsb edən qarşılıqlar nisbətlərinin kəşfinə görə"
1969   Derek Barton Birləşmiş Krallıq "Konformasiya konseptinin təkmilləşdirilməsinə və kimya elmində tətbiqinə verdiyi töhfələrinə görə"
  Odd Hassel Norveç
1970   Argentina "Şəkər nukleotidlərinin və onların karbohidratların biosintezindəki rolunu kəşf etdiyinə görə"
1971   Gerhard Hersberq Kanada
Qərbi Almaniya 		"Elektron quruluşu və molekulların həndəsəsi, xüsusən də sərbəst radikalların öyrənilməsindəki töhfələrinə görə"
1972   Kristian Anfinsen ABŞ "Ribonukleaza və xüsusən amin turşusu ardıcıllığı və bioloji aktiv konformasiya arasındakı əlaqə üzərindəki tədqiqatlarına görə"
  Stanford Mur ABŞ "Ribonukleaza molekulunun aktiv mərkəzinin katalitik təsiri və kimyəvi strukturu arasındakı əlaqənin aydınlaşmasındakı xidmətlərinə görə"
  Uilyam Hovard Stayn ABŞ
1973   Qərbi Almaniya "Sendvic" adlanan metalüzvi kimyası sahəsindəki müstəqil olaraq həyata keçirdikləri qabaqcıl tədqiqatlarına görə"
  Birləşmiş Krallıq
1974   Pol Flori ABŞ "Makromolekulların fiziki kimyası sahəsindəki həm nəzəri, həm də eksperimental olaraq fundamental tədqiqatlarına görə"
1975   Con Kornfort Avstraliya
Birləşmiş Krallıq 		"Fermentativ kataliz reaksiyalarının stereokimyası üzrə tədqiqatlarına görə"
  Vladimir Preloq Yuqoslaviya
İsveçrə 		"Üzvi molekulların və reaksiyaların stereokimyası sahəsindəki tədqiqatlarına görə"
1976   Uilyam Lipskomb ABŞ "Kimyəvi rabitələrin problemlərini bilmək üçün açar olan boranların strukturunun tədqiqinə görə"
1977   İlya Priqojin Belçika "Dönməz proseslərin termodinamikasına verdiyi töhfələrə, xüsusən də dissipativ strukturlar nəzəriyyəsinə görə"
1978   Piter Mitçell Birləşmiş Krallıq "Xemiosmotik nəzəriyyəni yaratmaqla bioloji enerjinin ötürülməsi prosesini anlamaqda xidmətlərinə görə"
1979   Herbert Braun ABŞ "Mürəkkəb bor və fosfora malik üzvi birləşmələrin yeni sintez üsullarını işləyib hazırladığına görə"
  Georg Vittiq Qərbi Almaniya
1980   Pol Berq ABŞ "Xüsusilə rekombinant-DNT ilə əlaqədar olaraq, nuklein turşularının biokimyası ilə bağlı fundamental tədqiqatlarına görə ""
  Volter Gilbert ABŞ "Nuklein turşularında əsas ardıcıllığının müəyyənləşdirilməsinə dair töhfələrinə görə"
  Frederik Senger Birləşmiş Krallıq
1981   Keniti Fukui Yaponiya "Kimyəvi reaksiyaların gedişatı ilə əlaqədar müstəqil şəkildə təkmilləşdirdikləri nəzəriyyələrinə görə"
  Roald Hofman ABŞ
Polşa
1982   Aaron Kluq Birləşmiş Krallıq "Kristalloqrafik elektron mikroskopiyasının təkmilləşdirilməsi və nuklein turşusu — zülal bioloji əhəmiyyətli komplekslərin tədqiqinə görə"
1983   Henri Taube ABŞ "Xüsusilə metal komplekslərində elektron ötürmə reaksiyalarının mexanizmləri ilə əlaqədar tədqiqatlarına görə"
1984   Robert Brüs Merrifild ABŞ "Bərk matrisdə kimyəvi sintez metodologiyasının təkmilləşdirməsinə görə""
1985   Herbert Hauptman ABŞ ""Kristal strukturların müəyyənləşdirilməsi üçün birbaşa metodların təkmilləşdirilməsindəki uğurlarına görə"
  Cerom Karle ABŞ
1986   Dadli Robert Herşbax ABŞ "Kimyəvi elementar proseslərin dinamikasına aid töhfələrinə görə"
ABŞ
Tayvan
  Con Çarlz Polani Kanada
Macarıstan
1987   Donald Kram ABŞ "Yüksək seçicilikli struktur spesifik qarşılıqlı təsirli molekulların təkmilləşdirilməsi və istifadəsinə görə"
