Yollar və məmləkətlər (dövlətlər, krallıqlar) haqqında kitab (ərəb. كتاب المسالك والممالك‎‎ Kitab əl-Məsalik və-l-Məmalik) — orta əsr ərəb tarixi-coğrafi ədəbiyyatının məşhur janrlarından biri.Ptolemeyin coğrafiyasından fərqli olaraq belə təsviri coğrafiya “yollar və ölkələr haqqında elm” adlandırmışdır (ərəb. علم المسالك والممالك‎‎ 'ilm əl-məsalik və-l-məmlik).

Yollar və məmləkətlər haqqında kitablar janrı IX əsrdə yaranmışdır . Bu janrın ilk kitabı müsəlman coğrafiyaşünası İbn Xordadbehin “Yollar və məmləkətlər haqqında kitab”ıdır. Müəllif burada əsas diqqəti rayonlar və şəhərlər arasındakı yolların təsvirinə, aralarındakı məsafələri dəqiq göstərməyə həsr etmişdir. Əl-Məsudi (ö. 956) xilafət əyalətlərindən birində poçt rəhbəri vəzifəsində çalışan İbn Xordadbehin coğrafiyasını elçilər və poçtalyonlar üçün elm adlandırsa da, yollar və məmləkətlər haqqında kitablar sayəsində topoqrafiya 9-10-cu əsrlərdə Ön Asiyanın ərazisi Antik dövrün sülh topoqrafiyasından daha yaxşı məlumdur. Akademik Bartold onları “ərəb coğrafi ədəbiyyatının ən qiymətli əsərləri” adlandırmışdır .P.Kristensenə görə, yollar və məmləkətlər haqqında kitablar, o cümlədən Yəqubinin “Ölkələr kitabı” və Qudama ibn Cəfərin “Torpaq vergisi kitabı” məmurlar tərəfindən dövlət məmurları üçün yazılmış inzibati və fiskal cib kitabçaları olmuşdur .

İbn Xordadbehdən başqa, əl-İstəxri, İbn Havqəl, əl-Bəkri, Ceyhani, əl-Mühəlləbi və başqaları bu janrda öz əsərlərini yazmışlar.