Akim Əbdürrəhman oğlu Cemilyev (krımtat. Akim Abdurahman oğlu Cemilev, Аким Абдурахман огълу Джемилев; 9 may 1918 – 11 dekabr 2001, Simferopol) — Krım Tatar xoreoqrafı, rəqqası və ictimai xadimi. Krım tatarların milli hərəkatının fəal üzvü. Böyük Vətən müharibəsi iştirakşısı. Ukraynanın əməkdar artisti (1994).
| Akim Əbdürrəhman oğlu Cemilyev | |
|---|---|
| krımtat. Akim Abdurahman oğlu Cemilev, Аким Абдурахман огълу Джемилев | |
 | |
| Doğum tarixi | 9 may 1918 |
| Vəfat tarixi | 11 dekabr 2001 (83 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ  Ukrayna
|
| Fəaliyyəti | baletmeyster, rəqqas, xoreoqraf |
| Teatr | Krım Tatar Akademik Musiqi və Dram Teatrı |
| Mükafatları |
  
|
Həyatı
9 may 1918-ci ildə Küçük-Uzən kəndində anadan olub. 1933-cü ildə atası, kənd sovetinin sədri, Simferopolda Qujtransportun müdiri vəzifəsinə gətirildi. Akim fabrik məktəbinə daxil oldu və eyni zamanda istehlakçı kooperasiya klubunun rəqs ansamblına qoşuldu. Müasir krım tatar xoreoqrafiyasının banisi Hüseyn Baqqalın şagirdi olub.
1936-cı ildə Krım Tatar Opera və Balet Teatrının Krım Dövlət Rəqs Ansamblının solisti oldu. Krım tatar rəqsləri - "Ağır-ava", "Çoban-oyunu", "Haitarma" və SSRİ-nin müxtəlif xalqlarının rəqslərini ifa etmişdir. Moskvada SSRİ xalqlarının yaradıcılıq festivalının laureatı (1938) olmuşdur. Krımın Yalta Şərq Rəqs Ansamblında, Krım Dram Teatrında və Opera və Balet Teatrında rəqs etmişdir.
1940-cı ildə orduya çağırıldı. Böyük Vətən müharibəsi illərində artilleriya qoşunlarında topçu kimi xidmət etmişdir. Baş çavuş rütbəsinə yüksəlmişdir. Stalinqrad və Kursk döyüşlərində iştirak etmişdir. Belqorod, Xarkov, Aleksandriya və Kirovoqradı azad edib. Viktor Qudimenko və Nusret Şabanovla birlikdə 1945-ci ilin sentyabrında Praqa Luzern Teatrında qələbə konsertini hazırlayıb. 1946-cı ilin yazında ordudan tərxis olundu, həyat yoldaşının tibb bacısı olduğu Qorlivkaya getdi.
Onunla birlikdə 1944-cü ildə qohumlarının deportasiya edildiyi Özbəkistan SSR-in Yanqıyol şəhərinə köçdü. Yanqıyol Daşkənd Regional Teatrının solisti işləmişdir. Şəhərin yağ və pambıq emalı zavodlarında həvəskar sənət qruplarının yaradılmasında iştirak etmişdir.
1956-cı ildə 1976-cı ildən bəri baletmeysteri olduğu Daşkənd dövlət "Qaytarma" ansamblında işləməyə başladı. 1980-ci ildə Novorossiyskə köçdü və burada Krım tatar rəqslərini ifa edən bir ansambl yaratdı. Qaytarma ansamblı kitabının müəllifidir.. Автор книги «Танцы ансамбля „Хайтарма“» (1984)
Akim Cemilyev Krım Tatar milli hərəkatının işində aktiv fəaliyyət göstərmişdir. 1988-ci ildə uzun mübarizədən sonra Simferopola qayıtmağa müvəffəq olmuşdur. 1989-1993-cü illərdə Cəmilyev Krım Tatar Akademik Musiqi və Dram Teatrıda baletmeyster kimi çalışmışdır.
Akim Cemilyev 11 dekabr 2001-ci ildə Simferopolda vəfat etmişdir. Vəsiyyətinə uyğun elə orda da dəfn edilmişdir.
Mükafatları və fəxri adları
- "İgidliyə görə" medalı (1942)
- "Qırmızı Ulduz" ordeni (1943)
- "Döyüş xidmətlərinə görə" medalı (1945)
- "Vətən müharibəsi" ordeni (1986)
- Ukraynanın əməkdar artisti (1994)
Xatirəsi
26 May 2013-cü ildə Maloreçenski kənd sovetinin iclasının qərarı ilə Cemilyevin doğma kəndində onun şərəfinə xatirə abidəsi qoyuldu..
2018-ci ildə Cemilyevin yüz illiyi şərəfinə, Krım Tatar Akademik Musiqi və Dram Teatrında onun xatirəsinə yaradıcılıq gecəsi keçirildi. 2019-cu ildə Millet TV kanalı Sapun-dağda Cemilyevin tank üzərində rəqs etdiyini göstərən bir epizod çəkdi. Akim Cemilyevin oğlu tərəfindən təhvil verilən arxivi Krım Tatar Mədəni və Tarixi İrs Muzeyində saxlanılır.
Ailəsi
Oğlu - Eldar Akim oğlu Cemilyev.
İstinadlar
- ↑ Чилингирова Гульнара. . Голос Крыма. 2018-07-27. 2020-06-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-18.
- ↑ . Республиканская крымскотатарская библиотека им. И. Гаспринского. 2016-09-07. 2020-06-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-18.
- ↑ Бекирова Гульнара. . Крым.Реалии. 2015-11-18. 2020-06-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-18.
- ↑ . Вести Севастополь. 2019-07-14. 2020-06-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-18.
- ↑ . ГБУРК Крымскотатарский музей культурно-исторического наследия. 2018-07-06. 2020-06-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-18.
- ↑ Федоров Федор. . crimea.mk.ru. 2016-11-01. 2020-06-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-18.
- . 2012-02-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-03-25.
- . tyzhden.ua (ukrayna). 2014-04-09. 2020-06-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-18.
- . 2020-06-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-18.
Ədəbiyyat
- Урсу Д. П. Деятели крымскотатарской культуры (1921—1944 гг.), с. 112—113
- Кулик О. Нездоланний Аким // Урядовий кур’єр. — 2004. — 17 квітня. — С. 8-9.
- Усеинова Гульнара. // Голос Крыма (2008).