  Jan-Mari Len Fransa
  Çarlz Pedersen ABŞ
1988   Yohan Dayzenhofer Qərbi Almaniya "Fotosintetik reaksiya mərkəzinin üçölçülü quruluşunu təyin etdiklərinə görə"
  Robert Huber Qərbi Almaniya
  Qərbi Almaniya
1989   Sidney Oltmen Kanada
ABŞ 		"RNT-nin katalitik xüsusiyyətlərini kəşf etdiklərinə görə"
  Tomas Çek ABŞ
1990   Elias Ceyms Kori ABŞ "Üzvi sintez nəzəriyyəsini və metodologiyasını təkmilləşdiriyinə görə"
1991   Rixard Ernst İsveçrə "Yüksək qətiyyətli nüvə maqnetik rezonans (NMR) spektroskopiyasının metodologiyasının təkmilləşdirilməsindəki töhfələrinə görə"
1992   Rudolf Markus ABŞ
Kanada 		"Kimyəvi sistemlərdə elektron ötürmə reaksiyaları nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələrə görə"
1993   Keri Mullis ABŞ "DNT əsaslı kimyadaki metodların təkmilləşdirməsindəki töhfələrinə görə […] Polimeraz zəncir reaksiyası metodunun ixtirasına görə"
  Maykl Smit Kanada "DNT əsaslı kimyadaki metodların təkmilləşdirməsindəki töhfələrinə görə […] Oliqonukleotid əsaslı, sayt istiqamətlənmiş mutagenezin qurulmasına və protein tədqiqatlarında təkmilləşdirməsində verdiyi fundamental töhfələrə görə"
1994   Corc Olah ABŞ
Macarıstan 		"Karbokation kimyasına verdiyi töhfələrinə görə"
1995   Paul Krutzen Niderland "Atmosfer kimyasındaki tədqiqatlarına görə, xüsusən də ozonun əmələ gəlməsi və parçalanması ilə əlaqədar"
  Mario Molina Meksika
  Frank Şervud Rouland ABŞ
1996   Robert Kerl ABŞ "Fullerenləri kəşf etdiklərinə görə"
  Sir Harold Kroto Birləşmiş Krallıq
Riçard Smolli ABŞ
1997   Pol Boyer ABŞ "Adenozin trifosfatın sintezinin əsasını təşkil edən fermentativ mexanizmi izah etdiklərinə görə"
  Con Uoker Birləşmiş Krallıq
  Yens Skou Danimarka "İon ötürücü Na+, K±ATP fermentinin kəşfinə görə"
1998   Valter Kon ABŞ "Funksional sıxlıq nəzəriyyəsini təkmilləşdirdiyinə görə"
  Con Popl Birləşmiş Krallıq "Kvant kimyasında hesablama metodlarını təkmilləşdirdiyinə görə"
1999   Əhməd Zevayl ABŞ
Misir 		"Femtosaniya spektroskopiyasını istifadə etməklə kimyəvi reaksiyalar zamanı yaranan keçid vəziyyətlərini tədqiq etdiyinə görə"
2000   Alan Xiqer ABŞ "Polimerdə keçiriliciyin kəşfinə və təkmilləşdirdiklərinə görə"
  Alan MakDiarmid ABŞ
Yeni Zelandiya
  Hideki Sirakava Yaponiya
2001   Uilyam Noulz ABŞ "Xiral katalizləşdirilən hidrogenləşmə reaksiyaları üzrə tədqiqatlarına görə"
  Yaponiya
  Barri Şarpless ABŞ "Xiral katalizləşdirilən oksidləşmə reaksiyaları üzrə tədqiqatlarına görə"
2002   Con Bennett Fenn ABŞ "Bioloji makromolekulların identifikasiyası və quruluş təhlili metodlarını təkmilləşdirdiklərinə görə […] bioloji makromolekulların kütlə spektrometrik analizləri üçün yumşaq desorbsiya ionlaşma metodlarını təkmilləşdirdiklərinə görə"
  Koyçi Tanaka Yaponiya
  Kurt Vütrix İsveçrə "Bioloji makromolekulların identifikasiyası və quruluş təhlili metodlarını təkmilləşdirdiyinə görə […] məhlulda bioloji makromolekulların üçölçülü quruluşunu müəyyən etmək üçün nüvə maqnetik rezonans spektroskopiyasını inkişaf etdirdiyinə görə"
2003   Piter Aqre ABŞ "Hüceyrə membranlarındakı kanallarla əlaqəli kəşflərinə görə […] aquaporini kəşf etdiyinə görə"
  Roderik Makkinon ABŞ "Hüceyrə membranlarındakı kanallarla əlaqəli kəşflərinə görə […] ion kanallarının strukturu və mexanizmi ilə əlaqədar tədqiqatlarına görə"
