Rumıniya

Rumıniya (rum. România) — cənub-şərqi Mərkəzi Avropada olan dövlət. Konstitusiyasına əsasən Rumıniya demokratik dövlətdir. Ölkənin adı "romanus" ("romalı" deməkdir) sözündən gəlib. Ölkə başçısı prezident hesab olunur və qanunverici orqan isə ikipalatalı parlamentdir. Şimaldan və şərqdən Rumıniya Ukrayna ilə, şimali-şərqdən Moldova Respublikası ilə, Cənubdan Bolqarıstan ilə (sərhəd Dunay çayının üstündən keçir), qərbdən isə Serbiya və Macarıstan ilə həmsərhəddir. Qara dəniz Rumıniyanın şərqində yerləşir.

Rumıniya
rum. România
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb
Rəsmi dilləri
Paytaxt Buxarest
İdarəetmə forması Yarı prezident respublikası
Rumıniya Prezidenti[d]
 • Əhali
  • 19.053.815 nəf. (2022)
 • Ümumi 285.404.683.025 $, 301.261.582.924 $
Valyuta Rumıniya leyi
İnternet domeni .ro
BOK kodu ROU
Telefon kodu +40
Saat qurşaqları
Nəqliyyatın yönü sağ[d]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Rumıniya

1 yanvar 2007-ci ildən Avropa Birliyinin üzvüdür. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Buxarestdir (1,9 milyon nəfər).

Tarixi

Rumıniya Avropadakı ən köhnə insan məskənlərinin tapıldığı ölkədir. 2002-ci ildə Rumıniyanın qərbindəki bir mağarada kəşf edilən (Sümüklü Mağara rum. Peştera cu Oyasa) bu qalıqların 42.000 il əvvələ aid olduğu təxmin edilməkdədir. Rumıniya torpaqlarında qurulan ilk dövlət Trakiyalıların qurduğu . Bu dövlət 101-107 illər arasında Roma İmperatoru Trayanın orduları tərəfindən işğal edilərək Roma İmperiyası bir əyaləti halına gəldilər. Roma imperiyasının çökməsindən sonra bu torpaqlar Qotlar, Hunlar, Avarlar, Slavyanların zəbtinə uğradı. 9-11-ci əsrlər arasında Birinci Bolqar Dövlətinin bir parçası halına gəldi. Bu dövrü Macar, Peçenek, Kuman və Tatar işğalları izlədi. Rumınlar ilk dəfə 14-cü əsrdə özlərinə aid dövlət qurmağı bacardılar. Bu dövlətlər 1310-cu ildə I Basarab tərəfindən qurulmuş Valaxiya Bəyliyi və 1352-ci ildə Dragoş tərəfindən qurulmuş Moldova dövlətidir.

Günümüzdəki Rumıniyanın bir parçası olan Erdel isə 10-16-cı əsrlər arasında Macarıstan Krallığının bir parçası idi. 15-ci və 16-cı əsrlərdə bu üç ölkə Osmanlı Dövlətinin himayəsi altına girdilər. Osmanlı dövründə Valaxiya və Moldova vassal dövlətlər idi. Osmanlılara vergi verər, döyüşlərdə əsgər köməyi edərdilər. Bəyliklərin voyvodaları Rumın əsillilər arasından Osmanlı padşahı tərəfindən təyin edilərdi. Ayrıca bu bəyliklər İstanbulun yemək ehtiyacını qarşılamaqda əhəmiyyətli bir rol oynayardılar. Ancaq Osmanlılar Rumıniyanı heç bir zaman bütünlüklə ilhaq etmədilər. Buxarest və Yassı kimi böyük Rumıniya şəhərlərində tez-tez Osmanlı vətəndaşlarına rast gəlinirdisə də sayları az idi. Bu şəhərlər heç bir zaman Sofiya, Belqrad, Saloniki və ya Skopye kimi Osmanlı xarakteri qazanmadı. XVIII əsrə qədər Valaxiya və Moldovanın voyvodaları rumınların arasından seçilərdi. XVIII əsrdə isə Fənərli Rumlar arasından seçildilər. Bu vəziyyət 1826-cı ildə Yunanıstanın müstəqilliyini qazanmasına qədər davam etdi.

