Gecyetişən armud - Haqqinda Melumat

Gecyetişən armud
Gecyetişən armud
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Gavalıkimilər Triba: Yarımtriba: Cins: Armud Növ: Gecyetişən armud
Beynəlxalq elmi adı
	Pyrus pyrifolia Nakai;
ITIS
NCBI
EOL

Gecyetişən armud (lat. Pyrus pyrifolia), bəzi ölkələrdə Asiya armudu, yapon armudu, Çin armudu,Koreya armudu,Tayvan armudu, alma armudu və s.— bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin armud cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Yaponiyada, Şimali Amerikada, Mərkəzi Asiyada və Çində bitir.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 10–15 m-ə çatan ağacdır. Zoğları çılpaq və ya tükcüklü, bəzən isə keçətükcüklüdür. Yarpaqları uzunsov, yumurtavaridir, 7–12 sm uzunluqda, 4–6 sm enindədir. Kənarları dişlidir və açıq-yaşıl rəngdədir. Yarpaqların hər iki tərəfi əvvəlcə az tükcüklü olub, sonradan çılpaqlaşır. Çiçəkləri 6–9 ədəd olub, qrup halında yerləşmişdir. Meyvəsinin uzunluğu 5–7 sm-ə çatır, kürə formalı, yandan sıxılmış üzəri xallıdır, qonuru-ağımtıl rəngdədir. Aprel ayında çiçəkləyir, avqust-sentyabr aylarında meyvələri yetişir.

Ekologiyası

Soyuğa, istiyə rütubətə davamlı növdür. Çöl-çəmən torpaqlarda yaxşı bitir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqazda, Lənkəran düzənliyində, Abşeronda bağ və parklarda rast gəlinir.

İstifadəsi

Asiya armudu ət marinadlarında işlənilir, özəlliklə mal əti üçün marinadlarda, çünki onun tərkibində ətdəki zülalları yumuşaldan fermentlər var. Məsələn, Koreya mətbəxində o, bulqogi marinadında işlənilir.Kimçi reseptlərində də Asiya armudunun püresi istifadə olunur. Onun püresi həmçinin şəkərin əvəzinə sirkə və ya soya sousu əsasında hazırlanan souslara əlavə olunur.

İstinadlar

Bailey, L.H.; Bailey, E.Z.; the staff of the Liberty Hyde Bailey Hortorium. . New York: Macmillan. 1976. ISBN 9780025054707.
Lee, Ho-Sun; Isse, Toyoshi; Kawamoto, Toshihiro; Woo, Hyun-Su; Kim, An Keun; Park, Jong Y.; Yang, Mihi. "Effects and action mechanisms of Korean pear (Pyrus pyrifolia cv. Shingo) on alcohol detoxification". . 26 (11). November 2012: 1753–1758. doi:. PMID .
Mishkin, Leah. . . 9 October 2017. 25 January 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 20 January 2018.
Coyne, Kevin. . The New York Times. 21 August 2009. 29 January 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 20 January 2018.
. KoreaWorldTimes (yapon). 2021-05-17. 2021-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-30.
Hagedorn, David. . Washington Post (ingilis). 2012-11-27. ISSN . 2022-11-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-22.
Kim, Emily [Maangchi]; Roskin, Julia. . New York Times Cooking (ingilis). 2023-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-22.
. 2023-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-01-29.
Imatome-Yun, Naomi. . The Spruce Eats (ingilis). 2019-08-18. 2022-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-22.

Həmçinin bax

[HortusIII-1] Bailey, L.H.; Bailey, E.Z.; the staff of the Liberty Hyde Bailey Hortorium. . New York: Macmillan. 1976. ISBN 9780025054707.

[Lee-3] Lee, Ho-Sun; Isse, Toyoshi; Kawamoto, Toshihiro; Woo, Hyun-Su; Kim, An Keun; Park, Jong Y.; Yang, Mihi. "Effects and action mechanisms of Korean pear (Pyrus pyrifolia cv. Shingo) on alcohol detoxification". . 26 (11). November 2012: 1753–1758. doi:. PMID .

[Mishkin-4] Mishkin, Leah. . . 9 October 2017. 25 January 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 20 January 2018.

[Coyne-5] Coyne, Kevin. . The New York Times. 21 August 2009. 29 January 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 20 January 2018.

[6] . KoreaWorldTimes (yapon). 2021-05-17. 2021-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-30.

[7] Hagedorn, David. . Washington Post (ingilis). 2012-11-27. ISSN . 2022-11-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-22.

[8] Kim, Emily [Maangchi]; Roskin, Julia. . New York Times Cooking (ingilis). 2023-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-22.

[9] . 2023-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-01-29.

[:0-10] Imatome-Yun, Naomi. . The Spruce Eats (ingilis). 2019-08-18. 2022-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-22.