Skopye


Skopye (mak. Скопје, alb. Shkupi, lat. Skupi) ya da Üsküb (türk. Üsküp, osman. اسكوب Üsküb) — Şimali Makedoniya Respublikasının paytaxtı və ən böyük şəhəri. Ölkənin siyasi, mədəni, iqtisadi və elmi mərkəzi hesab olunur.

şəhər
Skopye
Скопје
41°59′46″ şm. e. 21°25′54″ ş. u.
Ölkə
Region
Petre Şilegov
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 571,46 km²
Mərkəzin hündürlüyü 251 m
Saat qurşağı UTC+1 , yayda UTC+2
Əhalisi
Əhalisi
  • 422.540 nəf. (2021)
Milli tərkibi makedonlar: 65%
albanlar: 27%
digər: 8%
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +389 02
Poçt indeksi 1000
Nəqliyyat kodu SK
Digər
Skopye xəritədə
Skopye
Skopye
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Skopye ərazisində ilk insan məskənləri e.ə. IV əsrə aiddir. Şəhər mərkəzinə yaxın ərazidə yerləşən yaxınlığında Neolit dövrünə aid insan məskənlərinin tapılması da bunu sübut edir. Skupi eramızdan əvvəl II əsrdə Balkan yarımadasında yerləşən dövlətinin paytaxtı olmuşdur. Eramızın I əsrinin əvvəllərində isə romalılar tərəfindən işğal olunmuş və ərazisi hərbi baza rolunu oynamağa başlamışdır. 395-ci ildə Roma İmperiyası şərqi və qərbi olaraq iki hissəyə bölündükdən sonra Skupi də mərkəzi Konstantinopol olan Bizans İmperiyasının tərkibinə qatılmışdır. Erkən orta əsrlər dövründə Bizans İmperiyası və Birinci Bulqar dövləti arasında mübahisəli ərazi olmuşdur. 1282-ci ildən tərkib hissəsi olan bu şəhər, 1346-cı ildən 1371-ci ilə qədər bu dövlətin paytaxtı olmuşdur. 1392-ci ildə şəhər Osmanlı İmperiyası tərəfindən ələ keçirilmiş və Üsküp adlandırılmışdır. 500 ildən çox müddətə türklərin nəzarəti altında qalan şəhər Kosovo vilayətinin mərkəzi rolunu oynamışdır. 1912-ci ildə Balkan müharibələri ərzində tərəfindən işğal edilmiş, Birinci dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra isə yeni yaranmış tərkibinə daxil olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi zamanı Nasist Almaniyasının müttəfiqi olan Bulqar qoşunları tərəfindən ələ keçirilmişdir. 1944-cü ildə Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikasının bir hissəsi olan Makedoniya Sosialist Respublikasının paytaxtı elan olunmuşdur. İkinci dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra sürətli inkişaf mərhələsinə qədəm qoyan şəhərin inkişaf tempi 1963-cü ildə baş vermiş dəhşətli zəlzələ nəticəsində zəifləmişdir. Skopye şəhəri 1991-ci ildən etibarən müstəqil Makedoniya dövlətinin paytaxtıdır.

Belqrad və Afina şəhərlərini birləşdirən yolun üzərində yerləşməsi Skopye şəhərinin strateji əhəmiyyətli yaşayış məntəqəsi olmasında böyük rol oynayır.

Əhalisi

Demoqrafiyası

2002-ci il hesablamalarına əsasən Skopye şəhərinin əhalisi 506,926 nəfərdən ibarət idi. Skopyenin məşğulluq ərazisi Makedoniya Respublikasının böyük ərazisini əhatə edir ki, bu əraziyə də ümumi əhalisi bir milyon nəfərdən çox olan , Kumanovo və kimi yaşayış məntəqələri də daxildir.

Makedoniya əhalisinin üçdə bir hissəsi burada yaşayır. Digər şəhərlərin əhalisinin sayı Skopyeyə nisbətən daha azdır. Ölkənin ikinci böyük şəhəri olan Kumanovoda 107,632 nəfər yaşayır.

Habsburqlar sülaləsi və Osmanlı dövləti arasında baş verən müharibələr, həmçinin 1698-ci ildə baş vermiş böyük yanğına qədər Skopye Balkan yarımadasında yerləşən ən böyük şəhərlərdən biri idi. 1836-cı ildə burada cəmi 10 min nəfər yaşayırdı. Bununla belə, 1850-ci ildən etibarən şəhər əhalisi yenidən artmağa başladı və artıq 1905-ci ildə 32 min nəfərə çatdı. XX əsrdə Skopye Yuqoslaviyada yerləşən şəhərlər arasında ən sürətlə böyüyənlərdən biri olmuş, 1971-ci ildə əhalinin sayı 448,200 nəfərə çatmışdır. Bundan sonra, demoqrafik artım sabit sürətlə davam etmişdir.

