Türkiyədə UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı

Türkiyədə UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı Türkiyədə yerləşən mədəni və ya təbiət miraslarının UNESCO-un Dünya İrsi siyahısına və ya müvəqqəti irs siyahısına düşənlərdən ibarətdir. Türkiyədə 2016 etibarilə 16 dənə Ümumdünya irsi mövcuddur.

Siyahı

Aşağıdakı cədvəl hər bir Ümumdünya irsi haqqındakı məlumatları siyahılar:

Ad; Ümumdünya irsi komitəsi tərəfindən sadalandığı şəkliylə
Yer; olduğu il və koordinatlar
Tarix; əhəmiyyətə sahib olduğu və ya inşa edildiyi zaman hissəsi
UNESCO məlumatları; istinad nömrəsi, seçildiyi il və təmin etdiyi meyarlar
Şərhlər; sahəsində haqqında qısa şərh
Rənglər;      mədəni sahədə,      təbii alan,      qarışıq alan
Ad Fotoşəkil Yer Tarix UNESCO məlumatları Şərhlər
İstanbulun tarixi əraziləri   İstanbul
41°01′ şm. e. 28°58′ ş. u. 		VI əsr ; 1985;
i, ii, iii, iv
Görəmə Milli Parkı və Kappadokiya   Nevşəhər
38°40′ şm. e. 34°50′ ş. u. 		IV əsr (Görəmə) ; 1985;
i, iii, v, vii
Divriği böyük məscidi   Sivas
39°22′25″ şm. e. 38°07′25″ ş. u. 		1228-29 ; 1985;
i, iv
Xattusa   Çorum
40°01′11″ şm. e. 34°36′55″ ş. u. 		E.ə. XVII əsr ; 1986;
i, ii, iii, iv
Nəmrud dağı   Adıyaman
37°58′54″ şm. e. 38°44′28″ ş. u. 		E.ə. I əsr ; 1987;
i, iii, iv
və Letoon   Antalya, Muğla
36°21′22″ şm. e. 29°19′06″ ş. u. 		E.ə. VIII əsr ; 1988;
ii, iii
Hierapolis və Pamukkale   Dənizli
37°55′30″ şm. e. 29°07′33″ ş. u. 		E.ə. II əsr (Hierapolis) ; 1988;
iii, iv, vii
Safranbolu   Karabük
41°14′57″ şm. e. 32°40′59″ ş. u. 		XIII əsr ; 1994;
ii, iv, v
Troya   Çanaqqala
39°57′27″ şm. e. 26°14′20″ ş. u. 		E.ə. XIII əsr ; 1998;
ii, iii, vi
Səlimiyyə məscidi   Ədirnə
41°40′41″ şm. e. 26°33′34″ ş. u. 		1574 ; 2011;
i, iv
Çatalhöyük   Konya
37°40′03″ şm. e. 32°49′42″ ş. u. 		E.ə. VIII minillik ; 2012;
iii, iv
Bursa və   Bursa
40°11′05″ şm. e. 29°03′44″ ş. u. 		XIV əsr ; 2014;
i, ii, iv, vi
Perqam   İzmir
39°07′33″ şm. e. 27°10′48″ ş. u. 		E.ə. VII əsr ; 2014;
i, ii, iii, iv, vi
Diyarbəkir qalası və Hevsel bağçaları   Diyarbakır
37°54′39″ şm. e. 40°13′38″ ş. u. 		E.ə. VI əsr ; 2015;
iv
Efes   İzmir
37°56′21″ şm. e. 27°20′27″ ş. u. 		E.ə. X əsr ; 2015;
iii, iv, vi
Ani   Qars
40°30′42″ şm. e. 43°34′20″ ş. u. 		V əsr ; 2016;
ii, iii, iv

İlkin Siyahı

Türkiyənin Dünya İrsinə namizəd siyahısında 84 obyekt var. Onlardan 77-si mədəni, üçü təbii, dördü isə qarışıq obyektlərdir. Siyahı sonuncu dəfə 15 aprel 2021-ci ildə yenilənib.

