Zəfər Qaratay 27 sentyabr 1958-ci ildə Türkiyənin Ankara  şəhəri yaxınlığındakı Krım tatarları tərəfindən qurulan Gunalan kəndində anadan olmuşdur. İbtidai və orta təhsilini Türkiyənin paytaxtında tamamlamışdır. 1980-ci ildə Ankara Dövlət Memarlıq və Mühəndislik Akademiyasından ( Gazi Universiteti , Mühəndislik və memarlıq fakültəsi) məzun olmuşdur. 1985-ci ildə Ankara Universiteti dil,tarix və coğrafiya fakültəsinə qəbul olunmuşdur.

1980-1982-ci illər arasında Türkiyə Səhiyyə və Sosial Yardım Nazirliyində və 1984-1986-cı illərdə Sanaye və Ticarət Nazirliyi Keyfiyyət və Standartlar Bölümündə çalışmışdır.2006-cı ildən İstanbul Televiziyası müdürüdür. 1985-ci ilində Türkiyə dövlət televiziya kanalının rejissor köməkçisi TRT imtahanlarını vermiş və 1986-cı ilin oktyabrından rejissor kimi fəaliyyətə başlamışdır. 1986-1989-cu illərdə musiqi, əyləncə və təhsil proqramları hazırlamışdır. 1989-cu ildən başalayaraq bir çox sənədli proqram aparmaqdadır. 2000-2002- ci illərdə TRT-də təhsil mədəniyyəti və dram proqramları direktoru kimi çalışdıqdan sonra öz arzusu ilə film çəkilişinə başlamışdır. 2004-cü ilin mart ayında TRT-nin direktoru təyin edildi. 2008-ci ilin fevralında isə direktorluqdan istefa etmiş və sənədli film istehsalına davam etmişdir.

1975-ci ildən başlayaraq Krım Tatar icması ilə birlikdə Ankara Krım Tatar milli hərəkatına qoşulmuşdur. 1983-cü ildə Krım tatarları yayın orqanı olan “Emel” dərgisinin redaktorlarından biri olmuşdur. Krım tatarlarının milli mübarizəsinin dirçəldilməsi ilə bağlı bir çox məqalə yazmışdır. 1986-cı ildə qurulan Emel Krım Fondunun qurucularından biri olan Zəfər Qaratay yarandığı gündən Direktorlar Şurasının sədr müavini vəzifəsini icra edir və bu fondun sədri və dərgisinin sahibidir..

1998-2009-cu illər arasında “Emel” dərgisi Ankarada nəşrini dayandırsa da,2009-cu ildə xüsusilə Krımın Rusiya Federasiyasında tərəfindən işğalından sonra İstanbulda çap olunmağa başlamışdır. “Emel” dərgisi və Emel Krım Vəqfinin arxivi artıq Krımla bağlı bir çox araşdırma,elmi məlumatlar,tələbələr,diplom və doktorluq tezislərinin mənbəyinə çevrilmişdir. 1991-ci ilin iyun ayında Krım tatarlarının nümayəndəsinin səlahiyyətli sədri təyin edilmişdir. Zəfər Qaratay bir sıra beynəlxalq konfrans, forum və seminarların təşkilatçısı və iştirakçısı olmuş, Krım tatarlarının problemlərinin dünyaya duyurulması ilə əlindən gələni əsirgəməmişdir. Zəfər Qaratay Krım tatarları və Türk dünyasının problemləri ilə bağlı çox sayda məqalə dərc etdirmişdir. Elmlər doktoru, professor Nevzat Yalçıntaş və Mehmet Ciftciguzeli ilə birlikdə kitabını yazıb nəşr etdirmişdir.. 2019-cu ilin aprel ayının əvvəlində "Kırımoğlu.Bir xalqın mücadiləsi" kitabı nəşr olunmuşdur. Rusiyanın Krımı işğalının unudulmaması üçün gənclərlə daim görüşlər keçirir.

• Kırım, ey güzel Kırım.(Nevzat yalçıntaş ve Mehmed Cemal Ciftçigülei ile), Ankara: Postiga Yayınları, 2013, 256 s.
• Kırımoğlu. Bir halkın mücadelesi, İstanbul: 2019, 255 s.

Zəfər Qaratayın bəzi filmleri:

• “Krım Belgeseli” - 1994
• “Halil İnalcık ile sözlü hikaye” (50 bölüm) - 1999
• “Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu” - 2000
• “İsmail Bey Gaspıralı” - 2001
• “Fetih ve Fatih” - 2003
• “Gamalı Haç ve Kızıl Yıldız Arasında” - 2005 (Genel danışman)
• “Özü Türk” - 2007 (Genel danışman)
• “Cengiz Dağçı. Belgesel film" (9 bölüm) - 2011
• “Kırımoğlu: bir insanın mücadelesi” (yön. - Zafer Karatay) - 2012.

• Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Ödülü (2007)
• Sedat Simavi Televizyon Ödülü (2007)
• “Çingiz Dağçı” filmi sənədli filmlər arasında İlk Bilgiləndirmə Ödülü

almışdır (2012).

• Ukrayna Dövlət Başkanının mükafatı - “ Ukraynanın 25 illik müstəqilliyi”

yubiley medalı (22 avqust 2016)

• “Krım Tatar Halkının əsası üçün” döş nişanı (2019)

2008-10-07 at the Wayback Machine

• Кангієва, Е. Періодичні видання кримськотатарської діаспори в Туреччині / Е. Кангієва. — С.52-62.