2004   Aaron Çexanover İsrail "Ubiquitinin zülal parçalanmasında vasitəçilik etməsini kəşf etdiklərinə görə"
  Avram Herşko İsrail
  İrvin Rouz ABŞ
2005   İv Şoven Fransa "Üzvi sintezdə metatezis üsulunu təkmilləşdirdiklərinə görə"
  Robert Qrabbs ABŞ
  Riçard Şrok ABŞ
2006   Rocer Kornberq ABŞ "Eukaryotik transkripsiyanın molekulyar əsasları ilə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
2007   Gerhard Ertl Almaniya "Bərk səthlərdəki kimyəvi proseslərlə əlaqəli tədqiqatlarına görə"
2008   Osamu Şimomura Yaponiya "Yaşıl fluoressensiya zülalının kəşfi və təkmilləşdirilməsinə görə"
  Çalfi Martin ABŞ
  Rocer Tsen ABŞ
2009   Venkatraman Ramakrişnan ABŞ
Hindistan
Birləşmiş Krallıq 		"Ribosomun strukturu və funksiyası üzrə tədqiqatlarına görə"
  Tomas Steys ABŞ
  Ada Yonat İsrail
2010   ABŞ "Bizim gündəlik həyatımızı yaxşılaşdıran mürəkkəb molekulların qurulması məqsədilə karbon atomlarını bir-biri ilə birləşdirmənin yeni, daha səmərəli yaollarını təkmilləşdirdiklərinə görə"
  Eyiti Negisi Yaponiya
  Akir Suzuki Yaponiya
2011   Dan Şehtman İsrail
ABŞ 		"Kvazikristalları kəşf etdiyinə görə"
2012   Robert Lefkoviç ABŞ "G-zülalı birləşmiş reseptor ilə əlaqəli tədqiqtlarına görə"
  Brayan Kobilka ABŞ
2013   Martin Karplus ABŞ
Avstriya 		"Mürəkkəb kimyəvi sistemlər üçün çoxölçülü modellərin təkmilləşdirilməsinə görə"
  Maykl Levitt ABŞ
Birləşmiş Krallıq
İsrail
  ABŞ
İsrail
2014   Erik Betziq ABŞ "Yüksək qətiyyətli flüoresan mikroskopiyanın təkmilləşdirilməsinə görə"
  Ştefan Hell Almaniya
Rumıniya
  Uilyam Mörner ABŞ
2015   Tomas Lindal İsveç
Birləşmiş Krallıq 		"DNT təmirinin mexanizimləri üzrə tədqiqatlarına görə"
  Pol Modriç ABŞ
  Əziz Sancar ABŞ
Türkiyə
2016   Jan-Pyer Savaj Fransa "Molekulyar maşınların dizaynı və sintezinə görə"
  Frezer Stoddart Birləşmiş Krallıq
ABŞ
  Bernard Feringa Niderland
2017   Jak Düboşe İsveçrə "Krio-elektron mikroskopiyasını təkmilləşdirdiklərinə görə"
  Yoahim Frank Almaniya
ABŞ
  Riçard Henderson Birləşmiş Krallıq
2018   Frensis Arnold ABŞ "Fermentlərin istiqamətləndirilmiş təkamülünə görə"
  ABŞ "Peptidlər və antikorların faqotiv displeyini yaratdıqlarına görə"
  Birləşmiş Krallıq
2019   ABŞ "Litium-ion batereyalarının təkmilləşdirilməsinə görə"
  Birləşmiş Krallıq
ABŞ
  Yaponiya
2020   Emmanüel Şarpantye Fransa
Almaniya 		"Genom redakəsi metodunu təkmilləşdirdiklərinə görə"
  Cennifer Dudna ABŞ
2021   Almaniya
 "asimmetrik orqanokatalizi təkmilləşdirdiklərinə görə"
  Böyük Britaniya

İstinadlar

  1. . Nobelprize.org. 25 October 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2008.
  2. . Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 October 2008.
  3. . Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2008.
  4. . Nobelprize.org. 22 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2008.
  5. Malmström, Bo G.; Bertil Andersson. . Nobelprize.org. 3 December 2001. 16 July 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2008.
  6. . Nobelprize.org. 2 February 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 October 2008.
  7. . Nobelprize.org. 28 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2008.
  8. . nobelprize.org. 8 March 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 8 March 2017.
