Azərbaycan mafiyası Rusiyadakı ən qədim cinayət qruplarından biridir. Dağıstanda böyük bir etnik azərbaycanlı icmasının xaricində Rusiya şəhərləri həmişə azərbaycanlı mühacirlərin yerləri ilə tanınmışdır.Moskvada ruslar, çeçenlər, ermənilər və gürcülər arasında mütəşəkkil cinayətkar dəstələrin yaranmasından sonra 1980-ci illərin əvvəllərində Azərbaycan cinayətkar dəstələri sürətlə inkişaf etməyə başladı. 1990-cı illərdə rus qrupları və çeçen qrupları arasındakı qarşıdurmalardan sonra Azərbaycan qrupları, hakimiyyətə keçdi. Azərbaycanlıların Moskvaya genişmiqyaslı mühacirəti görüldü. Bununla birlikdə keçmiş partizan döyüşçüləri və sərkərdələri Rusiyanın əsas şəhərlərinə qanunsuz olaraq köç etmişlər. mövqeyi o vaxt çox zəiflədiyi üçün yeni yaranan azərbaycanlı cinayətkar qruplar heroin ticarətinin böyük bir hissəsini ələ keçirə bildilər. O dövrdə bir çox insan alveri Dağlıq Qarabağ bölgəsində hərbi və partizan əməliyyatları maliyyələşdirirdi. Müharibə başa çatdıqdan sonra Moskvada və Rusiyanın digər şəhərlərində yaşayan yoxsul gənc azərbaycanlılara qanunsuz ticarətlər öyrədilmişdi ki, bu da keçmiş Sovet İttifaqı ərazisində azərbaycanlı mafiya qruplarının daha da formalaşmasına səbəb oldu.

Azərbaycanlı mafiya dəstələrinin ən mühüm fəaliyyəti (əsasən heroin) olsa da, onlar silah alveri, çirkli pulların yuyulması, avtomobil oğurluğu, qəsb, qanunsuz qumar, saxta pul, fahişəlik, müqaviləli sui-qəsd, kür ticarəti kimi mütəşəkkil cinayətkarlığın digər sahələrində də genişlənmişdirlər. Azərbaycan cinayətkar qruplarının çirkli pulların yuyulması yolu ilə daşınmaz əmlaka investisiya qoyması da məlum olmuşdur. Bir sıra tərəvəz, geyim və avtomobil bazarlarına, meyvə-tərəvəz topdansatış bazalarına, kazinolara, gecə klublarına, restoranlara, çox sayda kiçik dükana, bir neçə banka, idman salonuna və bir sıra iri supermarketə nəzarət edirlər. Sadəcə Moskvada 200-ə yaxın firmaya nəzarət edir. Həmçinin, Azərbaycan mafiya qruplaşmaları Almaniya, ABŞ, Belçika, Türkiyə, Malayziya kimi ölkələrdə çox sayda əmlak obyektinə sahibdir.

Qrup uzun müddət beynəlxalq münasibətlər qurmuş və qanuni bir iş yaratmaq üçün müttəfiq qruplaşmalardan fəal istifadə etmişdir. Yaxın Şərq, Türkiyə, Orta Asiya ölkələrində böyük sənaye və maliyyə qrupları ilə fəal əməkdaşlıq edir. Son zamanlar Rusiyada fəaliyyətlərini genişləndirən İslam təşkilatları ilə də əməkdaşlıq inkişaf edir. Qrupun bir çox üzvü Yaxın Şərqin bir neçə ölkəsindəki xarici kəşfiyyat qrupları ilə fəal əməkdaşlıq edirlər. Qrupun Moskva şəhər meriyasında, Fövqəladə Hallar Nazirliyində, Mədəniyyət və İdman Komitəsində güclü maliyyə bazası və yaxşı münasibətləri vardır.

Təsdiqlənməmiş məlumatlar göstərir ki, Moskva, Sankt-Peterburq və Bakıda yerləşən bir sıra iri banklara, Türkiyə, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Səudiyyə Ərəbistanında minlərlə təşkilatlara sahiblik edir. Çeçenistanda terror aktları və Əmir Xəttabın silahlı dəstələri ilə yaxın əlaqələrin qurulması da Azərbaycan mafiya qrupları ilə bağlıdır. Beləliklə, Xəzər dənizində neft biznesində maraqları olan və Azərbaycan icmasının bir sıra nüfuzlu liderlərinə Dağıstanda Xattab və Basayev silahlı dəstələrinin hücumundan bir müddət əvvəl qeyri-rəsmi olaraq yüksək miqdarda pul köçürülmüşdür. Transferi alan hesabların əksəriyyəti bir neçə ay əvvəl yaradılmış, Bakıdan və Yəməndən olan mafiya qruplaşmalarına məxsus olmuşdur.

Moskvanın əsasən şimal-qərb ərazisində fəaliyyət göstərən "Azərbaycan" mafiya qrupu 1995-ci ildən bəri fəal şəkildə fəaliyyət göstərməyə başladı. Dairə ərazisində Azərbaycandan olan immiqrantlar demək olar ki, bütün tərəvəz bazarlarında üstünlük təşkil etmiş, bəziləri qəsb, narkotik ticarəti, silah alveri, mənzil cinayətləri və valyuta əməliyyatları ilə məşğul olan mütəşəkkil cinayətkar dəstələri olmuşdur.

Qruplaşmanın yaradıcı liderləri Azərbaycan əsilli Hüseynov Kamal və Həlimov Rafat olmuşdur. Azərbaycan qruplaşmasında 17 ildir Moskvada yaşayan Abdulov M. A. Moskvanın cinayət dairələrində əhəmiyyətli nüfuza malikdir. Tuşino, Solntsevo, Koptev və digər qrupların rəhbərləri və hakimiyyəti ilə birbaşa əlaqə qurur. Əməliyyat məlumatlarına görə, ortaq fəndə nəzarət edir və külli miqdarda pulu sərəncam edir.

Xidmətdə odlu silahlardan istifadə haqqında geniş məlumat yoxdur. Lakin döyüş sursatları da daxil olmaqla mütəşəkkil cinayətkar dəstə üzvlərindən dəfələrlə Beretta 92, M1911, Makarov, Tokarev TT-33 tipli tapançalar və qumbaralar aşkar edilmişdir.

• Rövşən Lənkəranski
• Nadir Səlifov