Türkiyədəki saat qüllələrinin siyahısı

Türkiyədəki saat qüllələrinin siyahısı — Türkiyədə dəyərli və məşhur saat qüllələrinin toplusudur.

Safranbolu saat qülləsi. Anadoluda tikilən ilk saat qülləsidir.

Saat qülləsi ənənəsi ilk dəfə Avropada XIII əsrdə başlamış, XVI əsrin sonlarında Osmanlı imperatorluğu torpaqlarına yayılmış və bugünkü Türkiyədə ilk saat qülləsi 1797-ci ildə Anadolu, Safranboluda ucaldılmışdır. Osmanlı imperiyasının yüksək zümrəsi II Mehmed dövründən başlayaraq mexaniki saatlardan istifadə etməsinə baxmayaraq, Osmanlı və Anadolu coğrafiyasında saat qülləsi anlayışının Avropaya nisbətən gec qəbul edilməsinin səbəbləri ilə bağlı fərqli şərhlər irəli sürülür.Əbdülhaq Adnan Adıvar bu vəziyyəti müəzzinlərin, xronometrlərin və qəyyumların öz əhəmiyyətlərini itirəcəkləri qorxusu ilə əlaqələndirərkən, Bernard Luis mətbəə kimi saatın da İslam ictimai quruluşunda çatlalara səbəb ola biləcəyindən qorxduğunu müdafiə edirdi. Digər tərəfdən, Şulə Gürbüz qeyd edir ki, zaman hesablayanlar namaz vaxtını dəqiqəsinə qədər dəqiq hesablasalar da, mexaniki saatların bəzən düzgün vaxtı göstərmədiyini və bu xəta fərqinə görə saat qüllələrinin geniş yayılmamışdır.II Əbdülhəmidin taxta çıxmasının 25-ci ildönümü və taxta çıxmasının 30-cu ildönümündə verilən fərmanlarla bir çox saat qüllələri tikilib və bu fərmanlar saat qüllələrinin yayılmasında mühüm rol oynamışdır. II Əbdülhəmidin dövründən əvvəl Ziya Paşa Adana və Amasiya valiliyi dövründə çoxlu qüllələr inşa etdirmişdir.

Mərkəzi hakimiyyəti təmsil edən strukturlar olan saat qüllələri Antalya saat qülləsi və İzmit saat qülləsində olduğu kimi daha çox yerləşdikləri şəhərlərin mərkəzində tikilmişdirlər. Biləcik saat qülləsi, Bolu saat qülləsi, Göynük saat qülləsi, Kastamonu saat qülləsi, Mudurnu saat qülləsi, Sivrihisar saat qülləsi, Bursada Topxana saat qülləsi və İstanbuldakı Topxana saat qülləsi şəhərə təpədən baxılan bir ərazidə ya da yamacda tikilmişlər. Şişli Etfal Xəstəxanası saat qülləsi kimi bir tikilinin bir hissəsi olan saat qüllələri, həmçinin Yıldız saat qülləsi kimi bir kompleksdə yerləşən saat qüllələri də var. Bundan əlavə, Əli Çətinkaya Stansiyasının saat qülləsi, Alsancaq Stansiyasının saat qülləsi, Ayvalıq saat qülləsi, Berqama saat qülləsi, Gümüşhacıköy saat qülləsi, Mərsin saat qülləsi, Merzifon Amerikan Kolleci saat qülləsi, Sivas Jandarma Qışlası saat qülləsi, Şirinyer Amerikan Kolleci saat qülləsi və Diyarbəkir kilidi var. Ayrıca, Niğdə saat qülləsi, Sinop saat qülləsi və Zilə saat qülləsi tarixi qalaların üzərində yüksələn saat qüllələrinə nümunədir. Köhnə fabrik bacasına saat əlavə edilərək yaranan Hacı Paşa saat qülləsi və minarəyə saat əlavə edilərək yaranan Tepsi minarəsi sonradan saat qülləsinə çevrilən qüllələrə misaldır. Bundan əlavə Çiçək Pasajı Fasad saatı, Qalatasaray Liseyi dam saatı, qüllə quruluşu olmayan, lakin yerləşdiyi binanın yüksək nöqtəsində yerləşən Heydərpaşa Vağzalının dam saatı və Sainte-Pulchérie Fransız Liseyi dam saatı da saat qüllələri hesab olunur.

Saat qüllələrinin əksəriyyəti daşdan olsa da, Gerede saat qülləsi və Mudurnu saat qülləsi kimi ağacdan hazırlanmış qüllələr də var. Dolmabağça saat qülləsi, İstanbul Universiteti saat qüllələri və İzmir saat qülləsi kimi bəzi qüllələr estetik dəyərləri ilə əhəmiyyətli əsərlər olduğu halda, əksər saat qüllələri İslam memarlığının ümumi xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq hündür və ya möhtəşəm olmasına baxmayaraq, ətrafı ilə ahəngdarlığını qoruyan tikililərdir.

