Bu səhifənin düzgün adlandırılmaması və ya Azərbaycan dilində olmadığı, adın Azərbaycan dilinə düzgün tərcümə (transliterasiya) edilmədiyi və ya adlandırmada orfoqrafik səhvə yol verildiyi ilə bağlı şübhələr var. Bununla bağlı öz fikirlərinizi məqalənin müzakirə səhifəsində bildirin. Düzəliş etdikdən sonra bu şablonu məqalədən götürməyi unutmayın. |
Mehmanxana, hotel (fr. hôtel) və ya otel — Başqa yerdən gələn yolçuların, qonaqların və turistlərin müvəqqəti yaşaması üçün xüsusi təhcizatlı otaqları olan bina və ya obyekt. Mehmanxana nömrələrində təklif olunan xidmətlər kiçik otaqda sadə yataqdan tutmuş böyük, yüksək keyfiyyətli çarpayılara, komod, soyuducu və başqa mətbəx avadanlığı, bahalı mebel, televizor və vanna otaqları ilə təhciz olunmuş böyük lüks nömrələrə kimi dəyişə bilir. Bahalı olmayan kiçik mehmanxanalar qonaqlar üçün ancaq əsas zəruri xidmətlər təklif edə bilər. Böyük, bahalı mehmanxanalar isə basseyn, kompüter, printer və digər ofis ləvazimatları olan biznes mərkəzləri, uşaqlara baxım, tədbirlər üçün konfrans zalları, tennis və basketbol üçün meydançalar, trenajor zalları, restoranlar, spa salon, ictimai tədbirlərin keçirilməsi üçün məkanlar daxil daha geniş əlavə xidmətlər təklif edə bilər. Qonaqların öz nömrələrini təyin etməsi üçün mehmanxanalarda nömrələr adətən nömrələnir və yaxud bəzi kiçik hotellərdə və ya qonaq evlərində (B&B) olduğu kimi onlara adlar qoyulur. Bəzi yüksək kateqoriyalı butik hotellərin nömrələri fərdi dizayn və üslubda bəzədilir. Bəzi hotellər nömrə və yemək müqaviləsinin bir hissəsi kimi yemək təklif edir. Yaponiyada kapsul hotellərin ancaq yatmaq üçün çox kiçik otaqlar və ümumi vanna otaqları təklif edir.
.jpg)
Mehmanxana xidmətləri funksiyalarına, ölçülərinə, mürəkkəbliyinə və qiymətlərinə görə dəyişir. Bir çox mehmanxanalar və bu sahədəki böyük şirkətlər hotel növlərinin təsnifatı üçün sektor standartları təyin etmişlər. Xidmətlərin tam spektrinə malik yüksək səviyyəli hotel dəbdəbəli şərait (rahatlıq), xidmətlərin tam spektri olan yerləşdirmə, hotel ərazisində restoran, və konsyerj, otaq xidməti və paltarların ütülənməsi kimi yüksək səviyyəli fərdi xidmət təklif edir.
Mehmanxanalar göstərdikləri xidmət və nömrələrin avadanlıqlarına görə müxtəlif siniflərə bölünürlər. Sadə, baha olmayan mehmanxanalar Azərbaycanda tarixən karvansara adlanıb.
Butik hotellər, brendi olmayan kiçik müstəqil, yüksək səviyyəli şəraiti olan hotellərdir.
Orta və kiçik hotellər ərazilərində məhdud sayda xidmət və şərait təklif edirlər.
Ekonom sinif (klass) hotellər, məhdud sayda xidmət və şəraiti olan nömrələr təklif edən kiçik və orta mehmanxanalardır.
Uzun müddətli yaşayış üçün nəzərdə tutulmuş hotellər, ənənəvi mehmanxanalardan fərqli olaraq daha uzunmüddətli yaşayış üçün lazım olan xidmətlərin tam spektrini təklif edirlər.
Taymşer və təyinat klubları, mövsümi istifadə üçün ayrıca yerləşdirmə vahidinə sahib olma kimi mülkiyyət formasıdır.
Motel, hər otağa birbaşa ayrıca girişi və avtomobil dayanacağı (parkınq) olan azmərtəbəli yaşayış obyektləridir.
Bir çox hotellər ictimai şüura populyar mədəniyyət vasitəsilə daxil olmuşdur. Bəzi hotellər, xüsusi olaraq kazino və kurortlar üçün tikilir.
