Tadas İvanauskas ((lit. Tadas Ivanauskas, belar. Тадэвуш Іваноўскі, pol. Tadeusz Iwanowski; 16 dekabr 1882 – 1 iyun 1971 və ya 1 iyun 1970, Kaunas) — Sovet və Litva zooloqu, Litva SSR Elmlər Akademiyasının akademiki (1941-1970), Litva SSR-nin əməkdar elm xadimi (1945).
| Tadas İvanauskas | |
|---|---|
| lit. Tadas Ivanauskas belar. Тадэвуш Іваноўскі pol. Tadeusz Iwanowski | |
 | |
| Doğum adı | Tadeusz Iwanowski |
| Doğum tarixi | 16 dekabr 1882 |
| Vəfat tarixi | 1 iyun 1971 (88 yaşında) və ya 1 iyun 1970(87 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Elm sahəsi | zoologiya |
| Elmi adı | |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Mükafatları |
 
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiya
Tadas İvanauskas 28 dekabr 1882-ci ildə Vasilişkovskaya volostunda (indiki Belarusiya Lida rayonu) Lebedka fermasında anadan olub. 1908-ci ildə Sorbonnanı, 1910-cu ildə isə Sankt-Peterburq Dövlət Universitetini bitirib. 1910-1915-ci illərdə yaratdığı əyani təbiətşünaslıq vasitələri laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir. 1914-cü ildə Murmansk və Norveçin şimalına, 1917-ci ildə Şimal Buzlu okean sahillərinə ekspedisiya qurdu. 1919-1922-ci illərdə onun təşkil etdiyi Təbiəti Öyrənmə Stansiyasına rəhbərlik etmişdir. 1929-cu ildə ornitoloji stansiyanın əsasını qoydu. Tadas İvanauskas həqiqətən qoruq yaratmaq istəyirdi və 1937-ci ildə Juvinski Qoruğunu yaradanda onun arzusu gerçəkləşdi. O, Kaunasda Litva Universitetinin yaradıcılarından biri olub. 1922-1940-cı illərdə bu universitetin zoologiya və müqayisəli anatomiya kafedrasının professoru və müdiri vəzifələrində çalışmışdır. 1940-1956-cı illərdə Vilnüs Dövlət Universitetində Zoologiya kafedrasına rəhbərlik etmiş, eyni zamanda 1949-1956-cı illərdə Litva Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının Meşəçilik kafedrasında çalışmışdır. Tadas İvanauskas həmkarları ilə birlikdə 1945-1950-ci illərdə direktor vəzifəsini tutduğu Litva SSR Elmlər Akademiyasının Biologiya İnstitutunu təşkil etmək qərarına gəldi. 1954-1970-ci illərdə Kaunas Tibb İnstitutunun ümumi biologiya kafedrasında işləmiş, 1965-ci ildən isə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Tadas İvanauskas 1 iyun 1970-ci ildə Kaunasda vəfat edib. O, Kaunas yaxınlığındakı Tabariş qəbiristanlığında dəfn edilib.
Ailəsi və milli kimliyi
Tadas İvanauskas Tadeuş İvanovski adı ilə Belarusun müasir Qrodno bölgəsindəki Lebedka malikanəsində, zadəgan katolik ailəsində anadan olub. İvanauskas 1905-ci ilə qədər litva dilini bilməsə də, özünü litvalı hesab edir və həyatını yeni bərpa olunmuş ölkədə elmin inkişafına həsr etmişdir. 1918-ci ildə həyat yoldaşı ilə birlikdə ilk Litva məktəbini açdı. Polşa-Litva müharibəsi zamanı, qardaşlarından birinin atəşkəs zamanı Tadaların taksonomik kolleksiyasını cəbhə xətti boyunca Litvaya köçürməsi əhəmiyyətli bir epizod oldu. İvanauskasın qalan üç qardaşı özlərini keçmiş Polşa-Litva Birliyinin digər iki millətindən biri ilə eyniləşdirdilər, ikisi (siyasətçi və mühəndis Yerji İvanovski və hüquqşünas Stanislav İvanovski) polyak olmağa qərar verdi, siyasətçi Vatslav İvanovski isə özünü belarus hesab edirdi.
Elmi əsərləri
Əsas elmi əsərlər onurğalıların zoologiyasına həsr edilmişdir.
- Çoxsaylı dərsliklərin və elmi-kütləvi kitabların müəllifi, dövri mətbuatda 600-dən çox məqalə dərc edilmişdir.
Cəmiyyətlərə üzvlük
- Rusiya Entomoloji Cəmiyyətinin üzvü (1916-1970).
- Padua Universitetinin fəxri üzvü (1923-1970).
- Litva SSR Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyəti yanında Təbiəti Mühafizə Komissiyasının sədri.
İstinadlar
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #1032687401 // (alm.). 2012—2016.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-29.
- . 2023-03-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-29.