Funksionallıq baxımından, vaxtı göstərməklə yanaşı, yanğın və gözətçi qülləsi kimi istifadə edilən Samsun saat qülləsi kimi saat qüllələri ilə yanaşı Dolmabağça saat qülləsində olduğu kimi barometr və termometrləri ilə xidmət edən saat qüllələri də var. Kayseri saat qülləsi, Muğla saat qülləsi, Tokat saat qülləsi də zaman hesablayıcısı kimi istifadə edilir və Çanaqqala saat qülləsi kimi bir çox saat qüllələri eyni anda bu istiqamətdə xidmət edir, Göynük saat qülləsi, Manisa saat qülləsi və Tepsi minarə isə yalnız siferblatsız siqnalizasiya sistemi ilə işləyir.

Bu gün çoxlu saat qüllələri olsa da, görkəmli qüllələrin sayı yüz iyirmi altıdır. Ən çox saat qülləsi olan şəhər iyirmi qülləsi ilə İstanbul, ikinci yerdə isə yeddi qülləsi olan İzmirdir. Bölgə olaraq Mərkəzi Anadolu bölgəsi ən çox saat qüllələrinin yerləşdiyi bölgədir. Yüz iyirmi altı qüllədən iyirmi üçü bu günə qədər qalmayıb. On bir dağıldıqdan sonra eyni yerdə yeni saat qülləsi ucaldılıb və onlardan dördü söküldükdən sonra başqa yerə köçürülüb və ya başqa yerdə yenidən tikilibdir.

Türkiyədəki qüllələrin memarlığı və saat mexanizmi

XIX və XX əsrin əvvəllərinə aid olan saat qüllələri və onlara istinadən tikilən daha yeni saat qüllələri ümumiyyətlə baza, gövdə və pavilyon hissələrindən ibarətdir. Baza bölməsində gövdəyə aparan otaq və pilləkən, gövdə hissəsində malikanəyə aparan “Z” formalı və ya spiral pilləkən, malikanədə isə saat mexanizmi vardır.

Saat mexanizmində kiçik bir saat var ki, bu saat da bir mil ilə yuxarıya birləşdirilib. Siferblatda saat və dəqiqə əqrəblərinin hərəkətini təmin edən val, əgər varsa, zəngin tıqqıltısını da idarə edir. Mexanizmin təkərləri arasında iki kasnağa sarılan iki polad kəndirin uclarında olan çəkilər yuxarı və aşağı enərək saatın fırlanmasını və düzgün işləməsini təmin edir. Birinci kasnağa bağlanan kəndir saatın işləməsini təmin edir, ikinci çarxa bağlanan kəndir və çəki isə çəkicin zəngə dəyməsinə şərait yaradır. Köşkün yuxarı hissəsindəki zəng günbəz və ya konusla örtülmüşdür və zəngin ətrafında səsin uzaqlara çatması üçün dəliklər vardır.

Saatlar hər saat başı saat sayı qədər ya da tək vuruş şəklində istehsal edilmişdirlər. Bəzi saatlar da saatın əvvəlində olduğu kimi yarım saatda da çalırdı. Bəzilərində saat başı vuruşlar bir və ya iki dəqiqəlik fasilə ilə təkrarlanır. Bu nizamı qorumaq üçün saatlar xüsusiyyətlərindən asılı olaraq iki həftədə bir və ya ayda bir dəfə qurulurdu.

Azan saatına uyğun qurulan qüllələrin saatları 1925-ci ildə qüvvəyə minən "Günün 24 saata bölünməsi Qanunu" ilə saata uyğunlaşdırılmışdır. 1928-ci ildə "Yeni Türk hərflərinin qəbul və tətbiqi haqqında Qanun" ilə siferblatlarda Şərqi Ərəb rəqəmləri ilə ifadə edilən saatlar ərəb rəqəmləri və latın rəqəmləri ilə əvəz edilmiş, bəzi siferblatlarda isə həm köhnə, həm də yeni rəqəmlərin hər ikisindən birgə istifadə edilmişdir.

Açar

Qırmızı Yoxdur
Mavi Söküldükdən sonra eyni yerdə yenidən tikilib
Yaşıl Söküldükdən sonra yenidən tikilmiş və ya başqa yerə köçürülmüşdür

(Heç bir rəngli sütunda olmayan başlıqlar onların zədələnmədiyini göstərir.)

