Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Video Mp3 Axtar Yukle
  Mp3 Yukle Mp3 Axtar
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.

Cəfər Kavian

Siyasətçi, general-mayor, Azərbaycan Milli Hökumətinin Xalq qoşunları naziri.
  • Məqalə
  • Müzakirə

Cəfər Kavian və ya Cəfər Məmmədzadə (1895, Təbriz – 1975, Bakı) — fədai, siyasətçi, general-mayor, Təbrizdə qurulmuş Azərbaycan Milli Hökumətinin Xalq qoşunları naziri, Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisinin üzvü. İran Kommunist Partiyasının, Tudə Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin və Azərbaycan Demokrat Firqəsinin təşkilat komitəsinin üzvü olub.

Cəfər Kavian
Azərbaycan Milli Hökumətinin Müdafiə naziri
12 dekabr 1945 – 12 dekabr 1946
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1895
Doğum yeri
  • Təbriz, Təbriz şəhristanı, Şərqi Azərbaycan ostanı, İran
Vəfat tarixi 1975
Vəfat yeri
  • Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Dəfn yeri
  • Bakı
Partiya
  • Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyası (1911–1918)
Fəaliyyəti siyasətçi
Hərbi xidmət
Döyüşlər Məşrutə hərəkatı
Məhəmməd Xiyabani üsyanı
Lahuti hərəkatı
21 Azər hərəkatı
Rütbəsi general-mayor
Təltifləri "Səttarxan" ordeni "21 Azər" medalı — 19461946
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Məşrutə, Xiyabani, Lahuti və 21 Azər hərəkatlarında iştirak edib. Xiyabani, Lahuti və 21 Azər hərəkatlarında fədai dəstələrinə başçılıq edib.

Azərbaycan Milli Hökumətin qurulmasında göstərdiyi şücaətə görə "21 Azər" medalı və "Səttarxan" ordeni ilə təltif olunub.

Mündəricat

  • 1 Həyatı
    • 1.1 İlk illəri
    • 1.2 Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə
    • 1.3 Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra
  • 2 Ailəsi
  • 3 Xatirəsi
  • 4 İstinadlar
    • 4.1 Ədəbiyyat
  • 5

Həyatı

İlk illəri

Cəfər Məhəmmədəli oğlu Məmmədzadə 1895-ci ildə Təbrizdə anadan olub.[1] İbtidai təhsilini Təbriz məscidlərinin birindəki mədrəsədə alıb. 1908-ci ildə atası və qardaşı ilə birlikdə Səttar xanın rəhbərliyi ilə baş tutmuş Məşrutə hərəkatında iştirak edib.[2][3] Hərəkat məğlub olduqdan sonra qardaşı İsrafillə birlikdə Bakıya gedib.[3] Bakıda yaşadığı müddətdə dərzilik edib.[1] İki ildən sonra 1914-cü ildə Təbrizə geri qayıdıb.[3] 1918-ci ilə qədər Sosial Demokrat Partiyasının üzvü kimi gizli inqilabi fəaliyyət göstərib.[1] Fədailər və yoldaşları arasında "Məşədi" ləqəbi ilə tanınıb.[4][5] Təqiblərdən qurtulmaq üçün bir müddət Azərbaycan Cümhuriyyətinin ərazisində Bakıda və Naxçıvanda yaşayıb.[1] 1920-ci ildə baş tutmuş Xiyabani hərəkatında iştirak edib.[6] Burada "Xalqın qəzəbi" adlı fədai dəstəsinə başçılıq edib.[3]

 
Cəfər Kavian Mərənd fədailəri ilə birlikdə

1922-ci il fevralın 1-də Təbrizdə Əbülqasım Lahutinin rəhbərliyi ilə hökumət idarələri ələ keçirildi və Milli Komitə yaradıldı.[7][8] Milli Komitə mərkəzi hökumətdən ingilis imperializminin ölkədə ağalığına son qoymağı və demokratik islahatlar həyata keçirməyi tələb edirdi.[9] Bu hərəkatda Cəfər Kaviani fədai başçısı kimi iştirak edib.[6][10] Bir neçə müddət sonra hərəkat kazak dəstələri tərəfindən yatırılıb.[9][11] Bundan sonra Cəfər Kavian təqiblərdən qurtulmaq üçün Əbülqasım Lahuti ilə birlikdə Tiflisə gedib.[1][10]

