Bu səhifədə iş davam etməkdədir.
|
Con Bennett Fenn - (ing. John Bennett Fenn, 15 iyun 1917 il, Nyu-York, ABŞ - 10 dekabr 2010 il , Richmond, Virciniya, ABŞ) — amerikalı analitik kimyaçı, professor, 2002-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı. Bioloji makromolekulların öyrənilməsi üçün kütləvi spektrometrik metodun, xüsusən də elektrosprey metodunun işlənib hazırlanmasına görə. C.Fenn Nobel mükafatı aldığı mövzu üzərində işləməyə başlarkən artıq onun 70 yaşı var idi. Bioloji molekulların tədqiqində elektrospreyin istifadəsi, mürəkkəb farmakoloji birləşmələrin sınaqdan keçirilməsi üçün geniş istifadə edilmişdir. ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının üzvü (2003 il).
Bioqrafiya və karyerası
Con Fenn 15 iyun 1917-ci ildə Nyu-Yorkda anadan olub. Yeniyetmə ikən valideynləri ilə birlikdə Kentukki ştatının Berea şəhərinə köçdü və burada Berea Kollecində təhsil alıb bitirdi. 1940-cı ildə Yel Universitetində kimya üzrə doktorluq dərəcəsi alıb, onun dissertasiyası 45 səhifə və cəmi üç nəsrdən ibarət olub. Daha sonra 1952-ci ildə C.Fenn Prinston Universitetinə, Dəniz Tədqiqatları İdarəsi tərəfindən maliyyələşdirilən reaktiv hərəkət tədqiqatlarına dəstək proqramı olan SQUID Layihəsinin direktoru kimi köçdü. Bu dövrdə Fenn öz işinə indi kimyəvi fizika tədqiqatlarında geniş istifadə olunan səsdən sürətli atom və molekulyar şüaların mənbələrini inkişaf etdirməyə başladı. Squid layihəsi üzərində işlədikdən sonra Fenn 1967-ci ildə Yel Universitetinə qayıtdı.1962-ci ildən təqaüdə çıxmalı olan C.Fenn 1987-ci ilə qədər Yel Universitetində çalışdı. Bununla belə, C.Fenn yaş ayrı-seçkiliyinə müqavimət göstərərək universitetdə qaldı və daha kiçik bir laboratoriyada işini davam etdirməyə başladı. Məhz bu zamanlar o, 2002-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatı aldığı layihə üzərində işləməyə başlamışdı. "Bioloji makromolekulların identifikasiyası və quruluş təhlili metodlarını təkmilləşdirdiklərinə görə bioloji makromolekulların kütlə spektrometrik analizləri üçün yumşaq desorbsiya ionlaşma metodlarını təkmilləşdirdiklərinə görə" Koyçi Tanaka (Yaponiya) ilə birlikdə 2002-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görüldülər Mükafat verildiyi zaman o, bu kateqoriyada ən yaşlı laureat idi ki, 2019-cu ilə qədər belədə qaldı. Con Fenn 10 dekabr 2010-cu ildə Virciniya ştatında 93 yaşında vəfat edib.
Şəxsi həyatı
C.Fenn aspiranturanın ikinci ilinin sonunda Marqaret Uilsonla evləndi. Onların birlikdə üç övladı oldu - iki qız və bir oğlu. Marqaret 1992-ci ildə Yeni Zelandiyada avtomobil qəzasında öldü. Fenn ikinci dəfə Frederica Mullen ilə evləndi. Nobel mükafatını aldıqdan düz 8 il sonra Virciniya ştatının Riçmond şəhərində vəfat etmişdir. C.Fennin Frederica Mullendən, üç övladı, yeddi nəvəsi və on bir nəticəsi var idi: Anika Fenn Gilman, Nora Fenn Gilman, Dominic Braun, Aaron Hollouvey, Mişel Hollouvey, Damarion Hollouvey, Tayrell Hollouvey, Eloiza Uittington, Cey Si Lesli, Manon Lesli və Dino Steinberg.
Mükafatları
- Humboldt mükafatı (1982 il)
- Tomson medalı (2000 il)
- ABRF Mükafatı (2002 il)
- Kimya üzrə Nobel Mükafatı (2002 il)
- Uilbur Cross medalı (2003 il)
İstinadlar
- Chemistry Nobel laureate dies in Va.
- John B. Fenn Архивная копия от 19 декабря 2018 на Wayback Machine (англ.)
- Джон Б. Фенн – Автобиография . Нобелевский фонд.Архивированоиз оригинала 21 декабря 2010 года. Проверено 2 апреля 2011г.
- Facts on the Nobel Prize in Chemistry. Нобелевский фонд. Архивировано 19 августа 2019 года.
- Винн, Кеннет Дж. (2 апреля 2011 г.).«Джон Фенн». Хранитель .Архивированоиз оригинала 7 апреля 2019 года. Проверено 14 декабря 2016г
- Джон Б. Фенн – Автобиография . Нобелевский фонд.Архивированоиз оригинала 21 декабря 2010 года. Проверено 2 апреля 2011г.
- Арно, Селия (13 декабря 2010 г.). «Джон Фенн умер в 93 года» . Новости химии и техники . Проверено 2 апреля 2011 г.
- "Arxivlənmiş surət". 2024-02-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-01. (); (); ()
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-01. (); (); ()