Siyahı

# Ad Yer Tikinti Qeyd Mənbə
1 Adabazarı saat qülləsi Adabazarı, Sakarya 1882
2 Akça Qoca saat qülləsi Akça Qoca, Düzcə 1954
3 Akdəniz Universiteti Olbia Mədəniyyət Mərkəzi saat qülləsi Konyaaltı, Antalya 1999
4 Alaca saat qülləsi Alaca, Çorum 2001
5 Əli Çətinkaya Stansiyası saat qülləsi Afyonqarahisar 1939
6 Alsancaq Stansiyası saat qülləsi Konak, İzmir 1890
7 Altınoluq Mərkəzi məscidi saat qülləsi Edremit, Balıkəsir 1885
8 Amasya saat qülləsi Mərkəz, Amasya 2002
9 Ankara saat qülləsi Altındağ, Ankara 1884
10 Antalya saat qülləsi Muratpaşa, Antalya
11 Atatürk Meşə Təsərrüfatı müdirliyi binasının saat qülləsi Yeniməhəllə, Ankara 1926
12 Aya Fotini kilsəsi saat qülləsi Konak, İzmir 1892
13 Agios Konstantinos və Ayia Eleni kilsəsi saat qülləsi Bəyoğlu, İstanbul 1861
14 Ayvalık saat qülləsi Ayvalık, Balıkəsir 1870
15 Bahadın saat qülləsi Sorqun, Yozqat
16 Bakırköy Ruhi və Sinir Xəstəlikləri Xəstəxanası saat qülləsi Bakırköy, İstanbul 1914
17 Balıkəsir saat qülləsi Karesi, Balıkəsir 1901
18 Balıklı Yunan Xəstəxanası saat qülləsi Zeytunburnu, İstanbul 1893
19 Batman saat qülləsi Mərkəz, Batman 2003
20 Bayburt saat qülləsi Mərkəz, Bayburt 1924
21 Bayramyeri saat qülləsi 1955
22 Berqama saat qülləsi Berqama, İzmir 1865
23 Beypazarı saat qülləsi Beypazarı, Ankara 1920
24 Biləcik saat qülləsi Mərkəz, Biləcik 1907
25 Boğaziçi Universiteti Albert Lonq Hall Mədəniyyət Mərkəzinin fasad saatı Beşiktaş, İstanbul 1892
26 Bolu saat qülləsi Mərkəz, Bolu 1989
27 Birja Qovşağı saat qülləsi Mərkəz, Nevşəhər 1987
28 Boyabat saat qülləsi Boyabat, Sinop 1983
19 Bozcaada saat qülləsi Bozcaada, Çanaqqala 1867
30 Burdur saat qülləsi Mərkəz, Burdur 1937
31 Böyük saat Seyhan, Adana 1882
32 Böyükada saat qülləsi Adalar, İstanbul 1923
33 Çanaqqala saat qülləsi Mərkəz, Çanaqqala 1896
34 Çanqırı saat qülləsi Mərkəz, Çanqırı 1901
35 Çatalca Hökumət Evi saat qülləsi Çatalca, İstanbul
36 Çələbi Mehmed mədrəsəsi saat qülləsi Mərzifon, Amasya 1866
37 Çərikli saat qülləsi Dəlicə, Kırıkkale 1991
38 Çinarcıq saat qülləsi Çinarcıq, Yalova 2005
39 Çiçək keçidinin ön saatı Bəyoğlu, İstanbul 1876
40 Çorum saat qülləsi Mərkəz, Çorum 1894
41 Dolmabağça saat qülləsi Beşiktaş, İstanbul 1894
42 Düzcə saat qülləsi Mərkəz, Düzcə 2009
43 Ədirnə saat qülləsi Mərkəz, Ədirnə 1886
44 Ərzincan Hərbi orta məktəb saat qülləsi Mərkəz, Ərzincan 1892
45 Ərzincan Dördüncü Ordu Sənədi zirzəmi saat qülləsi Mərkəz, Ərzincan 1892
46 Fuar saat qülləsi Konak, İzmir 1938
47 Galatasaray liseyi dam saatı Bəyoğlu, İstanbul 1908
48 Gelibolu saat qülləsi Gelibolu, Çanaqqala 1901
49 Gərədə saat qülləsi Gərədə, Bolu 1882
50 Gerzə saat qülləsi Gerzə, Sinop
51 Göynük saat qülləsi Göynük, Bolu 1923
52 Gümüşhacıköy saat qülləsi Gümüşhacıköy, Amasya 2009
53 Hachz Pasza Saat Kulesi|Hacı Paşa saat qülləsi Silifke, Mərsin 2007
54 Həmidiyyə saat qülləsi Yenişəhər, Diyarbəkir
55 Həmidiyyə saatlı fəvvarə Mərkəz, Yozqat 1901
56 Havza saat qülləsi Havza, Samsun
57 Haydarpaşa stansiyasının dam saatı Kadıköy, İstanbul 1908