  9. ↑ . Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  10. ↑ . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  11. ↑ . Nobelprize.org. 9 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  12. ↑ . Nobelprize.org. 27 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  13. ↑ . Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  14. ↑ . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  15. ↑ . Nobelprize.org. 19 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  16. ↑ . Nobelprize.org. 20 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  17. ↑ . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  18. . Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  19. . Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  20. . Nobelprize.org. 5 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  21. . Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  22. . Nobelprize.org. 12 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  23. . Nobelprize.org. 11 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  24. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  25. . Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  26. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  27. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  28. . Nobelprize.org. 19 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  29. ↑ . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  30. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  31. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  32. . Nobelprize.org. 27 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  33. . Nobelprize.org. 30 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  34. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  35. . Nobelprize.org. 5 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  36. . Nobelprize.org. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  37. . Nobelprize.org. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  38. . Nobelprize.org. 10 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  39. . Nobelprize.org. 3 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  40. . Nobelprize.org. 1 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  41. . Nobelprize.org. 7 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  42. . Nobelprize.org. 14 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  43. . Nobelprize.org. 22 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  44. ↑ . Nobelprize.org. 14 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  45. . Nobelprize.org. 6 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  46. ↑ . Nobelprize.org. 11 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  47. . Nobelprize.org. 4 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  48. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  49. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  50. . Nobelprize.org. 9 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  51. . Nobelprize.org. 4 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  52. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  53. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  54. . Nobelprize.org. 9 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  55. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  56. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  57. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  58. . Nobelprize.org. 26 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  59. . Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  60. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  61. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  62. . Nobelprize.org. 24 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  63. . Nobelprize.org. 13 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  64. . Nobelprize.org. 15 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  65. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  66. . Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  67. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  68. . Nobelprize.org. 30 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  69. . Nobelprize.org. 13 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  70. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  71. . Nobelprize.org. 19 October 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  72. ↑ . Nobelprize.org. 11 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  73. . Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  74. . Nobelprize.org. 3 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  75. ↑ . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  76. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  77. . Nobelprize.org. 24 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  78. . Nobelprize.org. 12 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  79. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  80. ↑ . Nobelprize.org. 26 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  81. . Nobelprize.org. 21 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  82. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  83. . Nobelprize.org. 13 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  84. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  85. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  86. . Nobelprize.org. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  87. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  88. . Nobelprize.org. 25 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  89. . Nobelprize.org. 28 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  90. . Nobelprize.org. 28 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  91. . Nobelprize.org. 17 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  92. . Nobelprize.org. 18 July 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  93. ↑ . Nobelprize.org. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  94. . Nobelprize.org. 13 August 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  95. . Nobelprize.org. 5 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  96. . Nobelprize.org. 11 October 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  97. ↑ . Nobelprize.org. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  98. ↑ . Nobelprize.org. 26 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  99. . Nobelprize.org. 8 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  100. . Nobelprize.org. 20 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  101. ↑ . Nobelprize.org. 19 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  102. ↑ . Nobelprize.org. 2 November 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  103. ↑ . Nobelprize.org. 29 September 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  104. . Nobelprize.org. 19 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  105. . Nobelprize.org. 21 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  106. . Nobelprize.org. 17 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  107. . Nobelprize.org. 16 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2008.
  108. As of 26 October 2008, the nobelprize.org website page for the 2008 award gives Shimomura's country as "USA". However, the press release from the Nobel Foundation on 8 October 2008, announcing the award, states that Shimomura is a Japanese citizen. . Nobelprize.org. 8 October 2008. 9 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2008.
  109. . Nobelprize.org. 9 October 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2008.
  110. . Nobelprize.org. 10 October 2009 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2009.
  111. . Nobelprize.org. 9 October 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 6 October 2009.
  112. . Nobelprize.org. 7 October 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 5 October 2011.
  113. . Nobelprize.org. 13 October 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 13 October 2012.
  114. . Nobelprize.org. 31 August 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2013.
  115. . 13 July 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2013.
  116. . BBC. 8 October 2014. 19 July 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 21 June 2018.
  117. (rumın). 7 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 31 December 2015.
  118. . Nobelprize.org. 15 June 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 14 June 2017.
  119. . Nobelprize.org. 5 October 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 5 October 2016.
  120. . Nobelprize.org. 6 April 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 4 October 2017.
  121. Frank, Joachim (2017), 9 oktyabr 2017 tarixindən Wayback Machine saytında 9 oktyabr 2017 at the Wayback Machine. Retrieved 4 October 2017.
  122. Press Release: 3 oktyabr 2018 tarixindən Wayback Machine saytında 3 oktyabr 2018 at the Wayback Machine
  123. . Nobelprize.org. 25 February 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 9 October 2019.
  124. . Nobelprize.org. 7 October 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2020.
  125. . Nobelprize.org. 6 October 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2021.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

Vikianbarda Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023