Beynəlxalq Yoqa Günü

Hindistanın baş naziri Narendra Modi,2014-cü ilin sentyabrında BMT-də çıxış etdiyi nitqində,21 iyunun — Şimal yarımkürəsində ən uzun gün olması və müxtəlif mədəniyyətlərdə simvolik mənaya sahib olması səbəbilə, bu tarixin Beynəlxalq Yoqa Günü kimi qeyd edilməsini təklif etmişdir.2014-cü ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı "Yoqa Günü" adlı qətnamə layihəsini ilkin təklif əsasında qəbul etmişdir.^[5]Qətnamə ilə bağlı aparılan məsləhətləşmələr Hindistan nümayəndə heyətinin rəhbərliyi ilə həyata keçirilmişdir.2015-ci ildə Hindistan Ehtiyat Bankı yoqaya verilən dəyəri simvolizə edən 10 rupi xatirə sikkəsi ilə bu əlamətdar günü yaddaşlara həkk etdi.2017-ci ilin aprelində isə BMT Poçt idarəsi Yoqa Gününü qeyd etmək üçün bir vərəqdə 10 fərqli asananı əks etdirən markalarla dünyaya yoqanın gözəlliyini təqdim etdi.^[6]

2014-cü ilin dekabrın 11-də Hindistanın BMT-dəki daimi nümayəndəsi Aşok Mukherji tərəfindən Baş Assambleyaya təqdim olunan qətnamə layihəsi, ümumilikdə 177 üzv dövlətin dəstəyi ilə, heç bir səsvermə keçirilmədən qəbul edildi. ^[7]Bu, geniş beynəlxalq razılığın göstəricisi idi. Təşəbbüs bir çox beynəlxalq liderlər tərəfindən müsbət qarşılandı və dəstəkləndi. Nəticədə 177 dövlət bu qətnaməni birgə təqdim edərək,BMT Baş Assambleyasının bu tipli sənədləri üçün tarixdə ən yüksək həmmüəllif sayını təşkil etdi.^[8]

21 iyun tarixini irəli sürərkən,Hindistanın Baş naziri Narendra Modi onun Şimal yarımkürəsində ilin ən uzun, Cənub yarımkürəsində isə ən qısa günü olduğunu və dünyanın bir çox yerində mədəni və simvolik əhəmiyyət daşıdığını bildirmişdir. Hind təqvimlərinə görə, bu tarix Dakşinayana dövrünə keçidin başlanğıcını təmsil edir.^[9] Hind ənənəsinə görə yay gündönümündən sonra ikinci dolunay Guru Purnima adı ilə qeyd olunur. Əfsanələrə əsasən, ilk dəfə yoqi Şiva məhz bu gündə yoqa elmini insanlara öyrətməyə başlayaraq tarixdə ilk Adi Guru adını qazanan müəllim olmuşdur.

BMT qətnaməsinin qəbulundan sonra Hindistanın mənəvi hərəkat liderləri təşəbbüsə geniş dəstək nümayiş etdirdilər.^[10]"Art of Living" hərəkatının qurucusu Ravi Şankar isə Modinin bu addımını belə qiymətləndirdi:Hər bir fəlsəfə,din və ya mədəniyyətin yaşanması üçün dövlət dəstəyi mühümdür.Yoqa bu günə qədər demək olar ki,kimsəsiz vəziyyətdə idi.^[11]BMT-nin rəsmi tanınması onun dünyada daha sürətli yayılmasına şərait yaratmışdı.

Birinci Beynəlxalq Yoqa Günü 21 iyun 2015-ci ildə dünya miqyasında qeyd olunmuşdur.Hindistanda bununla bağlı bütün zəruri hazırlıqları AYUSH Nazirliyi həyata keçirmişdir.^[12]21 iyun 2015-ci ildə Yeni Dehlidə,Rajpathda keçirilən tədbirdə 35,985 iştirakçı,o cümlədən Baş nazir Narendra Modi və 84 ölkənin rəsmiləri birlikdə 21 yoqa asanasını 35 dəqiqə ərzində icra etdilər.^[13]Bu hadisə dünyanın ən böyük yoqa dərsi və ən çox ölkənin iştirak etdiyi beynəlxalq yoqa tədbiri kimi tarixə düşdü.Həmin vaxtdan bəri bu gün hər il Hindistan və dünyanın müxtəlif şəhərlərində qeyd olunur.^[14]

