Hans Karl Avqust Simon fon Eyler-Helpin (isv. Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin; 15 fevral 1873, Auqsburq, Almaniya imperiyası — 6 noyabr 1964, Stokholm, İsveç) — İsveç biokimyaçısı, kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1929). Leonard Eylerin nəslindəndir, Ulf fon Eylerin atasıdır.
Hans fon Eyler-Helpin | |
---|---|
Doğum tarixi | 15 fevral 1873[…] |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 6 noyabr 1964[…](91 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri |
|
Uşaqları | |
Elm sahəsi | kimya |
İş yeri | |
Təhsili | |
Elmi rəhbəri | Emil Fişer |
Üzvlüyü |
|
Mükafatları |
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Eyler-Helpin 1873-cü ilin fevralın 15-də Almaniyada Auqsburqda anadan olmuşdur. Riyaziyyatçı L.Eylerin nəslindəndir. 1895-ci ildə Berlin Universitetini bitirmişdir. 1896-1897-ci illərdə Qettingen Universitetində V.F.Q. Nernstin və Berlin universitetində Y.X. Vant-Hoffun rəhbərliyi altında, 1897-ci ildən Stokholm universitetində işləyir. 1906-cı ildən Stokholm Universitetinin professoru olur. 1929-1937-ci illərdə bu universitetin Biokimya İnstitutunun direktoru, 1938-1948-ci illərdə Üzvi Kimya İnstitutunun direktoru və eyni zamanda 1940-cı ildən Vitamin İnstitutunun direktoru olmuşdur.
Əsas işləri biokimyəvi proseslərin mexanizmlərinin öyrənilməsinə həsr olunub. Şəkərlərin spirtə qıcqırmasının kinetikasını tədqiq etmiş və mexanizmini aydınlaşdırmışdır.
1905-1940-cı illərdə fermentləri tədqiq etmişdir. İlk dəfə olaraq canlı orqanizmlərdə kimyəvi reaksiyaların sürətinin fermentlərin təsiri ilə artmasını müəyyən etmiş və bu hadisəni biokataliz adlandırmağı təklif etmişdir. R.M. Vilştetter ilə birlikdə 1922-ci ildə söyləmişdir ki, fermentlərin hissəcikləri kimyəvi aktiv qruplardan və kolloid daşıyıcıdan ibarətdir.
1928-ci ildə müəyyən etmişdir ki, karotin fizioloji aktivliyinə görə A vitamininə yaxındır. 1933-cü ildə müəyyən etmişdir ki, maya fermentləri ilə bütün nukleotidlərin dehidratasiyası kozimaza ilə katalizləşdirilir; belə nəticəyə glmişdir ki, fermentlərin strukturunda koferment və apofermenti ayırmaq lazımdır. Şişlərin biokimyasını öyrənmək sahəsində böyük xidmətlər göstərmişdir. Bir sıra elmlər akademiyalarının və kimya cəmiyyətlərinin üzvü olmuşdur.
1929-cu ildə Qardner ilə birlikdə kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.
İstinadlar
- ↑ Bibliothèque nationale de France (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Hans von Euler-Chelpin // (ing.).
- ↑ Эйлер-Хельпин Ханс Карл Август Симон фон // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Euler-Chelpin, von, släkt.
- ↑ (ing.). 2002.
- Hans von Euler-Chelpin - Facts.
- . Hittagraven.
- . Svenskagravar.se.