Ad Şəkil Yer Tarix UNESCO məlumatları İzahlar
Karain mağarası  
37°04′39″ şm. e. 30°34′15″ ş. u. 		Alt Paleolitik 2001-ci ildə Ümumdünya İrs kimi qeydiyyata alınması üçün edilən müraciət Ümumdünya İrs Komitəsi tərəfindən gecikdirildi.
Sümela monastrı  
40°41′24″ şm. e. 39°39′30″ ş. u. 		4. yüzil 1989-cu ildə Ümumdünya İrs kimi qeydiyyata alınması üçün edilən müraciət Ümumdünya İrs Komitəsi tərəfindən gecikdirildi.
Alahan monastırı  
36°47′27″ şm. e. 33°21′04″ ş. u. 		5. yüzil
Noel Baba Kilsəsi  
36°14′41″ şm. e. 29°59′07″ ş. u. 		4. yüzil
Harran ve Şanlıurfa  
37°09′20″ şm. e. 38°47′28″ ş. u. 		E.ə. 9500
Ahlat məzar daşları  
38°44′26″ şm. e. 42°27′30″ ş. u. 		12-15-ci yüzillar
Dənizli-Şərqibəyazit yolundakı Səlcuqlu Karvansarayları   13. yüzil - Konya: Anadolu Səlcuqlu Dövlətinin paytaxtı  
37°52′14″ şm. e. 32°30′17″ ş. u. 		12-13-cü yüzillar
Alanya  
36°32′11″ şm. e. 31°59′52″ ş. u. 		E.ə. 4-cü yüzil 2011 və 2013-cü illərdə Dünya İrsi obyekti kimi qeydiyyata alınmaq üçün hazırlanan namizədlik sənədləri Türkiyənin tələbi ilə geri götürülüb.
Mardin mədəni landşaft sahəsi  
37°18′46″ şm. e. 40°44′21″ ş. u. 		14-cü yüzil 2003-cü ildə Ümumdünya İrsi obyekti kimi qeydiyyatdan keçmək üçün edilən müraciətə Türkiyənin tələbi ilə baxılmayıb.
Müqəddəs Pavel kilsəsi, Müqəddəs Pavel su quyusu və ətrafı  
36°54′50″ şm. e. 34°53′52″ ş. u. 		1102
İshaq Paşa sarayı  
39°31′13″ şm. e. 44°07′44″ ş. u. 		1784
Kekova adası  
36°10′47″ şm. e. 29°51′47″ ş. u. 		E.ə. 3-cü yüzil
Güllük Dağı Milli Parkı ve Termessos  
36°58′57″ şm. e. 30°27′53″ ş. u. 		E.ə. 2-ci yüzil
Likiya sivilizasiyanın qədim şəhərləri   E.ə. 5-ci yüzil
Saqalassos antik şəhəri  
37°40′33″ şm. e. 30°31′07″ ş. u. 		E.ə. 3-cü yüzil
Perge antik şəhəri  
36°57′34″ şm. e. 30°51′11″ ş. u. 		E.ə. 13-cü yüzil
Əşrəfoğlu məscidi  
37°41′00″ şm. e. 31°43′07″ ş. u. 		1299
Müqəddəs Pyotr Kilsəsi  
36°12′33″ şm. e. 36°10′41″ ş. u. 		1-ci yüzil
Aizanoi  
39°12′03″ şm. e. 29°36′35″ ş. u. 		E.ə. 2-ci minillik
Zevqma arxeoloji obyekti  
37°03′27″ şm. e. 37°52′12″ ş. u. 		E.ə. 1-ci yüzil
Qordion  
39°39′00″ şm. e. 31°58′46″ ş. u. 		E.ə. 12-ci yüzil Ümumdünya İrs obyekti kimi qeydiyyatdan keçmək üçün edilən müraciətə 2022-ci ildə baxılacaq.
Birgi, Ödemiş tarixi şəhəri  
38°15′23″ şm. e. 28°03′59″ ş. u. 		13-cü yüzil
Hekatomnus məqbərəsi və ziyarətgahı  
37°18′46″ şm. e. 27°46′46″ ş. u. 		E.ə. 4-cü yüzil
Beçin orta əsrlər şəhəri  
37°16′29″ şm. e. 27°47′21″ ş. u. 		13-cü yüzil
Niğdenin tarixi abidələri  
37°57′58″ şm. e. 34°40′43″ ş. u. 		13-cü yüzil
Yesemek daş karxanası və heykəltəraşlıq emalatxanası  
36°54′12″ şm. e. 36°44′19″ ş. u. 		E.ə. 9-cu yüzil
Odunbazarı tarixî şəhər mərkəzi  
39°45′54″ şm. e. 30°31′16″ ş. u. 		13-cü yüzil
