42-ci Şahmat Olimpiadası (bəzən Bakı Şahmat Olimpiadası adlanır) — Beynəlxalq Şahmat Federasiyası (FİDE) tərəfindən təşkil olunmuşdur. Olimpiadaya Açıq və Qadınlar turniri və şahmat oyununu təbliğ etmək üçün nəzərdə tutulmuş bir sıra tədbirlər daxil olunmuşdur. Tədbir 2016-cı il 1–14 sentyabr tarixlərində Bakıda keçirilmişdir. Şahmat Olimpiadası Azərbaycanda ilk dəfə keçirilsə də, Azərbaycan daha əvvəl güclü turnirlərə, o cümlədən, Vüqar Həşimovun xatirəsinə həsr olunmuş illik Şəmkir Beynəlxalq Şahmat Turnirinə və 2015-ci ildə ev sahibliyi etmişdir.
| 42-ci Şahmat Olimpiyası | |
|---|---|
 42-ci Şahmat Olimpiadasının loqosu | |
| Yarışma günləri | 1–14 Sentyabr 2016 |
| Yarışçılar | 1,587 (894 rəqib açıqda və 693 rəqib də qadınlar bölümündə) |
| Komandalar | 180 (Açıq) 142 (Qadınlar) |
| Millətlər | 175 (Açıq) 138 (Qadınlar) |
| Məkan | Bakı Kristal Zalı |
| Yer | Bakı, Azərbaycan |
| Çempionlar | |
| Komanda | |
| Açıq |
 ABŞ |
| Qadınlar |
 ÇXR |
Tədbirdə iştirakçılarının ümumi sayı 1587 nəfər idi. Açıq turnirdə 894, Qadınlar turnirində isə 693 nəfər iştirak etmişdir. Qeydiyyatdan keçmiş komandaların sayı — açıq bölmədə 180 ölkədən 175-i, Qadınlar bölməsində isə 142 ölkədən 138-i iştirak etmişdir. Hər iki bölmədə komandan iştirakı rekordları qeyd olunmuşdur. Eritreya, Kosova və Cənubi Sudan ilk dəfə turnirdə iştirak etmişdir. Tədbir Bakı Kristal Zalında keçirilmişdir. Tədbirin baş hakimi Azərbaycandan beynəlxalq arbitr olan Faiq Həsənov idi.
ABŞ 1976-cı ildən ilk dəfə və ümumilikdə altıncı dəfə açıq tədbirdə qızıl medal qazanmışdır. Qadınlar üçün keçirilən tədbirdə Çin, son üç Olimpiadada gümüş medal qazanandan sonra ilk dəfə 1994-cü ildən bəri beşinci qızıl medalını qazanmışdır. Ukraynalı oyunçu , ehtiyat oyunçu olsa da, Açıq turnirin ən yaxşı fərdi oyunçusu olmuşdur. O, 9 baldan (8 qələbə və bir bərabərlik) 81⁄2 yığıb, 2992 səviyyəsində performans göstərmişdir. Qadınlar arasında ən yaxşı fərdi oyunçu rusiyalı olmuşdur. O, 10 baldan 8 (yeddi qalibiyyət, iki bərabərlik və bir itki) xal yığıb, 2643 səviyyəsinə çatmışdır.
Tender prosesi
Hazırlıqlar
Şahmat Olimpiadasının təşkilat komitəsi on dörd tanınmış azərbaycanlı heyətdən ibarət idi. Təşkilat Komitəsinin sədri Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin birinci müavini Yaqub Eyyubov idi. Komitənin digər üzvləri Azərbaycan Respublikasının gənclər və idman naziri Azad Rəhimov, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının sədri və Azərbaycan Şahmat Federasiyasının prezidenti Elman Rüstəmov, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Hacıbala Abutalıbov, Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov, Azərbaycan Respublikasının daxili işlər naziri Ramil Usubov, Azərbaycan Respublikasının milli təhlükəsizlik naziri Eldar Mahmudov, Azərbaycan Respublikasının maliyyə naziri Samir Şərifov, Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev, Azərbaycan Respublikasının rabitə və informasiya texnologiyaları naziri Əli Abbasov, Azərbaycan Respublikasının səhiyyə naziri Oqtay Şirəliyev, Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin prezidenti Rövnəq Abdullayev, Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri Aydın Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Miqrasiya Xidmətinin rəisi Firudin Nəbiyev, Azərbaycan Şahmat Federasiyasının vitse-prezidenti Mahir Məmmədov və Azərbaycan Şahmat Federasiyasının vitse-prezidenti Faiq Həsənovdan ibarət idi.
