Scarturus elater

Scarturus elater (lat. Scarturus elater) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin sürünənlər sinfinin pulcuqlular dəstəsinin gekkonlar fəsiləsinin scarturus cinsinə aid heyvan növü.

Scarturus elater
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Euarxontoqlireslər Klad: Gliriformes Klad: Glires Klad: Simplicidentata Dəstə: Gəmiricilər Yarımdəstə: Myomorpha Fəsiləüstü: Dipodoidea Fəsilə: Ərəbdovşanlar Yarımfəsilə: Allactaginae Cins: Scarturus Növ: Scarturus elater
Beynəlxalq elmi adı
Allactaga elater Licht., 1825[…]
Şəkil axtarışı ITIS   609735 NCBI   73861 EOL   327869

Xarici görünüşü

Xarici görünüşcə Kiçik Asiya ərəbdovşanına bənzəyir, lakin ondan azca kiçikdir. Bədən uzunluğu 95-118 mm, dal pəncənin uzunluğu 48-56 mm, qulağın uzunluğu 43 mm-ə qədərdir. Çəkisi 73 q-dır. Bədənin bel hissəsi qonur-boz, qarın hissəsi isə ağ rəngdədir.

Yayılması

Arealı Kiçik və Orta Asiyanın, İranın, Əfqanıstanın, Çinin və Cənubi Zaqafqaziyanın gilli və çınqıllı səhra, xam torpaqlarını və dağətəyi yamaclarını əhatə edir. Azərbaycanda əsas etibarilə Kür-Araz ovalığında, Abşeron yarımadasında, bəzən isə dağətəyi rayonlarda təsadüf olunur. Azərbaycanda iki yarımnövü qeyd edilmişdir: A.e.caucasicus – Naxçıvan MR-dan başqa respublikamızın hər yerində, A.e.aralychensis isə Naxçıvan MR-da yayılmışdır.

Həyat tərzi

Yuvaları sadə olub, dərinliyi 60 sm-ə çatır. Yeraltı yolların uzunluğu 150 sm, eni isə 3-3,5 sm-ə qədərdir. Bala çıraxmaq üçün diametri 10 sm olan yuva hazırlayır. Yuvanı quru və yumşaq otlardan düzəldir.

Kiçik ərəbdovşanlarının əsas qidasını bitkilərin soğanacaqları, kökləri və yaşıl hissələri, həmçinin həşəratlar təşkil edir. Gizli həyat tərzi keçirir, ala-qaranlıq və gecə vaxtı fəaldır.

Arealının böyük hissəsində təqribən 4 ay qışlamaya gedir (noyabrın ortalarından martın ortalarına qədər), lakin Zaqafqaziyada qış yuxusuna getmir. Qış yuxusudan oyandıqdan sonra çoxalmağa başlayır. İl ərzində 2-3 dəfə olmaqla, 2-7 bala verir.