Qədim qıpçaq dili — VIII–IX əsrlərdə İrtış çayının yuxarı axarında və Altay dağlarında kiməklər ilə birlikdə yaşamış qıpçaqların danışdığı dil.Ölü dildir. Türk dillərinin qıpçaq qolunu təşkil edir.

Qədim qıpçaq dili
Danışanların ümumi sayı
  • 0 nəf.
Təsnifatı
Nostratik dillər
Altay dilləri
türk dilləri
Ortaq türk dili
Qıpçaq dilləri
Kuman-qıpçaq dilləri

IX əsrdə qıpçaqlar İrtış çayının qərbindəki çöllərə köçərək oğuzları oradan sıxışdırmışdılar. Sonralar, XI əsrdə qıpçaqların bir hissəsi Volqa çayını keçərək Qara dəniz çöllərində məskunlaşmışdır. Onların oğuz və ya bulqar tipli dillərdə danışan peçeneqləri, torkları, bulqarları, xəzərləri və başqa türk tayfalarını ərazidən qovduqları və ya assimilyasiya etdikları ehtimal olunur.

XIII əsrdən başlayaraq Qızıl Ordada qıpçaq dillərinin müxtəlif dialektləri danışıq-ünsiyyət dilləri olmuşdur. Yazı dili rolunu cənuba doğru inkişaf edən dialektlər – Xarəzm türkcəsi və daha sonra Cığatay dili oynamışdır. XIV əsrdə (indiki Feodosiya) yaşayan bir genuyalı tacir oğlu üçün Böyük ipək yolu üzərində ticarətlə bağlı təlimat yazmışdır. Orada belə bir ifadə var: "Böyük ipək yolu ilə karvanla yola düşməzdən əvvəl saqqal uzatmalı, saçını qırxmalı, qulluqçu, iki kəniz tutmalı və qıpçaq dilini öyrənməlisən".

Qədim qıpçaq dili qıpçaq dillər qrupunun (Krım-tatar, kəraim, qırımçaq, qaraçay-balkar, qumuq, noqay, qazax, qaraqalpaq, tatar, , başqırd) əsasını təşkil etmişdir.

İstinadlar

  1. Кляшторный С. Г., Савинов Д. Г. Степные империи древней Евразии. СПб.: Филологический факультет СПбГУ. 2005. ISBN 5-8465-0246-6.
  2. Гаркавец, Александр Николаевич. 2017-07-14 at the Wayback Machine
  3. Баскаков Н. А. // Известия Академии наук СССР. Отделение литературы и языка . XI (2). М. 1952. 121—134.

Əlavə ədəbiyyat

  • Наджип Э. Н., Благова Г. Ф. Мамлюкско-кыпчакский язык // . Языки Евразии. М.: Институт языкознания РАН. 1996. —116. ISBN 5-655-01214-6.
  • Чеченов А. А. // . Языки Евразии. М.: Институт языкознания РАН. 1996. —116. ISBN 5-655-01214-6.
  • Тенишев Э. Р. Тюркоязычных древних памятников языки // . Языки Евразии. М.: Институт языкознания РАН. 1996. —47. ISBN 5-655-01214-6.
  • Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции. М.: Наука. Тенишев Э. Р. 2002. 216–338, 736–737.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023