Adi gürzə (Vipera berus) — Ümumiyyətlə adi Avropa gürzəsi və ya adi Avropa ilanı kimi tanınan,[1] Viperidae ailəsinə aid zəhərli ilan növü. Bu növ son dərəcə geniş yayılmışdır və demək olar ki, bütün Avropada, həmçinin Şərqi Asiyaya qədər rast gəlinir.[2] Üç tanınmış yarımnövü var.[3]
| Adi gürzə | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstəüstü: Dəstə: Klad: Klad: Yarımdəstə: İnfradəstə: Klad: Klad: Klad: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Adi gürzə |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| Vipera berus | ||||||||||||
| ||||||||||||
Adi gürzə kimi bir çox ümumi adla tanınan bu ilan, Britaniya və digər Avropa ölkələrində bir çox folklor mövzusu olmuşdur.[4] Xüsusilə təhlükəli hesab edilmir; ilan aqressiv deyil və təhrik edildikdə, üstünə basıldıqda və ya toxunulsa dişləyir.[1] Dişlənmələr çox ağrılı ola bilər, lakin nadir hallarda ölümcüldür. Berus xüsusi adı Neo-Latin mənşəlidir və bir zamanlar bir ilana, ola bilsin su ilanı Natrix natrix-ə istinad etmək üçün istifadə edilmişdir.[5]
Adi gürzə müxtəlif relyeflərdə tapılır və məskunlaşma sahəsinin mürəkkəbliyi onun davranışının müxtəlif aspektləri üçün vacibdir. Kiçik məməlilər, quşlar, kərtənkələlər və suda-quruda yaşayanlarla qidalanır, bəzi hallarda hörümçəklər, qurdlar və həşəratlarla da qidalanır. Adi gürzə, digər gürzələrin çoxu kimi, ovovivipardır. Dişilər hər iki-üç ildə bir dəfə çoxalır və balalar adətən Şimal Yarımkürədə yayın sonundan payızın əvvəlinə qədər doğulur.[6] Balaların sayı 3-dən 20-yə qədər dəyişir və balalar bir neçə gün anası ilə qalır.
- ↑ 1 2 Mallow D, Ludwig D, Nilson G (2003). True Vipers: Natural History and Toxinology of Old World Vipers. Malabar, Florida: Krieger Publishing Company. ISBN 0-89464-877-2.
- ↑ Stidworthy J (1974). Snakes of the World. New York: Grosset & Dunlap Inc. 160 pp. ISBN 0-448-11856-4.
- ↑ McDiarmid RW, Campbell JA, Touré TA (1999). Snake Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, Volume 1. Washington, District of Columbia: Herpetologists' League. ISBN 1-893777-00-6 (series). ISBN 1-893777-01-4 (volume).
- ↑ "Everyday Adders – the Adder in Folklore". The Herpetological Conservation Trust. 3 October 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 February 2010.
- ↑ Gotch, Arthur Frederick (1986). Reptiles: Their Latin Names Explained. Poole, UK: Blandford Press. 176 pp. ISBN 0-7137-1704-1.
- ↑ Adi gürzə: ITIS saytındakı taksonomiya