Mamure qalası  
36°04′51″ şm. e. 32°53′41″ ş. u. 		3-4-cü yüzillər
Hacı Bektaş Vəli kompleksi  
38°56′33″ şm. e. 34°33′44″ ş. u. 		13-cü yüzil
Laodikeya qədim şəhəri  
37°50′09″ şm. e. 29°06′33″ ş. u. 		E.ə. 3-cü yüzil
Duz gölü ətraf mühitin xüsusi mühafizə bölgəsi  
38°40′43″ şm. e. 33°30′55″ ş. u. 		2000
Sardis antik şəhəri və Bintəpələr Lidiya kurqanları  
38°29′18″ şm. e. 28°02′25″ ş. u. 		E.ə. 8-ci yüzil
İznik  
40°25′47″ şm. e. 29°43′35″ ş. u. 		E.ə. 316
Zeynal Abdin məscidi və Mor Yaqup Kilsəsi  
37°04′00″ şm. e. 41°12′52″ ş. u. 		4-cü yüzil (kilsə)
12-ci yüzil (məscid)
Əxi Evrən məscidi və türbəsi  
39°08′53″ şm. e. 34°09′34″ ş. u. 		1482
Titus tuneli  
36°07′16″ şm. e. 35°55′21″ ş. u. 		2-ci yüzil
Mahmud Bəy məscidi  
41°28′47″ şm. e. 33°41′12″ ş. u. 		1366
Kültəpə-Kaniş Arxeoloji ərazi  
38°51′02″ şm. e. 35°38′04″ ş. u. 		E.ə. 3-cü minillik
Kaunos antik şəhəri  
36°49′31″ şm. e. 28°37′22″ ş. u. 		E.ə. 9-cu yüzil
Anadolu Səlcuqlu mədrəsələri   13-cü yüzil Buruciyə mədrəsəsi, Cacabəy Mədrəsəsi, Qoşa Mədrəsə, Qoşa Minarəli Mədrəsə (Ərzurum), Qoşa Minarəli Mədrəsə (Sivas), Göy mədrəsə, İncə Minarəli Mədrəsə, Qaratay Mədrəsəsi, Sahabiyə Mədrəsəsi, Yakutiyə Mədrəsəsi
Korikus antik şəhəri  
36°27′24″ şm. e. 34°08′53″ ş. u. 		E.ə. 4-cü yüzil
Anazarb antik şəhəri  
37°14′57″ şm. e. 35°53′50″ ş. u. 		E.ə. 1-ci yüzil
Çanaqqala və Gelibolu Birinci Dünya Müharibəsi Bölgələri  
40°03′01″ şm. e. 26°13′11″ ş. u. 		1915-16
Əflatunpınar: Het su abidəsi  
37°50′05″ şm. e. 31°43′15″ ş. u. 		E.ə. 1620-1200
Ağdamar kilsəsi  
38°20′25″ şm. e. 43°02′12″ ş. u. 		921
Aspendos antik şəhəri tiatrı ve su kəmərləri  
36°56′20″ şm. e. 31°10′20″ ş. u. 		E.ə. 5-ci yüzil
Əshabi-Kəhf kompleksi  
38°14′47″ şm. e. 36°51′15″ ş. u. 		446
tarixi əxi şəhəri  
40°27′51″ şm. e. 31°12′43″ ş. u. 		13-cü yüzil 2018-ci ildə dünya irsi obyekti olaraq qeydiyyata alınmaq üçün hazırlanan namizədlik sənədləri Türkiyənin istəyi ilə geri götürülüb.
Harşena Dağı ve Pontus Kral qaya məzarları  
40°39′12″ şm. e. 35°49′49″ ş. u. 		E.ə. 3-cü yüzil
Dağlıq Frigiya   E.ə. 8-ci yüzil
Stratonikeia (Muğla) antik şəhəri  
37°18′47″ şm. e. 28°03′57″ ş. u. 		E.ə. 1500-cü il
Uzun körpü  
41°16′40″ şm. e. 26°40′30″ ş. u. 		1443-cü il
İsmail Fakirullah Türbəsi  
37°56′57″ şm. e. 42°00′40″ ş. u. 		18-ci yüzil
Yıldız sarayı Kompleksi  
41°03′01″ şm. e. 29°00′41″ ş. u. 		18-ci yüzil
Malabadi köprüsü  
38°09′13″ şm. e. 41°12′13″ ş. u. 		12-ci yüzil
Van qalası, telli ve tarixî Van şəhəri  
38°30′03″ şm. e. 43°20′21″ ş. u. 		E.ə. 8-ci yüzil
II. Bəyazid kompleksi  
41°41′09″ şm. e. 26°32′38″ ş. u. 		1488-ci il
Yivli minarə  
36°53′11″ şm. e. 30°42′16″ ş. u. 		1373-cü il
Sivrihisar Ulu Camii  