Böyük əksəriyyət mehmanxana müəssisələrini, bütün şöbələrin əlaqəli işinə nəzarət edən baş icraçı direktor olan (çox vaxt "hotel idarəçisi" adlanan) baş menecer, müxtəlif şöbələrə (məs. yemək xidməti və s) nəzarət edən şöbə müdirləri, orta zümrə menecerləri, inzibati personal və xətt rəhbərləri idarə edirlər. Hər bir şöbə rəhbəri konkret öz istiqamətini idarədə edir, personalı təlimatlandırır, şöbə büdcəsini idarə edir və öz komandasının hotelin standartlarına uyğun keyfiyyətli xidmət göstərməsini təşkil edir. Təşkilatı struktur, vəzifələrin həcmi və iyerarxiya şobənin ölçüsündən, onun funksiya və sinfindən asılıdır və çox vaxt hotelin sahibləri və idarəedici şirkətləri tərəfindən müəyyən olunur.
Mehmanxana sözü mehman (fars. qonaq) və xana (fars. ev) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib.
.jpg)
Hotel sözü fransız hôtel sözündən götürülüb, o isə öz növbəsində hôte (sahib) sözündən törənib. Kecmişdə, zadəgan və ya imkanlı şəxslərin səyahət vaxtı qaldıqları adı səhər evlərini belə (fr. hôtel particulier) adlandırırdılar. İlk vaxtlar, Orta əsrlərdə hôtel və hospital sözləri eyni funksiya danışığından bu sözlərin mənşəyi eynidir. İlk hospitallar məktəb, yataqxana, mehmanxana, xəstəxana funksiyalarını daşıyıb. Hôtellər isə imkanlı zadəganların getdikləri şəhərlərdə qalmaq, şəxsi qonaqlarını qəbul etmək üçün özlərinə tikdirdikləri xüsusi şəxsi yaşayış binalarına verilən ad idi. Fransız sözü olan hotel bu gün artıq bütün dünyada eyni məna daşıyır və ancaq mehmanxana deməkdir. Hôtel particulier isə artıq köhnəlmiş söz sayılıb ancaq bəzi obyektlərin və ya toponimlərin yazılışında qalıb (məs., Parisdə orta əsrlərdə xəstəxana olmuş Hôtel-Dieu kimi). Fransızsayağı sirkumflekslə yazılan hôtel sözü əvvəllər ingilis və başqa dillərdə istifadə olunsa da, indi artıq bu cür yazılış formasına nadir hallarda rast gəlinir.
İlk mehmanxanalar lap qədim dövrlərdə mühüm ticarət yollarının üstündə, yolçuların istirahəti, gecələməsi üçün yaranmışdir. Həmçinin yolçular burada öz at, dəvə və digər heyvanlarına da istirahət verə bilər və ya onları dəyişə bilirdilər. Şərqdə belə mehmanxanalar əsasən karvan yollarının üstündə yerləşdiyi, karvanların dayanacaq yeri olduğu və onlara qulluq etdikləri üçün karvansara[1][2] adlandırılmışdırlar.
Karvansaralar Asiya, Şimali Afrika və Cənub-Şərqi Avropanı, xüsusilə də İpək Yolu ərazisini əhatə edən ticarət yolları şəbəkəsi üzrə ticarət, məlumat və insanların hərəkətini təmin edən infrastruktur idi.[3][4] Çox vaxt kənd yerlərində kənd yolları boyunca yerləşən karvansaraların şəhər variantları da tarixən İslam dünyasının bütün şəhərlərində yayılmış və çox vaxt xanagah, qonaq evi başqa adlar ilə də adlandırılırmışdır.[5]
Səyyahkar üçün qonaqpərvərlik ilk sivilizasiyalar üçün xarakterik idi. Yunan-Roma mədəniyyətində sağlamlığın bərpası və istirahət üçün termal vannalarda xəstəxanalar tikilirdi. Ginnesin Rekordlar Kitabı Yaponiyada 705-ci ildə tikilmiş Nisiyama Onsen Keiunkanı rəsmi şəkildə dünyanın ən qədim mehmanxanası kimi qəbul etmişdir. Orta əsrlərdə müxtəlif dini ordenlər monastırlarda səyyahlara gecələmək və istirahət üçün məkanlar təklif edirdilər. Orta əsr Avropasında müasir mehmanxananın sələfi inn adlanırdı. Yaranma tarixi Qədim Roma dövrlərində gedib çıxır. Onlar səyyahlara qalmaq üçün yer, yemək, atlar üçün tövlə və yem, poçt arabalarına təzə atlar təklif edirdilər. George və Tabard o zamankı məhşur London mehmanxanalarından (inn) idi. Ənənəvi olaraq bu cür inn'lər (mehmanxanalar) ön tərəfində hər iki tərəfində yataq otaqları, mətbəx və yemək otağı, arxa tərəfində isə tövlə olan həyətdən ibarət idilər.