Burada Birləşmiş Zaqafqaziya Federal Partiyasına üzv olub və partiya tərəfindən siyasi təhsilini artırmaq üçün Bakıya göndərilib.[3][10] 1922–1924-cü illərdə Lenin adına Ali Partiya Məktəbində siyasi işçi ixtisası üzrə təhsil alıb.[1] Məktəbi bitirdikdən sonra 1925-ci ildə Azərbaycan Kommunist Partiyasının sərəncamı ilə Naxçıvanda yerləşən Dağ-Mədən Fəhlə Həmkarlar İttifaqının sədri təyin olunub.[3][10] 1926-cı ildə Naxçıvan MSSR-nin nümayəndəsi kimi Bakıda keçirilən Mədən İşçilərinin Ümumittifaq Qurultayında iştirak edib. 1927-ci ildə Kominternin tapşırığı ilə İrana göndərilib.[6] Təbrizdə, Rəştdə, Mazandaranda, Tehranda gizli inqilabi iş aparıb.[3]

İran Kommunist Partiyasının yaradılmasında iştirak edib. 1928-ci ildə partiyanın baş tutmuş birinci və ikinci qurultaylarında iştirak edib, Mərkəzi Komitənin üzvü və partiyanın Təbriz şöbəsinin katibi seçilib. 1930-cu ilin sonlarında həbs olunub.[6][3] Məhkəmə qərarında onu 1 may münasibətilə kitabçalar nəşr etdirib Tehranda yaymaqda, Kommunist partiyasının üzvü olmaqda və İranın istiqlaliyyətinə qarşı fəaliyyət göstərməkdə ittiham edirlər.[1][12] 6 il 7 ay Qəsri-Qacar həbsxanasında tək nəfərlik kamerada cəza çəkib.[3] 1937-ci ildə həbsdən azad olunduqdan sonra Zəncan şəhərinə sürgün edilib.[12][13]

Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə

Cəfər Kavian 1941-ci ildə Sovet ordusu İrana girdikdən sonra sürgündən azad olunaraq Təbrizə gəlir.[6][1][13] Tudə partiyasına üzv olur və Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçilir. 1944-cü ilin ortalarında yenidən təşkil olunan Tudə partiyasının Təbriz şəhər komitəsinə seçilən 17 nəfərdən biri olub.[14][15] 1944-cü ilə qədər Təbrizdə müxtəlif təşkilatlarda fəaliyyət göstərir. "Ziddi-faşist", "Xalq partiyası" və başqa təşkilatların yaradılmasında iştirak edib. 1945-ci il sentyabrın 14-də Təbrizdə baş tutmuş görüşdə Azərbaycan Demokrat Partiyasının qurulması ilə bağlı Cəfər Kavianın da üzv olduğu 14 nəfərlik Təşkilat Komitəsi yaradıldı.[16] 1945-ci il noyabrın 20-də Təbrizdə Ərk teatrında Azərbaycan Xalq Konqresi fəaliyyətə başladı.[17][18][19] Cəfər Kavian da Azərbaycan Xalq Konqresində nümayəndə kimi iştirak edib.[20] Bundan başqa Təbrizdəki fədailərə başçılıq edən fədailərdən olub və şəhərin şah qoşunlarından təmizlənməsində iştirak edib.[12][21]

 
Təbriz Hərbi Məktəbinin müəllim və tələbələri, 1946-cı il. Cəfər Kavian mərkəzdə əyləşib.