İkinci dünya müharibəsi illərində Rumıniya Almaniyanın satileti idi və ölkədə Antonesku diktaturası hökm sürürdü. Ölkə 1944-cü ilin avqustunda faşistlərdən azad edildi. Birinci hökumətin başçısı kral Mixay oldu. Müharibə nəticəsində Rumıniyada 170 min nəfər öldü, itkin düşdü və yaralandı. 1945-ci il 4 yanvarda xalq kütlələrinin təzyiqi altında kral hökuməti yenidən təşkil etdi. Hökumətin başçısı general P.Redesku təyin edildi. 1946-cı il 11 iyulda Rumıniyada seçki qanunu qəbul olundu. Qadınlara və hərbi qulluqçulara seçki hüququ verildi. 1946-cı il 20 dekabrda parlament bankların milliləşdirilməsi haqqında qanun qəbul etdi, Pul islahatı keçirildi. 1947-ci ilin iyulunda Milli-saranist partiyasının fəaliyyəti qadağan edildi.

Coğrafiyası

Rumıniya əsasən Mülayim və subtropik iqlim qurşağında yerləşir. Qara dəniz sahilində yerləşməsi onun iqliminə rütubətliyi artırır.

İqtisadiyyatı

Əhalisi

Etnik tərkibi

 
2011-ci il siyahıya alması əsasında Rumıniyanın etnik xəritəsi
İnstitutul National de Statistica
Etnik qruplar 1930 s.a. 1956 s.a. 1966 s.a. 1977 s.a. 1992 s.a. 2002 s.a.
Toplam 14,280,729 17,489,450 19,103,163 21,559,910 22,810,035 21,698,181
Rumın 11,118,170 14,996,114 16,746,510 18,999,565 20,408,542 19,409,400
Macar 1,423,459 1,587,675 1,619,592 1,713,928 1,624,959 1,434,377
Qaraçı 242,656 104,216 64,197 227,398 401,087 535,250
Ukraynalı 45,875 60,479 54,705 55,510 65,472 61,091
Alman 633,488 384,708 382,595 359,109 119,462 60,088
Rus 50,725 38,731 39,483 32,696 38,606 36,397
Türk 26,080 14,329 18,040 23,422 29,832 32,596
Azərbaycanlı 16,080 14,329 18,040 23,422 29,832 32,596
Serb,Xorvat,Sloven 50,310 46,517 44,236 43180 33,769 22,518
Slovak,Çex 50,772 35,152 32,199 28,969 25,391 ?
Tatar 15,580 20,469 22,151 23,369 24,596 24,137
Bolqar 66,348 12,040 11,193 10,372 9,851 ?
Yəhudi 451,892 146,264 42,888 24,667 8,955 ?
Yunan 23,161 11,166 9,088 6,262 3,940 ?
Ermənilər 12,175 6,441 3,436 2,342 1,957 ?
Polyak 15,804 7,627 5,860 4,641 4,232 ?
Qaqauz ? ? ? ? ? 45
Digərləri 49,182 13,357 4,681 4,028 8,618 82,282
Milliyyətini göstərməyənlər 5,052 4,165 2,309 452 766 ?


Mənbə

• S.Mustafayeva. Avropa və Amerika ölkələrinin ən yeni tarixi. II hissə. 1945-2007-ci illər. Bakı, 2011.

İstinadlar

  1. 13 //  (рум.). // Monitorul Oficial 1991.
  2. .
  3. ↑ . Dünya Bankı.
  4. .
  5. . 2020-11-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-24.
  6. . 2020-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-24.
  7. . 2020-11-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-24.
  8. . 2020-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-24.
  9. . 2020-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-24.
  10. 2009-03-02 at the Wayback Machine2002-ci ildə Rumıniyada aparılmış siyahıya almanın nəticələri
  11. Ukrainians and Ruthenians
  12. 11,821 çex+23,331 slovak
  13. 9,978 çex+22,221 slovak
  14. 7683 çex+21286 slovak
  15. 5,797 çex+19594 slovak
    ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.


Həmçinin bax

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023