XVII əsrdən başlayaraq 200 il ərzində innlər araba ilə səyahət edənlər üçün gecələmək yeri kimi fəaliyyət göstərirdi. Ənənəvi olaraq onlar bir-birindən təqribən 7 mil (~ 11 km) məsafədə yerləşirdilər, lakin bu məsafə relyefdən aslı idi.
XVIII əsrin sonunda artıq mehmanxanalar daha peşəkar şəkildə (mütəmadi gündəlik qrafik, yemək menyusu və s.) idarə edilməyə başladılar.[6]
Müasir mənada ilk hotellərdən biri olan Royal Clarence hoteli 1768-ci ildə Ekseterde (İngiltərə) açılsa da, bu ideya ancaq XIX əsrin əvvəllərində qəbul olundu. 1812-ci ildə Londonda, sonralar adı Claridge's kimi dəyişdirilən Mivart’s hoteli açılmışdır.[7]
XIX əsrdə hotellər butun Qərbi Avropa və Şimali Amerikada yayıldılar. 1829-cu ildə Bostondakı Tremond House, 1836-cı ildə Nyu-Yorkdakı Astor House,[8] 1889-cu ildə Londondaki Savoy Hotel və 1890-cı illərin sonlarında London və Parisdəki hotellər şəbəkəsi Ritz kimi hotellər zəngin müştərilərə xidmət edirdi.
Mehmanxanalar bütün dünyadan gələn və müxtəlif dillərdə danışan səyyahlara xidmət göstərir, çünki turizm sənayesində heç bir ölkə üstünlük təşkil etmir.
Mehmanxana biznesi sahəsindəki əməliyyatlar funksiyalarının ölçüsünə və qiymətinə görə fərqlənir. Bir çox böyük hotellər və hotelləri idarə edən qonaq qəbul etmək sahəsindəki şirkətlər hotellərin növlərinin təsnifatı üçün ümumi qəbul edilmiş sahə (sənaye) standartları təyin etmişlər.
Ümumi kateqoriyalar aşağıdakıları özündə cəmləşdirir:
Paytaxt və böyük şəhərlərdə yerləşən dəbdəbəli lüks səviyyəli beynəlxalq hotellər, yüksək keyfiyyətli şərait, xidmətlərin bütün spektri olan yerləşdirilmə, hotel ərazisində yerləşən, xidmətlərin tam spektri olan restoranlar və ən yüksək fərdi və peşəkar qulluq təklif edirlər. Lüks səviyyəli beynəlxalq hotellər, yerləşdikləri ölkə və yerli standartlardan asılı olaraq minimum Beş brilyant (Five Diamond) və ya Beş ulduz (Five Start) reytinqinə malikdirlər. Buna misal kimi aşağıdakı brendləri göstərmək olar: Grand Hyatt, Conrad, InterContinental, Sofitel, Mandarin Oriental, Four Seasons, The Peninsula, Rosewood, JW Marriott və The Ritz-Carlton.
- ↑ // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- ↑ "Dictionary.com – caravansary". 12 December 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 January 2016.
- ↑ "Caravanserais: cross-roads of commerce and culture along the Silk Roads | Silk Roads Programme". en.unesco.org. 20 may 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-17.
- ↑ "Caravanserai". National Geographic Society. 2019-07-23. 29 July 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-17.
- ↑ M. Bloom, Jonathan; S. Blair, Sheila, redaktorlar Caravanserai // The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. Oxford University Press. 2009. ISBN 978-0-19-530991-1.
- ↑ Coaching Era, The: Stage and Mail Coach Travel in and Around Bath, Bristol and Somerset, Roy Gallop, Fiducia (2003), ISBN 1-85026-019-2
- ↑ "Researching the history of pubs, inns and hotels". 17 January 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 December 2012.
- ↑ "Nineteenth Century Hotels in the United States". 14 June 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 December 2012.
Bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni edərək Vikipediyanı zənginləşdirə bilərsiniz. |