39°27′03″ şm. e. 31°32′14″ ş. u. 		1232-ci il
Bodrum qalası  
37°01′54″ şm. e. 27°25′45″ ş. u. 		15-ci yüzil
Nuruosmaniyə məscidi  
41°00′37″ şm. e. 28°58′13″ ş. u. 		1755-ci il
Kibira antik şəhəri  
37°09′29″ şm. e. 29°29′47″ ş. u. 		E.ə. 4-cü yüzil
Hacı Bayram Məscidi və ətrafı  
39°56′39″ şm. e. 32°51′28″ ş. u. 		1428-ci il
Qızılirmaq deltası ve Quş Cənnəti  
41°40′13″ şm. e. 36°02′07″ ş. u. 		1994-cü il Dünya Mirası olarak tescil edilmesi için 2018'de hazırlanan adaylık Şəkilsı, Türkiye'nin isteğiyle geri çekildi.
Assos antik şəhəri  
39°29′16″ şm. e. 26°20′13″ ş. u. 		E.ə. 7-ci yüzil
Ayvalık sənaye landşaft zonası  
39°19′00″ şm. e. 26°41′31″ ş. u. 		19-cu yüzil
İvriz mədəni landşaft ərazisi  
37°23′46″ şm. e. 34°09′53″ ş. u. 		E.ə. 8-ci yüzil
Anadolu Türk İrsinin Erkən Dövrü: Danişməndlilər bəyliyinin paytaxtı Niksar  
40°35′17″ şm. e. 36°56′59″ ş. u. 		11-ci yüzil
Qaziantepdə yeraltı su strukturları: Livaslar və Kastels
37°03′34″ şm. e. 37°23′20″ ş. u. 		13-cü yüzil Altı ögesi vardır.
Anadoluda taxta damlı və taxta dirəkli məscidlər   13-14-cü yüzillər Afyonqarahisar Ulu Camii, Arslanhane Camii ,Əşrəfoğlu Camii, Mahmut Bəy Camii, Sivrihisar Ulu Camii
Yustinian körpüsü  
40°44′15″ şm. e. 30°22′26″ ş. u. 		6-cı yüzil
Priena antik şəhər  
37°39′31″ şm. e. 27°17′51″ ş. u. 		E.ə. 6-cı yüzil
Harput tarixî şəhəri  
38°42′16″ şm. e. 39°15′10″ ş. u. 		E.ə. 8-ci yüzil
Kral qızı hamamı
39°29′41″ şm. e. 35°22′34″ ş. u. 		2-ci yüzil
Ballıca mağarası təbiət parkı  
40°13′38″ şm. e. 36°18′06″ ş. u. 		Pliosen
Aralıq dənizindən Qara dənizə Genuya Ticarət Yolu üzərində Qala və Divarlı Qəsəbələr   13-cü yüzil İlk dəfə 2013-cü ildə Akçakoca qalası, Amasra qalası, Çandarlı qalası, Foça qalası, Qalata qülləsi, Sinop qalası, Yoros qalası ilə bir irs sahəsi yaradılmışdır. Daha sonra 2020-ci ildə Çeşme qalası, Göyərçinada qalası və Kuşadası divarları müvəqqəti irs sahəsinə kimi əlavə edildi.
Beypazarı tarixi şəhəri  
40°10′14″ şm. e. 31°55′15″ ş. u. 		19-cu yüzil
Qaratəpə antik şəhəri  
37°15′33″ şm. e. 36°14′09″ ş. u. 		E.ə. 8-ci yüzil
İzmir tarixi liman şəhəri  
38°25′06″ şm. e. 27°07′56″ ş. u. 		E.ə. 4-cü yüzil
Zerzevan qalası və Mithraeum  
37°36′30″ şm. e. 40°29′57″ ş. u. 		4-cü yüzil
Koramaz Vadisi
38°48′10″ şm. e. 35°41′02″ ş. u. 		11-ci yüzil
Midyat və ətrafının (Tur Abdin) son antik və orta əsr kilsələri və monastırları.  
37°28′59″ şm. e. 41°23′48″ ş. u. 		6-cı yüzil Mor Sobo Kilsəsi, Məryəm Ana Kilsəsi, Deyruzzaferan Manastırı, Mor Gabriel Manastırı, Mor Abai Manastırı, Mor Loozor Manastırı, Mor Yakup Manastırı, Mor Kuryakos Kilsəsi, Mor İzozoel Kilsəsi
Kəmaliyə tarxi şəhəri.  
39°15′44″ şm. e. 38°29′44″ ş. u. 		15-ci yüzil Kəmaliyə şəhər mərkəzi və "Qaranlıq Kanyon"-dan ibarətdir.