58 İskəndərun Ədalət Sarayı saat qülləsi İskəndərun, Hatay 1925
59 İstanbul Universiteti saat qüllələri Fatih, İstanbul 1865
60 İzmir saat qülləsi 1901
61 İzmit saat qülləsi İzmit, Kocaeli 1902
62 Karabük saat qülləsi Mərkəz, Karabük 1987
63 Karaman saat qülləsi Mərkəz, Karaman 2009
64 Oxmeydanı Kasımpaşa Təhsil və Araşdırma Xəstəxanası saat qülləsi binası Bəyoğlu, İstanbul
65 Kastamonu Komandanlıq binası saat qülləsi Mərkəz, Kastamonu
66 Kastamonu saat qülləsi Mərkəz, Kastamonu 1885
67 Kayseri saat qülləsi Məlikqazi, Kayseri 1907
68 Kəmər saat qülləsi Kəmər, Antalya 2006
69 Konya saat qülləsi Qaratay, Konya 1872
70 Kurtalan saat qülləsi Kurtalan, Siirt 1999
71 Kuşadası saat qülləsi Kuşadası, Aydın 1996
72 Kütahya saat qülləsi Mərkəz, Kütahya 2006
73 Ladik saat qülləsi Ladik, Samsun 1889
74 Madən saat qülləsi Madən, Elazığ 1898
75 Manisa saat qülləsi Şahzadələr, Manisa 1975
76 Mardin saat qülləsi Artuklu, Mardin 2003
77 Mərmərə Universiteti Tibb fakültəsi saat qüllələri Kadıköy, İstanbul 1900
78 Mecitözü saat qülləsi Mecitözü, Çorum 1899
79 Mehmet Akif Ərsoy Muzeyi saat qülləsi Altındağ, Ankara 2008
80 Mərsin saat qülləsi Akdəniz, Mərsin 1898
81 Mərzifon Amerika Kolleci saat qülləsi Mərzifon, Amasya 1919
82 Mərzifon saat qülləsi Mərzifon, Amasya 1866
83 Mudurnu saat qülləsi Mudurnu, Bolu 1964
84 Muğla saat qülləsi Məntəşə, Muğla 1885
85 Niğdə saat qülləsi Mərkəz, Niğdə 1866
86 Osmaniyə saat qülləsi Mərkəz, Osmaniyə 1999
87 Panaiya Yevangelistria Kilsəsi saat qülləsi Bəyoğlu, İstanbul 1893
88 Safranbolu saat qülləsi Safranbolu, Karabük 1797
89 Sainte-Pulchérie Fransız Liseyi dam saatı Bəyoğlu, İstanbul 1890
90 Samsun saat qülləsi İlkaddım, Samsun 2001
91 Siirt saat qülləsi Mərkəz, Siirt 1975
92 Sinop saat qülləsi Mərkəz, Sinop 1901
93 Sirkəci Stansiyası saat qüllələri Fateh, İstanbul 1890
94 Sivas saat qülləsi Mərkəz, Sivas 1803
95 Sivas Jandarma Kazarması saat qülləsi Mərkəz, Sivas 1908
96 Sivrihisar saat qülləsi Sivrihisar, Əskişəhər 1900
97 Sunqurlu saat qülləsi Sunqurlu, Çorum 1891
98 Şanlıurfa saat qülləsi Eyyübiyə, Şanlıurfa
99 Şəfaatlı saat qülləsi Şəfaatlı, Yozqat 1986
100 Şəhidlər saat qülləsi Niksar, Tokat 2008
101 Şirinyer Amerika Kolleci saat qülləsi Buca, İzmir 1912
102 Şişli Etfal Xəstəxanası saat qülləsi Şişli, İstanbul 1907
103 Tarsus saat qülləsi Tarsus, Mərsin 1893
104 Təpsi minarə Yakutiyə, Ərzurum
105 Tokat saat qülləsi Mərkəz, Tokat 1902
106 Topxana saat qülləsi Bəyoğlu, İstanbul 1849
107 Topxana saat qülləsi Osmanqazi, Bursa 1905
108 Trabzon saat qülləsi Ortahisar, Trabzon 1863
109 Turqutlu saat qülləsi Turqutlu, Manisa
110 Ürgüp saat qülləsi Ürgüp, Nevşəhər 2006
111 Vəzirkörpü saat qülləsi Vəzirkörpü, Samsun 1959
112 Yenişəhər saat qülləsi Yenişəhər, Bursa 1936
113 Yerköy saat qülləsi Yerköy, Yozqat 1986
114 Yeşilli saat qülləsi Yeşilli, Mardin
115 Yıldız saat qülləsi Beşiktaş, İstanbul 1890
116 Yozqat saat qülləsi Mərkəz, Yozqat 1908
117 Zilə saat qülləsi Zilə, Tokat 1875