1945-ci il noyabrın 27-dən dekabrın 2-ə qədər İran tarixində ilk dəfə qadınların da iştirak etdiyi azad seçkilər keçirilib.[22][23][24] Seçkilər nəticəsində Cəfər Kavian Azərbaycan Milli Məclisinə Mərənddən nümayəndə seçilib.[25] Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisinin birinci iclası dekabrın 12-də keçirilib.[26][27] Bura seçilən nümayəndələrdən 26 nəfəri cəbhədə olduqları üçün məclisin ilk iclasında iştirak edə bilmirlər. Onlardan biri də Cəfər Kavian olub.[28] Elə həmin gün yeni qurulan hökumətin rəhbəri Seyid Cəfər Pişəvəri tərəfindən Xalq qoşunları naziri təyin olunub.[29][30][31] Qısa müddətdə təşkil olunan xalq qoşunlarının tərkibində müxtəlif rütbəli 300 zabit toplanır.[2] 14 zabitə polkovnik, 9 zabitə isə general rütbəsi verilir. Ümumilikdə qoşunların sayı 18.000 nəfərə çatırdı.[2] Bir neçə hərbi məktəb açılır.[32] Cəfər Kavian Azərbaycan Milli hökumətinin qərarı ilə general-mayor rütbəsi ilə təltif olunub.[33]

Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisi 1945-ci il dekabrın 20-də "Qızılbaş" xalq qoşunlarının yaradılması haqqında qanun qəbul etdi.[34][35] Milli Hökumət yeni yaranmış qoşunlarına Şah İsmayıl Xətainin öz ordusuna verdiyi adı, "Qızılbaş" adını verdi. "Qızılbaş" Xalq Qoşunlarının baş hərbi qərargahı yaradıldı.[34] Bu qərargaha Cəfər Kavian, Əbdülqasım Əzimi, Qulam Yəhya, Seyid Cəfər Pişəvəri, Mirzə Rəbi Kəbiri, Mahmud Pənahiyan, Nəvai, Möhsün Milaniyan, Əbdülrza Azər seçildilər.[34][35]

1946-cı ildə milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün və Milli Hökumətin qurulmasında göstərdiyi şücaətə görə "21 Azər" medalı və "Səttarxan" ordeni ilə təltif edilib.[36][37][38]

1946-cı il dekabrın 5-də Miyanə istiqamətində hücum edən şah qoşunları Qulam Yəhyanın rəhbərlik etdiyi fədailər tərəfindən dayandırıldı.[39][40] Azərbaycanın müxtəlif ərazilərindən insanlar silahlanmaq və şah qoşununa qarşı mübarizə aparmaq üçün Milli Hökumətə müraciətlər edirdilər.[41] Bundan sonra Pişəvərinin rəhbərliyi ilə Müdafiə Komitəsi quruldu.[42][43] Komitənin ilk işi Təbrizdə hərbi vəziyyət elan edib, "Babək" adlı könüllü dəstələr qurmaq oldu.[41][44][45] Könüllü dəstələrə ilk etapda 600 nəfər üzv oldu.[43][46] Bundan sonra Pişəvəri yenidən hərbi dəstək üçün Sovet İttifaqına müraciət etdi.[41][47] Lakin bu istəyi cavabsız qaldı.[48] 1946-cı il dekabrın 11-də Azərbaycan Əyalət Əncüməni qan tökülməsinin qarşısını almaq məqsədilə Qızılbaş Xalq Qoşunlarına və fədai qüvvələrinə şah qoşunlarına qarşı müqavimət göstərməmək və döyüş meydanlarını tərk etmək haqqında qərar verdi.[49][50][51] Elə həmin gündən etibarən İran ordusu iri şəhərlərə girməzdən əvvəl bu şəhərlərdə ərbabların quldur dəstələri eləcə də mülki geyimli jandarmalar qırğınlar törətməyə başladılar.[52][53] Bu dəstələr Tehran radiosu tərəfindən "İran vətənpərvərləri" adlandırılırdılar.[53] Dəstələrin əsas məqsədi demokratların məhv edilməsi və şah qoşununun şəhərlərə girişini təmin etmək idi.[52][53] Təbriz və Azərbaycanın digər şəhərləri talana və qırğınlara məruz qaldılar.[52][54] Azərbaycan Milli Hökuməti süqut etdi.[55][56] 1946-cı il dekabrın 14-də ABŞ və Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən İran ordusu Təbrizə daxil oldu.[57][58] Bundan sonra da qırğınlar və talan davam etdi.[54][57] Minlərlə insan həbs olundu, sürgün edildi.[59] Baş verən qırğınlarda ADF üzvləri, fədailər eləcə də tanınan şairlərdən Əli Fitrət, Sədi Yüzbəndi, Cəfər Kaşif və Məhəmmədbağır Niknam qətlə yetirildilər.[60][61][62]

Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra

Milli Hökumət dağıldıqdan sonra 1947-ci ildə Bakıya köçüb.[13][63] Mir Cəfər Bağırovun göstərişi ilə o və digər firqə rəhbərləri əvvəlcə Mərdəkanda yerləşdiriliblər.[64] 1953-cü ilə qədər Bakıda Azərbaycan Demokrat Firqəsinin fəaliyyətində iştirak edib. 1975-ci ilin yanvar ayında Bakıda dünyasını dəyişib.[65][66] Dövlət tərəfindən Fəxri Xiyabanda dəfn olunması nəzərdə tutulsa da ailə üzvlərinin istəyi ilə Bakıxanov qəsəbəsinin qəbiristanlığında dəfn olunub.[1]

Ailəsi

 
Cəfər Kavian ailə üzvləri ilə birlikdə, 1946-cı il.

Atası Məhəmmədəli Təbriz yaxınlığında yerləşən Səhlan kəndindəndir.[4] Anası Zivər xanım isə Mərənd ətrafında yerləşən Güllü kəndindən olub. Atası və qardaşı İsrafil Məşrutə hərəkatının iştirakçısı olublar.[67] Hərəkat yatırıldıqdan sonra atası həbs olunub və həbsxanada ona verilən işgəncələrdən sonra dünyasını dəyişib.[4][67] Səhlanlı Məhəmmədəlinin Pənahi Makulunun "Səttarxan" romanında da təsvir olunub.[2][4][68]

Cəfər Kavian Səkinə xanımla ailə həyatı qurub.[5] Bu evlilikdən 1927-ci ildə oğlu Kavə, 1930-cu ildə Puran adlı qızı, 1931-ci ildə Məlahət adlı qızı, 1937-ci ildə Marks adlı oğlu, 1942-ci ildə Maisə adlı qızı, 1947-ci ildə İsrafil Kavian adlı oğlu dünyaya gəlib.

Xatirəsi

1947-ci ildə rejissoru və ssenaristi Esfir Şub olan Arazın o tayında filmi çəkilib.[69] Film 1945–1946-cı illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Milli Hökuməti və ümumilikdə hökumət qurulana qədər baş vermiş proseslər haqqındadır.[70] Filmdə Cəfər Kavian da çəkilib.[69]

1975-ci ildə Azərbaycan Demokrat Partiyasının mətbuat orqanı olan "Azərbaycan" qəzetində onun haqqında nekroloq yazılıb.[71] Azərbaycan Milli Hökumətinin Mədəniyyət və Maarif naziri Məhəmməd Biriya 1969-cu ildə Cəfər Kaviana "Yadigar" adlı şeir həsr edib.[72][73]

Əkrəm Səlimzadə və Rzabala Nurəliyevin İslam Əliyev haqqında yazdıqları "Son döyüş" kitabında Cəfər Kavian haqqında da bəhs olunub.[2][3]

2014-cü il mayın 16-da Cəfər Kavianin arxivi, Səttarxan ordeni, 21 Azər medalı, qılıncı, hərbi forması və digər şəxsi əşyaları oğlu Marks Kavian tərəfindən Azərbaycan İstiqlal Muzeyinə verilib.[74][75] Bu eksponatlar Azərbaycan İstiqlal Muzeyinin Cənubi Azərbaycana həsr olunmuş bölməsində nümayiş olunur.[76] 2015-ci il aprelin 3-də Azərbaycan İstiqlal Muzeyində Cəfər Kavianın 120 illik yubileyinə həsr olunmuş "İşıqlanan yaddaş" adlı tədbir-sərgi keçirilib.[77]