2015-ci ildə Associated Press xəbərində bildirmişdi ki,ilk Beynəlxalq Yoqa Günü milyonlarla insanın,o cümlədən Baş nazir Modi və onun kabinet üzvlərinin iştirakı ilə qeyd edilmişdir.Dehlinin əsas yolu həmin gün üçün idman meydanına çevrilmişdi.Lakin Modi "sülh və harmoniya" mesajı verdiyi vaxtda,ölkə daxilində bəzi insanlar bu təşəbbüsü hindumərkəzli siyasi bir fəaliyyət kimi dəyərləndirirdilər.^[15]Hesabatda vurğulanırdı ki,Surya Namaskar hərəkətlərinin tədbirdə yer almaması,bəzi müsəlmanların bu ritualları günəş tanrısı Surya-ya ibadət kimi başa düşərək etiraz etməsi ilə bağlıdır.Həmçinin,hinduizmdə müqəddəs hesab edilən "Om" hecasının mantrası da tədbirdə səsləndirilməmişdir.^[16]Əlavə olaraq,bir çox müşahidəçi qeyd edirdi ki,bu cür genişmiqyaslı tədbirə sərf olunan məbləğ Dehlinin küçələrinin tənzimlənməsinə yönləndirilsəydi,daha məqsədəuyğun olardı.

Christian Science Monitor qəzeti 2016-cı ildə yazırdı ki,2014-cü il BMT qətnaməsi geniş populyarlıq qazanmışdır.^[17]Bununla yanaşı,məqalədə yoqanın təkcə fiziki məşq növü deyil,eyni zamanda zehni və mənəvi təcrübə kimi tanındığı və onun meditativ komponent daşıdığı vurğulanırdı.Məqalədə bu iddianın sübutu kimi 2015-ci ildə Papa Fransisk tərəfindən səsləndirilmiş xəbərdarlıq xütbəsi göstərilirdi.^[18]O,yoqanın Tanrıya aparan yol olduğu düşüncəsinə qarşı katolikləri diqqətli olmağa çağırmışdı.Məqalədə həmçinin qeyd olunurdu ki,Baş nazir Modi bu günün hinduzimin təbliği məqsədi daşıdığına dair ittihamlara belə cavab vermişdi:"Yoqa digər dünya ilə bağlı deyil.Bu səbəbdən də,bu,dini ibadət sayıla bilməz."^[19]

2000-ci illərin sonlarında,İraq və Əfqanıstandan qayıdan əsgərlərin posttravmatik stress sindromunun müalicəsində iRest Yoqa Nidra texnikasından istifadə olunmuşdur.Bu sahədə əldə olunan nəticələr əsasında,ABŞ Ordusunun Baş Cərrahı,2010-cu ildə Yoqa Nidra-nı xroniki ağrılara qarşı tamamlayıcı alternativ tibb üsulu kimi rəsmi şəkildə qəbul etmişdir.^[20]

2015-ci ildə The Week jurnalı qeyd edirdi ki,Hindistan hökumətinin Beynəlxalq Yoqa Günlərini keçirməkdə əsas məqsədi,yoqanın qlobal miqyasda Hindistanın mədəni irsi kimi tanınmasıdır.Bu yanaşmanı Hindistanın yoqa naziri Şripad Naik belə ifadə etmişdi:"Biz çalışırıq ki,dünyaya bunun bizə aid olduğunu göstərək."^[21]

Məqalədə qeyd olunurdu ki,xristian evangelistləri Hindistan hökuməti ilə eyni fikirdədirlər - yoqa,əsasən,Hindu mənəvi praktikasıdır.Lakin dinlər üzrə alim Ann Gleig-in fikrinə istinad edilərək bildirilirdi ki,Qərbdə yayılan yoqa formaları əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmiş dini məzmundan tamamilə uzaqlaşmışdır.^[22]Məqalədə möhkəm dini görüşlərə sahib hindular və xristianların "ironik şəkildə" eyni mövqedə olması,tarixi baxımından qüsurlu kimi qiymətləndirilirdi.^[23]