Qeydlər

  1. Qüllədəki saat 1890-cı ildə tikilib və qüllənin bu ildə tikildiyi təxmin edilir.
  2. Qədim Altınoluq qəsəbəsində ucaldılan saat qülləsi zamanla yoxa çıxıb.
  3. 1865-ci ildə tikilmiş orijinal qüllə 1938-ci ildə baş verən zəlzələ zamanı zədələndikdən sonra 1940-cı ildə dağıdılmış və mövcud quruluşun orijinalına sadiq qalınaraq 2002-ci ildə yenidən inşa edilmişdir.
  4. II Əbdülhəmidin taxta çıxmasının 25-ci ildönümündə inşa edildiyi düşünülən, XIX əsrə aid edilən saat qülləsinin dəqiq tikilmə tarixi məlum deyil.
  5. 1793-cü ildə tikilmiş kilsənin zəng qülləsinə quraşdırılmış saatlarla qurulmuş qüllə və kilsə bu günümüzə gəlib çatmayıb. Bu gün eyni adla fəaliyyət göstərən kilsə daha yeni tikilidir.
  6. Qüllə 1999-cu ildə İzmit zəlzələsindən sonra yerin altında qaldı.
  7. 1827-ci ildə tikilmiş orijinal qüllə 1897-ci ildə zəlzələ zamanı dağılmış, indiki quruluş 1901-ci ilə aiddir.
  8. Sulu xanın girişində ucaldılan saat qülləsi zamanla yox olub.
  9. Saat qülləsi 1862-ci ildə tikilmiş binanın fasadına 1892-ci ildə əlavə edilmiş saatla birləşdirilmişdir.
  10. Dəqiq tarix bəlli olmasa da, qalanın qərb hissəsində 1810-cu ilə qədər tikilmiş orijinal qüllə sökülüb və indiki qüllə 1989-cu ildə İldırım Bəyazid məscidinin yanındakı parkda ucaldılıb.
  11. Boyabat Bələdiyyəsi, Samsun Mədəni İrsi Qoruma Regional İdarə heyəti Müdirliyi və Sinop İl Mədəniyyət və Turizm Müdirliyinin arxivlərində qüllə haqqında heç bir məlumat olmasa da, mülki mənbələrdə onun 1982-1983-cü illər arasında inşa edildiyi barədə məlumat var.
  12. Saat qülləsi Müqəddəs Məryəm kilsəsinin zəng qülləsinə saat əlavə edilərək qurulmuşdur.
  13. 1830 və ya 1836-cı illərdə tikilmiş orijinal qüllə 1914-cü il zəlzələsi zamanı dağılmış, indiki tikili isə 1937-ci ildə tikilmişdir.
  14. Məltəm Cansevər qüllənin 1923-cü ildə ucaldıldığını bildirərkən, Hakkı Acun 1912-ci ildə Bostancı körpüsü ilə birlikdə ucaldıldığını təxmin edir.
  15. Qüllənin yerləşdiyi nöqtədə ilk saat qülləsi 1869-cu ildə tikilib, 1901-ci ildə ucaldılan indiki saat qülləsi isə 1948-ci ildə indiki yerinə köçürülüb. İlk saat qülləsinin taleyi qeyri-müəyyəndir.
  16. Hal-hazırda rayon jandarm komandanlığı kimi istifadə edilən hökumət malikanəsi 1823-cü ildə tikilib və 1940-cı ildə hökumət malikanəsi olaraq istifadə edilməyə başlanılan qüllənin quruluşa əlavə edildiyi düşünülür.
  17. Qüllə Çorum İl Mədəniyyət və Turizm Müdirliyi ilə Məltəm Canseverə görə 1894-cü ildə, Hakkı Acuna görə isə 1896-cı ildə inşa edilmişdir.
  18. 1901-ci ildə Cedidiyə küçəsi yaxınlığında ucaldılan orijinal qüllə 1925-ci ildə yanğın zamanı dağıdılmış, indiki quruluş isə 2009-cu ildə Anıtpark meydanında inşa edilmişdir.
  19. 1886-cı ildə Roma İmperatoru Adrian dövründə inşa edilən Ədirnə qalasının Makedoniya bürcündə inşa edilən qüllə yanğından sonra ciddi ziyan gördüyü üçün, 1893-cü ilin dekabrında eyni yerdə yeni qüllə tikilməyə başlandı. Qüllə bazası istisna olmaqla, mövcud deyil.
  20. Qüllə 1939-1940-cı illərdə baş verən zəlzələ nəticəsində dağılıb.
  21. Kule 1939 yılında yok olmuştur.
  22. 1870-ci ildə yanğın zamanı zədələnən binanın təmiri 1908-ci ildə başa çatdırılmış və təmir zamanı saatın əlavə olunduğu güman edilir.
  23. Qüllənin Çanaqqala döyüşü zamanı dağıdıldığı təxmin edilir.
  24. Gerzə Bələdiyyəsi, Samsun Mədəni İrsi Qoruma Regional İdarəsi və Sinop İl Mədəniyyət və Turizm Müdirliyinin arxivlərində qüllə haqqında məlumat olmasa da, 1980-1981-ci illər arasında inşa edildiyi təxmin edilir. Bu günümüzdə qalmayan qüllənin yerləşdiyi yerdə Gerzə xoruzu maketi vardır.
  25. 1900-cü ildə tikilmiş orijinal qüllə 1943-cü ildə baş verən zəlzələ zamanı dağıldıqdan sonra 1948-ci ildə həmin yerdə başqa bir taxta qüllə tikilmişdir. Qüllə 1971-ci ildə sökülüb yerinə başqa qüllə tikilsə də, bu qüllə də söküldükdən indiki qüllə 2009-cu ildə ucaldılıb.