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Cənubi Azərbaycan milli hökumətinin müdafi ə naziri Cəfər Kavian haqqında bilmədiklərimiz (PDF) (az.). Bakı: Aydın yol qəzeti. 2015-07-10. 4–5.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 Назирли, Шамистан. "Генерал Кавиан". Газета "Каспий" (rus). 2015-06-05. 2024-12-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-16.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nəzirli, 1999. səh. 259
  4. ↑ 1 2 3 4 Nəzirli, 1999. səh. 258
  5. ↑ 1 2 Fərzad, 2006. səh. 27
  6. ↑ 1 2 3 4 5 Atabaki, 2000. səh. 121
  7. ↑ "LAHUTI, Abu'l-Qasem". iranicaonline.org (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-12-19.
  8. ↑ Tağıyeva,Rəhimli,Bayramzadə, 2000. səh. 199
  9. ↑ 1 2 Mədətli, 2017. səh. 253
  10. ↑ 1 2 3 4 Sarıyeva, İradə. İran rejimi ilə sonadək vuruşdu, həbslərdə yatdı - məşhur generalın Bakıda bitən ömür yolu... (PDF) (az.). Bakı: Bakı xəbər qəzeti. 2023. 11. 2024-12-14 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-12.
  11. ↑ Tağıyeva,Rəhimli,Bayramzadə, 2000. səh. 200
  12. ↑ 1 2 3 Nəzirli, 1991. səh. 109
  13. ↑ 1 2 3 İsmayıllı, Sevda. "21 Azərin görünməz üzü – general izi..." Azadlıq Radiosu. 2015-12-23. 2015-12-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  14. ↑ Həsənli, 2006. səh. 48
  15. ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 114
  16. ↑ Həsənli, 1998. səh. 229
  17. ↑ Atabaki, 2000. səh. 113
  18. ↑ Həsənli, 1998. səh. 269
  19. ↑ Həsənov, 2004. səh. 132
  20. ↑ "Təbrizdə keçirilmiş Xalq Konqresinə seçilmiş nümayəndələrin siyahısı". azerbaycan-ruznamesi.org. İstifadə tarixi: 2025-02-27.
  21. ↑ Rəhimli, Əkrəm. "Güney Azərbaycan milli hökuməti və onun fəaliyyəti - 13-cü yazı". Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2019-09-19. İstifadə tarixi: 2024-12-12.
  22. ↑ Atabaki, 2000. səh. 114
  23. ↑ Şəmidə, 1961. səh. 139
  24. ↑ Həsənov, 2004. səh. 139
  25. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 192
  26. ↑ Balayev, 2018. səh. 25
  27. ↑ İbrahimov, 1948. səh. 32
  28. ↑ Miyanalı, Əlirza; Ərdəbili, Lütfəli. "İnqilabi hərəkatımızın silahlı qüvvələri" (PDF). achiq.info. 2021-07-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-06.
  29. ↑ Rəhimli, 2003. səh. 76
  30. ↑ Həsənli, 2006. səh. 167
  31. ↑ Bayramzadə, Səməd. "21 Azər – 70" fotoalbom (şərhlərlə) (PDF). Bakı: “Araz” nəşriyyatı. 2015. səh. 76. ISBN 978-9952-8285-3-5. 2022-03-09 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-09.
  32. ↑ Mərəndli, 2017. səh. 42
  33. ↑ Nəzirli, 1999. səh. 257
  34. ↑ 1 2 3 Qasımlı, 2012. səh. 49
  35. ↑ 1 2 "Azərbaycan Demokrat Firqəsinin xalqa müraciətində nə deyilirdi?". Aznews.az (az.). 2024-09-05. 2024-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-06.
  36. ↑ Tərtib edən və məsul redaktor: Səməd Bayramzadə. "21 Azər – 70" fotoalbom (şərhlərlə) (PDF). Bakı: “Araz” nəşriyyatı. 2015. səh. 106-107. ISBN 978-9952-8285-3-5. Archived from the original on 2022-03-09. İstifadə tarixi: 2022-03-10.
  37. ↑ Nəzirli, 1999. səh. 260
  38. ↑ "Генерал Джафар Мамедзаде | История - archive.zerkalo.az". archive.zerkalo.az. İstifadə tarixi: 2024-12-17.