Şahmat Olimpiadasının ulduz səfirləri — "Bu Şəhərdə" teatrının baş prodüseri və rəhbəri Müşviq Abbasov, aktyorları Coşqun Rəhimov və Rafael İsgəndərov olub. 2016-cı ilin iyulunda yunan-Roma güləşi üzrə olimpiya və ikiqat dünya çempionu Fərid Mansurov Şahmat Olimpiadasının dördüncü ulduz səfiri olub.
Tarixin dəyişdirilməsi
Məkan
Maliyyələşdirmə
Olimpiadanın büdcəsi 13,3 milyon avro idi. Oyunçular və nümayəndələrin birinci sinif yaşayış yerlərinən yerləşdirilməsi üçün 6,8 milyon avro, FİDE Komissiyası dünya çempionatı və olimiyadaları və intellektual hüquqları üçün 1 milyon avro ayırmışdır.
Tədbir
Açılış mərasimi
İştirakçı komandalar
Qeydiyyatdan 175 ölkədən 180 komanda keçsə də, onların 10-u turnirdə iştirak etməmişdi. Qadınlar turnirində 138 ölkədən 142 komanda iştirak edirdi. On FIDE-nin üzvü olan komanda Olimpiadada yox idi. Onlar — üçqat çempion (2006, 2008 və 2012) Ermənistan, həm də Butan, Burundi, Kamboca, Komor, Qabon, Laos, Nauru, Solomon adaları və Şərqi Timor idi. Niderland Antil adaları, 2010-cu ildən etibarən mövcud olmayan bir təşkilat olsa da, bu ad altında çıxış edirdi, çünki Kuraçao Şahmat Federasiyası FİDE Direktivində həll olunan ölkəni təmsil etmək üçün rəsmən qeydə alınmışdı.Eritreya, Kosovo və Cənubi Sudan Şahmat Olimpiadalasında debüt etdi. Qadın turnirində ilk dəfə Cibuti, Quam, Qayana, Maldivlər, Sierra Leone və Tanzaniya iştirak edirdi.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
- Qeydlər
- Kursiv ilə yazılan ölkələr ancaq Açıq turnirdə iştirak etmişdir
- Turnirə gəlməyən ölkələr
Müsabiqənin formatı və təqvimi
Turnir İsveçrə sistemində keçirildi. Bütün oyunların vaxt nəzarəti 40 hərəkətə 90 dəqiqə idi, hər artıq hərəkətə 30 saniyə və 40-cı addımdan 30 dəqiqə sonra əlavə edilirdi.
Açıq turnir
Xülasə
Qadın turniri
Xülasə
Qaprindaşvili kuboku
1997-ci ildə FİDE tərəfindən yaradılmış və keçmiş qadınlar arası dünya çempionun (1961–78) şərəfinə adlandırılan Nona Qaprindaşvili kuboku Ukraynaya, açıq və qadın turnirində toplam ən çox xal qazanmış komanda kimi verildi.
| # | Komanda | TX |
|---|---|---|
| 1 |
Ukrayna
|
37 |
| 2 |
ABŞ
|
36 |
| 3 |
ÇXR
|
35 |
FİDE Konqresi
Marketinq
Loqo
Maskot
Partnyorlar
42-ci Şahmat Olimpiadasının təşkilatçıları aşağıdakı şirkətlərlə əməkdaşlıq müqaviləsi imzalamışdır:
| Qlobal partnyorlar | Milli partnyorlar |
|---|---|
|
Yan fəaliyyətlər
Şahmat avtobusları
2016-cı ilin avqustunda Bakı Şahmat Olimpiadası Əməliyyat Komitəsi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin balansında olan turistik avtobuslardan ikisini brendləşdirərək şahmat avtobusu kimi şəhər sakinlərinin və qonaqların istifadəsinə verib. Sözügedən ikimərtəbəli nəqliyyat vasitəsi paytaxt küçələrində şəhərin ən görməli yerlərində pulsuz fəaliyyət göstərərək və şahmatın təbliğini həyata keçirib. Turda iştirak edənlərin avtobusda şahmat oynaması və Bakı Şahmat Olimpiadası haqda məlumatlar əldə etməsi üçün bütün şərait yaradılıb. Şahmat avtobusları sentyabr ayının 14-ə qədər fəaliyyət göstərib.