  26. 1896-cı ildə Hacı Paşa un zavodunun bacası kimi inşa edilən tikili 2007-ci ildə bərpa edilərək saat qülləsinə çevrilib.
  27. II Əbdülhəmidin taxta çıxmasının 25-ci ildönümü şərəfinə 1900-cü ildə Həmidiyyə Sənaye Məktəbi ilə birlikdə inşa edildiyi düşünülsə də, tikintinin dəqiq tarixi məlum deyil. Cümhuriyyətin ilk illərində dağıdıldığı təxmin edilir.
  28. Qüllə Məltəm Canseverə görə 1899-cu ildə, Yozqat il Mədəniyyət və Turizm Müdirliyinə görə 1900-cü ildə, Hakkı Acuna görə 1901-ci ildə inşa edilmişdir.
  29. Samsun ili Mədəniyyət və Turizm Müdirliyi və Samsun Mədəni İrsin Qorunması Müdirliyinin arxivlərində qüllə haqqında heç bir məlumat olmadığından onun tikilmə və dağıdılma tarixləri məlum deyil.
  30. Binanın 1838-ci ildə tamamlandığı və orijinal saatın 1859-cu ildə istehsal edildiyi məlum olsa da, qüllənin dəqiq tikilmə tarixi məlum deyil.
  31. II Əbdülhəmidin taxta çıxmasının 25-ci ildönümündə tikildiyi düşünülsə də, tikintinin dəqiq tarixi məlum deyil.
  32. Bizans imperiyası dövründə ibadətgah kimi tikilmiş, lakin sonradan saat qülləsi kimi təmir edilərək məscidə çevrilmiş və 1921-ci ildə isə sökülmüşdü.
  33. 1880-ci illərdə tikilmiş orijinal qüllə 1970-ci illərin əvvəllərində sökülüb, indiki quruluşu isə orijinalına sadiq qalınaraq 2005-2006-cı illərdə yenidən tikilib.
  34. 1366-cı ildə tamamlanan Manisa Ulu məscidinin şimal qapı çıxıntısına 1672-ci ildə əlavə edilən saatla qurulan orijinal qüllə altmış il sonra sökülüb. İndiki tikili 1975-ci ildə məscidin tac darvazasının qarşısında tikilib.
  35. 1902-ci ildə tikilmiş orijinal qüllə 1930-cu ildə yol işləri məsələlərinə görə sökülüb, mövcud tikili isə orijinalına sadiq qalınaraq 2003-cü ildə tikilib.
  36. Saat qülləsi Müqəddəs Entoni Latın Katolik kilsəsinin zəng qülləsinə saat əlavə edilərək yaradılmışdır.
  37. 1891-ci ildə tikilmiş orijinal qüllə 1900-cü ildə yanğın zamanı dağılmış, 1905-ci ildə həmin yerdə başqa bir qüllə tikilmişdir, lakin bu qüllə də 1964-cü ildə baş verən yanğın zamanı ciddi zədələnmiş və həmin ildə təmir edilmişdir.
  38. 1886-cı ildə tikilmiş orijinal qüllə 1944-cü ildə baş verən zəlzələ zamanı dağılmış, 1977-ci ildə eyni yerdə başqa bir qüllə tikilsə də, bu qüllə də sökülərək 2001-ci ildə ilkin quruluşuna sadiq qalınaraq mövcud tikili ucaldılmışdır.
  39. 1905'te yapılan orijinal kule yıkılarak yerine 1975 yılında mevcut yapı inşa edilmiştir.
  40. Qüllə Sivas Mədəni İrsi Qoruma Regional Şurasının qeydiyyat məlumatlarına görə 1803-cü ildə, İbrahim Olcaytuya görə 1814-cü ildə, Ömər Dəmirələ görə isə 1814-cü ildə inşa edilmişdir. 1944-cü ildə isə sökülmüşdür.
  41. Məltəm Cansevər qüllənin 1891 və ya 1892-ci ildə ucaldıldığını bildirərkən, Hakkı Acun isə 1891-ci ildə ucaldıldığını qeyd edir.
  42. Saat qülləsi, 1927-1945-ci illər arasında inşası 1175-ci ildə tamamlanan Şanlıurfa Ulu məscidinin minarəsinə əlavə edilən saatla formalaşmışdır.
  43. Saatın yerləşdiyi minarə 1124-1132-ci illər arasında tamamlansa da, dəqiq tarixi bilinməsə də, 1843-cü ildən əvvəl saat qülləsi kimi istifadə olunmağa başlanıb.
  44. Saat qülləsi Aqios Qreqori kilsəsinin zəng qülləsinə saat əlavə edilərək qurulmuşdur. 1940-cı illərdə sökülüb.
  45. Tikintisinin dəqiq tarixi məlum olmasa da, onun 2000-ci illərin əvvəllərində tikildiyi məlumdur.
  46. 1908-ci ildə tikilmiş orijinal qüllə 1943-cü ildə baş verən zəlzələ zamanı ciddi zədələnmiş və 1959-cu ildə orijinalına sadiq qalınaraq bərpa edilmişdir.
  47. 1906-cı ildə tikilmiş orijinal qüllə Türkiyə–Yunanıstan müharibəsi zamanı ciddi zədələndikdən sonra 1936-cı ildə inşa edilmişdir.
  48. Diyarbəkir Mədəni İrsin Qorunması Regional Şurasının arxivində qüllə haqqında məlumat olmadığı üçün tikilmə tarixi məlum deyil.
  49. Bəzi qaynaqlara görə 1897-ci ildə inşa edilmişdir.
  50. Saat qülləsi 1336-cı ildə tikilmiş minarəyə 1875-ci ildə əlavə edilmiş saatla formalaşmışdır.