  39. ↑ Rəhmanifər, Məhəmməd. "Güney Azərbaycanda Milli Hökumətin süqutundan sonra nələr yaşandı?". Apa.az (az.). 2015-01-04. 2025-01-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  40. ↑ Həsənli, 2006. səh. 437
  41. ↑ 1 2 3 Həsənli, 2006. səh. 438
  42. ↑ Rəhimli, Əkrəm. Güney Azərbaycan: tarixi, siyasi və kulturoloji müstəvidə. / S.C.Pişəvəri gənclik illərində (PDF) (az.). Bakı: Azərnəşr. 2010. 83. ISBN 9952310031. 2022-07-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-06.
  43. ↑ 1 2 Hasanli, 2006. səh. 366
  44. ↑ Atabaki, 2000. səh. 172
  45. ↑ Sultanlı, 2010. səh. 83
  46. ↑ Rəhimli, 2003. səh. 143
  47. ↑ Rəhimli, Əkrəm. Pişəvəri S.C. Məqalə və çıxışlarından seçmələr (Təbriz 1945-1946-cı illər) (az.). Bakı: Nurlar nəşriyyatı. 2016. 415. ISBN 9789952504444.
  48. ↑ Həsənli, 2006. səh. 441
  49. ↑ Rossow, 1956. səh. 30
  50. ↑ Rəhimli, 2003. səh. 149
  51. ↑ Hasanli, 2006. səh. 370
  52. ↑ 1 2 3 Hasanli, 2006. səh. 373
  53. ↑ 1 2 3 Balayev, 2018. səh. 36
  54. ↑ 1 2 Duqlas, Vilyam. Strange lands and friendly people (ingilis). Nyu-York: Harper & Brothers Publishers. 1951. 45.
  55. ↑ Lenczowski, George. United States' Support for Iran's Independence and Integrity, 1945–1959 (ingilis). 401. Annals of the American Academy of Political and Social Science. 1972. 49. doi:10.1177/000271627240100106. ISSN 0002-7162.
  56. ↑ Həsənli, 2006. səh. 445
  57. ↑ 1 2 Həsənli, 2006. səh. 448
  58. ↑ McEvoy, Joanne; O'Leary, Brendan. Power Sharing in Deeply Divided Places. Filadelfiya: University of Pennsylvania Press. 2013. 191. ISBN 9780812245011.
  59. ↑ Hasanli, 2006. səh. 375
  60. ↑ Balayev, 2018. səh. 137
  61. ↑ Əmirov, 2000. səh. 51
  62. ↑ Əliqızı, 2001. səh. 24
  63. ↑ Balayev, 2018. səh. 48
  64. ↑ Həsənli, 2006. səh. 456
  65. ↑ Nəzirli, 1999. səh. 266
  66. ↑ Atabaki, 2000. səh. 125
  67. ↑ 1 2 Cənubi Azərbaycan milli hökumətinin müdafiə naziri Cəfər Kavian haqqında bilmədiklərimiz (PDF) (az.). Bakı: Aydın yol qəzeti. 2015-07-10. 4–5. (#first_missing_last)
  68. ↑ "محمدعلی ساغالانی و جعفر کاویان از مبارزان و آزادیخواهان برجسته آذربایجانی قدرت ابوالحسنی سهلان". aznews.tv (fars). İstifadə tarixi: 2024-12-19.
  69. ↑ 1 2 Sultanova, Sevda. "Cənubi Azərbaycandan bəhs edən 1947-ci il filmimiz". kulis.az (az.). 2018-01-27. 2024-12-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-02.
  70. ↑ Fərzad, 2006. səh. 72
  71. ↑ Nəzirli, 1999. səh. 267
  72. ↑ Nəzirli, 1991. səh. 111
  73. ↑ Nəzirli, 1999. səh. 268
  74. ↑ Zülfqarlı, Məhərrəm. Tarixşünaslıq (1920-1991-ci illər) (PDF) (az.). Bakı. 2017. 205.
  75. ↑ "İstiqlal Muzeyində "İşıqlanan yaddaş" adlı tədbir-sərgi". Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi. 2015-04-01. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  76. ↑ "Azərbaycan İstiqlal Muzeyində yeni eksponatlar". Mədəniyyət qəzeti. 2014-07-11. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  77. ↑ Hüseynov, Fariz. ""İşıqlanan yaddaş" - o taydakı tariximizdən". www.medeniyyet.az (az.). 2015-04-08. İstifadə tarixi: 2024-12-11.