Etnik tərkibi

Skopye şəhəri tarix boyu fərqli millətlərə ev sahibliyi etmişdir. Müasir dövrdə də şəhər öz etnik müxtəlifliyinə görə fərqlənir. XIX əsrdə şəhər əhalisinin əksər hissəsini müsəlman təşkil edirdi. 2002-ci il hesablamalarına görə Skopyedə yaşayan ən böyük etnik qrup əhalinin 66,75%-ni təşkil edən makedonlardır. Albanlar, serblər, türklər, bosniyalılar və digərləri isə etnik azlıq təşkil edirlər.

Etnik makedoniyalıların əksər hissəsi Vardar çayının cənubunda məskunlaşmışdır. Onlar, həmçinin və kimi Vardar çayının şimalında yerləşən ərazilərdə də əksəriyyət təşkil edir. Şəhərin bəzi yerlərində alban dilli məktəblər fəaliyyət göstərir.

Din

Əhali arasında dini mənsubiyyət müxtəlifdir: makedonlar, serblər və əksəriyyəti pravoslav olduğu halda, albanlar, türklər və qaraçıların əksər hissəsi müsəlmandır. Burada, həmçinin əhali arasında azlıq təşkil edən katolik albanlar da vardır.

2002-ci il hesablamalarına görə Skopye əhalisinin 68,5%-i Şərqi pravoslav kilsəsinə, 28,6%-i isə İslam dininə etiqad edir. Katolik (0.5%) və protestantlar (0.04%) isə azlıq təşkil edir.

İkinci dünya müharibəsi başlayana qədər Skopyedə kifayət qədər yəhudi ailəsi məskunlaşmışdı. Onların əksəriyyəti İnkvizisiya zamanı İspaniyadan buraya köç etməyə məcbur olmuşlardan ibarət idi. 1939-cu ildə 2424 nəfər Skopye yəhudisi nasistlər tərəfindən ya öldürülmüş, ya da deportasiya edilmişdir. Müharibədən sonra sağ qalanların böyük bir qismi İsrailə köçmüşdür.

Tarixən Osmanlı dövlətinin tərkib hissəsi olduğuna görə burada məscidlərin sayı kilsələrin sayına nisbətən daha çoxdur. Skopye şəhəri Makedoniya Pravoslav Kilsəsi və Makedoniya İslam Dini Birliyi kimi bir çox dini təşkilatlara ev sahibliyi edir. Burada pravoslav və katolik kafedralları, bir çox mədrəsə və sinaqoq yerləşir.

Beynəlxalq əlaqələri

Qardaş şəhərlər

Əməkdaşlıq

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. .
  2. .
  3. 2021-08-31 at the Wayback Machine cənubu Qaradağ və Üsküb vilayətləridir. Bosna vilayəti 7 livaya (yəni əyalətə) bölünür: bunların biri Qerseqovinadır, bunlar Bosna şəhərinə tabedir.
  4. 2022-03-30 at the Wayback Machine Yəhya Kamalın şəhəri Üskübdə qonaqlanmış bir məhəbbət karvanı var.
  5. Syme, Ronald; Birley, Anthony. . University of Exeter Press. 1 yanvar 1999 – Google Books vasitəsilə.
  6. Mócsy, András. . Routledge & K. Paul. 1 yanvar 1974 – Google Books vasitəsilə.
  7. (PDF). World Bank. 2012. 2013-12-27 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
  8. Andrew Rossos. . Hoover Press. 2008. səh. . ISBN 978-0-8179-4882-5.
  9. Jasna Stefanovska et Janez Koželj. Urban planning and transitional development issues: The case of Skopje, Macedonia. Urbani izziv. 2012. səh. 94.
  10. Svetomir Skaric. (PDF). Friedrich Ebert Stiftung in Macedonia. 2010-12-26 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
  11. Hugh Poulton. Who are the Macedonians?. C. Hurst & Co. Publishers Ltd. 2000. səh. 130. ISBN 1850655340.
  12. (PDF). State Statistical Office of the Republic of Macedonia. 2002. 2012-03-24 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
  13. . European Jewish Fund. 2013-07-04 tarixində . İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
  14. (PDF). Macedonian Centre for International Cooperation. 2016-05-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
  15. . Dijon.fr. 2 oktyabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
  16. . Nanchang Municipal Party Committee of the CPC and Nanchang Municipal Government. Nanchang Economic Information Center. 22 may 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29dekabr 2017.
  17. . Mestna občina Ljubljana (Ljubljana City) (Slovenian). 26 iyun 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29dekabr 2017.
  18. . sitel.com.mk. 2012-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-12-29.
  19. . sofiaglobe.com. 19 aprel 2015. 2019-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-12-29.
  20. . novatv.mk. 2019-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-12-29.
  21. (Turkish). Ankara Büyükşehir Belediyesi – Tüm Hakları Saklıdır. 14 yanvar 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
  22. . Grad Pula (Croatian və Italian). 5 may 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.
  23. daenet d.o.o. . Sarajevo.ba. 12 aprel 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 dekabr 2017.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Skopye ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023