İstinadlar

  1. . səh. 5
  2. . səh. 6
  3. . səh. 9
  4. ↑
  5. ↑ . səh. 10
  6. . səh. 6
  7. ↑ . səh. 7
  8. ↑ . səh. 11
  9. . səh. 5
  10. ↑ . doi:. ISSN . 2020-12-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-06-24. (); ()
  11. ↑
  12. ↑ . səh. 8
  13. Topkapı Sarayı Müzesindeki Saatlerin Kataloğu. İstanbul. ()
  14. ↑ . səh. 104
  15. . səh. 90
  16. . () tarixində .
  17. . 7 Ağustos 2015 tarixində .
  18. . səh. 82
  19. ↑ . səh. 45
  20. . səh. 24
  21. İlker, Erkan; Haştemoğlu, Hasan Şehmuz. "Anadolu'da Modern Bir İstasyon Binası: Ali Çetinkaya İstasyonu". Kasım-Aralık 2013.
  22. . səh. 142
  23. Levi, Eti Akyüz. "Alsancak Garı: 150 yıldır uzakları yakın kılıyor".
  24. () tarixində .
  25. . səh. 92
  26. . səh. 93
  27. . səh. 28
  28. . səh. 15
  29. ↑ . səh. 40
  30. . 31 Mayıs 2015 tarixində .
  31. . səh. 34
  32. . səh. 16
  33. . səh. 8
  34. ↑ Muhammet, Güçlü. "Antalya Saat Kulesi'nin İnşası".
  35. . səh. 41
  36. . səh. 18
  37. ↑ . səh. 9
  38. . səh. 17
  39. . səh. 144
  40. ↑ . səh. 100
  41. ↑ . səh. 42
  42. . () tarixində .
  43. . səh. 106
  44. . səh. 51
  45. . səh. 19
  46. Belkıs Kamut, Aktürk. . 9 Kasım 2013. () tarixində .
  47. . səh. 106
  48. . səh. 104
  49. . səh. 53
  50. Aydın, Şakir. . 7 Ağustos 2015 tarixində .
  51. . səh. 48
  52. . səh. 20
  53. ↑ . səh. 10
  54. . () tarixində .
  55. . 7 Ağustos 2015 tarixində .
  56. ↑ (PDF). İstanbul. ISBN 9786058646605. 31 Ağustos 2015 tarixində (PDF).
  57. . səh. 52
  58. . səh. 54
  59. . səh. 21
  60. . 7 Ağustos 2015 tarixində .
  61. ↑ Avcı, Alattin. . 19 Temmuz 2013. 7 Ağustos 2015 tarixində .
  62. . səh. 147
  63. Çilingir, Hasan. . 30 Ekim 2013 tarixində .
  64. . səh. 148
  65. . səh. 22
  66. ↑ . səh. 11
  67. . səh. 94
  68. . səh. 57
  69. . səh. 23
  70. Toroslu, M. Vefa. . 7 Ağustos 2015 tarixində .
  71. ↑ Avcı, Alattin. . 7 Ağustos 2015 tarixində .
  72. . səh. 110
  73. . səh. 52
  74. . səh. 58
  75. . səh. 24
  76. ↑ . səh. 108
  77. ↑ . səh. 107
  78. . səh. 74
  79. . səh. 26
  80. . səh. 66
  81. . səh. 27
  82. ↑ . səh. 12
  83. . səh. 20
  84. . səh. 13
  85. . səh. 7
  86. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  87. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  88. . səh. 112
  89. . səh. 54
  90. ↑ . səh. 23
  91. . səh. 72
  92. . səh. 29
  93. ↑ . səh. 14
  94. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  95. . səh. 78
  96. . səh. 31
  97. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  98. . səh. 55
  99. ↑ Murat, Çerkez. "Amasya Saat Kuleleri". ISSN .
  100. . 7 Mart 2016 tarixində .
  101. . səh. 165
  102. ↑ . səh. 46
  103. . səh. 212
  104. . () tarixində .
  105. . səh. 108
  106. . səh. 80
  107. . səh. 32
  108. ↑ . səh. 16
  109. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  110. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  111. ↑ Avcı, Alattin. . 18 Temmuz 2013. () tarixində .
  112. . səh. 118
  113. . səh. 44
  114. . səh. 21
  115. Dursun, Mutlu. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  116. . səh. 88
  117. . səh. 92
  118. . səh. 96
  119. ↑ . səh. 41
  120. . səh. 96
  121. ↑ . səh. 97
  122. . 17 Nisan 2016. 18 Nisan 2016 tarixində .
  123. . səh. 120
  124. ↑ . səh. 76
  125. ↑ . səh. 99
  126. . səh. 35
  127. ↑ . səh. 17
  128. . səh. 62
  129. . səh. 36
  130. . səh. 204
  131. . səh. 37
  132. ↑ . səh. 18
  133. . səh. 180
  134. . səh. 86
  135. . səh. 95
  136. . səh. 217
  137. . səh. 90
  138. ↑ . səh. 39
  139. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  140. . səh. 123
  141. . səh. 102
  142. . səh. 38
  143. . səh. 124
  144. . səh. 140
  145. . səh. 57
  146. . səh. 24
  147. . () tarixində .
  148. . səh. 152
  149. . səh. 64
  150. ↑ . səh. 27
  151. . səh. 156
  152. . səh. 114
  153. . səh. 47
  154. . səh. 22
  155. . səh. 160
  156. . səh. 62
  157. ↑ . səh. 28
  158. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  159. . səh. 162
  160. . səh. 63
  161. . səh. 44
  162. . səh. 101
  163. . İstanbul. ()
  164. . səh. 196
  165. . () tarixində .
  166. . səh. 46
  167. ↑
  168. . səh. 95
  169. . səh. 67
  170. . 4 Mart 2016 tarixində .
  171. . 15 Temmuz 2014. 10 Ağustos 2015 tarixində .
  172. . səh. 168
  173. . səh. 102
  174. ↑ . səh. 43
  175. . 17 Ağustos 2015 tarixində .
  176. . səh. 172
  177. . səh. 129
  178. . səh. 48
  179. . səh. 39
  180. . səh. 176
  181. . səh. 69
  182. . səh. 29
  183. . səh. 32
  184. . səh. 71
  185. ↑ . səh. 30
  186. . səh. 31
  187. . səh. 70
  188. . 11 Aralık 2011. 10 Ağustos 2015 tarixində .
  189. . səh. 64
  190. . səh. 72
  191. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  192. . səh. 182
  193. . səh. 73
  194. . səh. 32
  195. Tokuç, Kazım. . 20 Eylül 2007. 10 Ağustos 2015 tarixində .
  196. . səh. 187
  197. . səh. 75
  198. . səh. 33
  199. . səh. 76
  200. . səh. 117
  201. Günel, İbrahim. . 20 Temmuz 2005. 2016-08-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-06-29.
  202. . səh. 154
  203. . səh. 77
  204. ↑ . səh. 34
  205. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  206. . səh. 130
  207. . səh. 189
  208. . səh. 78
  209. ↑ . səh. 44
  210. . səh. 195
  211. . səh. 79
  212. . səh. 198
  213. . səh. 80
  214. . səh. 134
  215. . səh. 49
  216. . 10 Ağustos 2015 tarixində .
  217. . 21 Temmuz 2015. 19 Ağustos 2015 tarixində .
  218. Demirel, Ömer. Osmanlılar Dönemi Sivas Şehri. Sivas. ISBN 9755857060. OCLC .
  219. . səh. 81
  220. . səh. 101
  221. . səh. 82
  222. ↑ . səh. 35
  223. Erol, Altınsapan; Gerengi, Ali. "Zamanın Tanıklarından Bir Örnek: Sivrihisar Saat Kulesi".
  224. . 10 Mayıs 2015 tarixində .
  225. . səh. 84
  226. . səh. 83
  227. . səh. 200
  228. . səh. 84
  229. ↑ . səh. 36
  230. . 12 Mart 2015 tarixində .
  231. . səh. 218
  232. . səh. 207
  233. . 2 Haziran 2010 tarixində .
  234. . səh. 151
  235. . səh. 60
  236. . 29 Eylül 2010. 24 Mart 2017 tarixində .
  237. . səh. 137
  238. . səh. 51
  239. Öcek, Tuğba. . 10 Mayıs 2014. 13 Mayıs 2014 tarixində .
  240. . 16 Ağustos 2015 tarixində .
  241. . səh. 179
  242. . səh. 85
  243. . 24 Haziran 2014. 18 Ağustos 2015 tarixində .
  244. . səh. 203
  245. . səh. 86
  246. . səh. 133
  247. . səh. 39
  248. . 17 Şubat 2010. 10 Ağustos 2015 tarixində .
  249. . səh. 68
  250. . səh. 28
  251. . səh. 211
  252. . səh. 171
  253. . səh. 185
  254. . səh. 192
  255. . səh. 87
  256. ↑ . səh. 38
  257. . səh. 70
  258. . səh. 88
  259. . səh. 109
  260. . səh. 174
  261. . səh. 138
  262. . səh. 40
  263. . səh. 20
  264. . səh. 214
  265. . səh. 89
  266. . səh. 208
  267. . səh. 91
Ümumi
  • Acun, Hakkı. Anadolu Saat Kuleleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. ISBN 9751606306.
  • Acun, Hakkı. Osmanlı İmparatorluğu Saat Kuleleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. ISBN 9789751623706.
  • Cansever, Meltem. Türkiye'nin Kültür Mirası 100 Saat Kulesi. İstanbul: NTV Yayınları. ISBN 9786055813239.

Xarici keçidlər

  • (İngilizce). JSTOR .
  • Essays in Honour of Ekmeleddin İhsanoğlu (İngilizce). İstanbul.
  • Reading Clocks, Alla Turca (İngilizce). Chicago ve Londra. doi:. ISBN 9780226257723.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023