Ədəbiyyat

  • Atabaki, Touraj. Azerbaijan: Ethnicity and the Struggle for Power in Iran (ingilis). London: I.B.Tauris. 2000. səh. 288. ISBN 9781860645549.
  • Balayev, Xaqan. Azərbaycanın sosial-siyasi həyatında cənublu mühacirlərin iştirakı (1947-1991) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2018. səh. 198. ISBN 978-9952-37-091-1.
  • Çeşmazər, Mirqasım. Azərbaycan Demokrat Partiyasının yaranması və fəaliyyəti (PDF) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1986. səh. 121. Archived from the original on 2023-05-02. İstifadə tarixi: 2024-12-12.
  • Əliqızı, Almaz. Azadlıq və istiqlal poeziyası (PDF) (az.). Bakı: Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı. 2001. səh. 160. ISBN 9789952817607. 2025-01-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-03-07.
  • Əmirov, Sabir. Cənubi Azərbaycan milli-demokratik ədəbiyyatı (1941-1990) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2000. səh. 257. ISBN 5806612600.
  • Fərzad, Şahruh. فرقه دموکرات آذربایجان از تخلیه‌ی تبریز تا مرگ پیشه‌وری: خاطراتی از شهود عینی به انضمام اسناد منتشر نشده / Azərbaycan Demokrat Firqəsi Təbrizin boşaldılmasından Pişəvərinin ölümünə qədər: Şahidlərin xatirələri, o cümlədən dərc olunmamış sənədlər (fars). Tehran: اوحدی. 2006. səh. 788. ISBN 9789648234404.
  • Hasanli, Jamil. At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis over Iranian Azerbaijan, 1941–1946 (az.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. 2006. səh. 416. ISBN 978-0742540552.
  • Həsənli, Cəmil. Güney Azərbaycan:Tehran - Bakı - Moskva arasında (PDF) (az.). Bakı: Diplomat nəşriyyatı. 1998. səh. 324. ISBN 5–91017–012–0. 2024-12-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-16.
  • Həsənli, Cəmil. СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг (PDF) (rus). Moskva: Герои Отечества. 2006. səh. 560. ISBN 5 – 91017 – 012 – 0. 2024-12-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-12.
  • Həsənov, Həsən. Cənubi Azərbaycanda Milli Demokratik hərəkat (1941-1946-cı illər) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2004. səh. 204.
  • İbrahimov, Mirzə. O демократическом движении в Южном Азербайджане (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1948. səh. 48.
  • Qasımlı, Aydın. Güney Azərbaycan Türkləri son 100 ildə (PDF) (az.). Bakı: Adiloğlu nəşriyyatı. 2012. səh. 202. 2024-12-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-16.
  • Mədətli, Eynulla. Azərbaycan tarixi məsələləri İran tarixşünaslığında: XX əsrin əvvəlləri (az.). Bakı: Turxan NPB. 2017. səh. 288. 2024-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-25.
  • Mərəndli, Barış. "21 Azər" soyqırımı: 1946-1947-ci illərdə Cənubi Azərbaycanda kütləvi qırğınlar (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2017. səh. 376. ISBN 978-9952-8312-8-3. 2024-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-17.
  • Nəzirli, Şəmistan. Arxivlərin sirri açılır (PDF) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1999. səh. 384. 2022-05-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
  • Nəzirli, Şəmistan. Azərbaycan generalları (az.). Bakı: Gənclik nəşriyyatı. 1991. səh. 208.
  • Rəhimli, Əkrəm. Güney Azərbaycan milli-demokratik hərəkat (1941-1946) (az.). Bakı: Meqa nəşriyyatı. 2003. səh. 207. 2024-12-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-12.
  • Şəmidə, Əli. İranda fəhlə və həmkarlar hərəkatı (1941-1946) (az.). Bakı: Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Nəşriyyatı. 1961. səh. 181.
  • Tağıyeva, Şövkət; Rəhimli, Əkrəm; Bayramzadə, Səməd. Güney Azərbaycan (az.). Bakı: Orxan NPM. 2000. səh. 517. 2024-12-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-16.

  • Təbrizdəki Azərbaycan Milli Hökumətinin canlı şahidi danışır / Azadlıq Radiosu
  • 21 Azər hərəkatının əfsanəvi Generalı Cəfər Kavian haqqında / Azərbaycan İstiqlal Muzeyi
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Cəfər_Kavian&oldid=8088039"
Informasiya Melumat Axtar