Xəritə

 
Noel Baba Kilsəsi
Müqəddəs Pyotr kilsəsi
Birgi
Hekatomnos
Yesemek
Odunpazarı
Sardis
Mor Yaqub Kilsəsi
Ahi Evran Türbəsi
Titus tuneli
Mahmud Bəy Camii
Kültəpə
Kaunos
Əflatunpınar
Əsabi Kəf Kompleksi
Stratonikeia (Muğla)
İsmail Fakirullah Türbesi
II. Bəyazid Kompleksi
Sivrihisar Ulu Camii
Kibira
Hacı Bayram Camii
Niksar
<div style="font-size:88%;line-height:1.2em;position:absolute;z-index:2;left:İfadə xətası: Gözlənilməz "<" operatoru.%;top:İfadə xətası: Gözlənilməz "<" operatoru.%">
Gaziantep kastelleri ve livasları
Kral Qızı Hamamı
Koramaz vadisi
Tur Abdin
Türkiyənin Dünya İrsi ilkin siyahısındakı obyektləri: mədəni ərazilər qırmızı, təbii ərazilər sarı, qarışıq ərazilər mavi rənglə göstərilib. Obyektlərin tam adları xəritəyəyerləşmədiyi üçün qısa adlardan istifadə edilib. Dənizli-Doğubayazıt yolu üzərindəki Səlcuqlu karvansarayları, Likiya sivilizasiyasının qədim şəhərləri, Aralıq dənizindən Qara dənizə gedən Genuya Ticarət Yolu üzərindəki Qala və Qalalı yaşayış yerləri, Anadolu Səlcuqlu mədrəsələri, Dağ Frigiyası, Anadoludakı Taxta Dam və Taxta Sütunlar birdən çox obyekti əhatə etdiyi üçün xəritədə göstərilməyib.

İstinadlar

  1. . 2022-06-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
  2. . 2016-02-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
  3. . 2008-10-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
  4. . 2015-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
  5. . 2015-11-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
  6. (PDF). 2017-07-09 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-04-12.
  7. (PDF). 13 July 2021 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 12 April 2023.
  8. ↑ (PDF). 2019-06-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-04-12.
  9. . 2018-06-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
  10. (İngilizce). 2015-09-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.
  11. (İngilizce). 2020-04-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-12.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Türkiyədə UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı ilə əlaqəli mediafayllar var.
  •  (ing.)
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023