Küçə incəsənəti
Bakı Şahmat Olimpiadası Əməliyyat Komitəsinin dəvəti ilə Ukraynada 3D küçə sənətinin əsasını qoyan rəssamlardan biri Aleks Maksiov Bakıya dəvət olunmuşdur. Maksiov Bakı Şahmat Olimpiadasına həsr olunan 3D küçə sənəti tablosu çəkib. Rəssam sözügedən əsəri Bakı bulvarında (Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının yaxınlığında) yaradıb. 42-ci Ümumdünya Şahmat Olimpiadasına həsr olunan 3D küçə sənəti tablosu 3 gün ərzində hazırlanıb. Əsər paytaxt sakinlərinin böyük marağına səbəb olub. Tabloda olimpiadanın keçiriləcəyi məkan olan Bakı Kristal Zalı və şahmat lövhəsi yer alıb. Şahmat lövhəsi sanki Amerikanın sürətli yarışlar keçirilən trası ilə arenaya yollanır.
Bundan əlavə, qonaqlar 1 avqustdan 14 sentyabr tarixinə qədər Dövlət Bayrağı Meydanında şahmat problemlərinin həllində iştirak ediblər. Bakı Bulvarında 10 avqust — 14 sentyabr tarixləri arasında üç böyük şahmat dəsti; 30 peşəkar rəssam tərəfindən hazırlanan bir metr yüksəklikdə rəngli şahmat parçaları 20 avqust — 14 sentyabr tarixlərində nümayiş etdirilib. Bakı bulvarında sentyabrın 1-dən 14-dək Şahmat Kraliçasının rəqsləri və çıxışları keçirildi. Kraliça şahmat parçası olaraq hərəkət azadlığını simvollaşdırır. Kraliçanın rolu məşhur sənətçilər tərəfindən ifa olunaraq, qonaqları əyləndirib.
Paralel turnirlər
Narahatlıqlar və mübahisələr
Hiyləgərlik
Anti-hiyləgərlik tədbirlər
Təhlükəsizlik tədbirlərinin olmaması
Sözügedən anti-hiyləgərlik protokollarına baxmayaraq, bəzi iştirakçılar bunun yalnız təsirsiz olduğunu qeyd etdilər. Cib telefonları çox vaxt, xüsusilə FİDE prezidenti ətraf mühitində səs çıxarırdı. Eyni zamanda, ilk metal detektorlarının ətrafından əşya keçirmək asan olaraq qiymətləndirilmişdir.
İnsidentlər
Şikayətlər
Səyahət çətinlikləri
Vizalar
Afrika komandaları
Ermənistanın boykotu
Federasiya mübahisələri
İstinadlar
- . Chessdom. 8 September 2012. 5 July 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 January 2014.
- Mark Crowther. . . 19 April 2014. 4 June 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
- Mark Crowther. . The Week in Chess. 14 April 2015. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
- Mark Crowther. . The Week in Chess. 4 June 2015. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
- . . The Telegraph. 10 September 2015. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
- Albert Silver. . . 2 September 2016. 18 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
- ↑ Manuel Weeks. . ChessBase. 26 August 2016. 7 May 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
- . FIDE. 23 May 2016. 10 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
- Peter Doggers. . . 13 September 2016. 24 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 13 January 2019.
- Laman Ismayilova. . AzerNews. 18 May 2016. 30 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
- . . 9 July 2016. 30 October 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
- Laman Ismayilova. . Today.az. 8 August 2016. 3 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2019.
- . Chess-Results. 2017-11-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
- . Chess-Results. 2018-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
- . FIDE. 2020-10-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
- . OlimpBase. 2022-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
- . OlimpBase. 2022-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-14.
- . Chess-results.com. 2016-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-15.
- . yaaz.az. yaaz.az. 2019-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 yanvar 2019.
- . AzerNews. 23 August 2016. 17 September 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
- ↑ . official website. 2016-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-09-01.
- Laman Ismayilova. . AzerNews. 28 July 2016. 17 September 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
- Mike Klein. . Chess.com. 3 September 2016. 18 March 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 21 January 2019.
- ↑ 2016-09-19 at the Wayback Machine (Alex Colovic)
- 2020-10-31 at the Wayback Machine (Nick Faulks, Bermuda)
- 2022-03-23 at the Wayback Machine (Pavel Eljanov, Twitter)
- 2022-03-23 at the Wayback Machine (Part 2 of previous)
Biblioqrafiya
- Ağarəhimov, Cahangir. Pearls of Azerbaijan. Baku: Baku Chess Olympiad Operating Committee. 2016. ISBN 9788394429089.
Xarici keçidlər
- — 42-ci Şahmat Olimpiadasının rəsmi saytı
- Nəticələr: