Xaybulla rayonu - Haqqinda Melumat

Xaybulla rayonu
	Rayon
Xaybulla rayonu
	Хәйбулла районы
Bayraq[d]	Gerb
	51°51′49″ şm. e. 58°12′38″ ş. u.
Ölkə	Rusiya;
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	20 avqust 1930
Sahəsi	3911,66 km²
Saat qurşağı	Yekaterinburq vaxtı[d]; UTC+05:00;
Əhalisi
Əhalisi	30.705 nəf. (2021) ;
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	34758
Poçt indeksi	4538ХХ
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xaybulla rayonu (başq. Хәйбулла районы) — Başqırdıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon.

Rayonun inzibati mərkəzi Akyar kəndidir. Yaşayış məntəqəsi Ufadan 337 km aralıda yerləşir.

Coğrafiyası

Xaybulla rayon qumluğu

Xaybulla rayonuBaşqırdıstanın cənub-şərqində yerləşir. Şimaldan Bağqırdıstanın Baymak və Yılayır, qərbdən Ziançur rayonları, cənubdan isə Orenburq vilayəti ilə sərhəddə yerləşir. Rayon Başqırdıstanımn ən quraq regionlarındandır. Burada qış vahə mədəniyyəti yayılmışdı. Rayonun şimal-şərqindən Bolşaya Urtazımka çayı keçir. Şərq ərazisinin yarısı çöllükdür. Burada qara-şorakət torpaqlar yayılmışdır. Qərbində isə meşəçöl və dağ meşələri yayılmışdır.

Tarix

Xaybulla rayonunda şəlalə

Xaybulla rayonu 20 avqust 1930-cu ildə Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikası kantonları ləğv edərək yerində 48 rayon təşkil etməsi ilə təsis edilmişdir. İlk əvvəllər rayon mərkəzi Xaybulla kəndi olmuşdur. Hazırda isə Akray kəndi adlanır. Rayon 1950-ci illərdə güçlü şəkildə inkişaf edirdi. Bu dövrdən Ufa və Selinski qəsəbələri qalmışdır.

Əhali

Əhalinin sayı
2002	2008	2009	2010	2012	2013
33 072	▼32 512	▼32 427	▲33 398	▼32 975	▼32 637
2014	2015	2016	2017
▼32 176	▼31 735	▼31 419	▼31 112

Ümumrusiya siyahıya alınmasına Başqırdıstan Respublikası Xaybulla rayonu ərazisin milli tərkibi: başqırdlar — 77,6 %, ruslar — 17,8 %, digər millər — 4,6 %.

İnzibati-ətazi vahidləri

Ziançurinski ayonunda 14 kənd inzibati vahidliyinə 57 yaşayış məntəqəsi daxildir

İqtisadiyyat

Rayon ərazisində dəmir, qızıl, kvars, tikinti daşı, əhəng, kərpiç xammalı, qum kimi faydalı qazıntılar vardır. Ərazisinin 302,4 min ha əkinə yararlıdır. 82,8 ha ərazi otlaq kimi istifadə edilir. 2015-ci ildə respublika ərazisində ilk günəş elektrik stansiyası olan Buribayev GES istifadəyə verilmişdir ..

Nəqliyyat

Rayonla əlaqə Sibay — , Yudıbaeva — Akrar — Sara yolu ilə təmin edilir. Əvvəllər Akyarda hava limanı fəaliyyət göstərmişdir.

Sosial sfera

Rayon ərazisində 55 ümumtəhsil mərkəzi, 24 orta məktəb, musiqi məktəbi, 28 kütləvi kitabxana, 48 klub, 4 xəstəxana fəaliyyət göstərir. Burada rus və başqırd dilində «Xaybulla xəbərləri» — «Хәйбулла хәбәрзәре». adlı qəzet buraxılır.

Tanınmış sakinləri

Abdulla Kəmaləddinoviç Adiqamov — partiya və dövlət xadimi, Başqırdıstan Respublikasının üzvü.
Kayam Həbibrəhmanoviş Axmetşin — Sovet İttifaqı qəhrəmanı.
Abraşit İlyasoviç Bikbavov — dövlət və ictimai xadim, Başqırd ordusunun adyudantı.
Zaynulla Baqişaey — rusiyalı dövlət və ictimai xadim.
Muxamet İdrisov — rəqqas, RSFSR xalq artisti.
Yumabay İsyanbayev — musiqiçi, BMSSR xalq artisti.
Qaynetdin Mulatov — ilk başqırd dirijor, pedaqoq, BMSSR xalq artisti (1969), RSFSR əməkdar incəsənət xadimi (1980).
Minniahmet Mulatov — geoloq-geokimyaçı, geologiya-minerologiya elmlər namizədi (1961).
Sergey Çekmaryov (1909/1910—1933) — sovet şairi.
Pavel Çumaçenko (1904—1949) — Qırmızı Ulduz ordenli..
Qilman Yakupov — Xaybulla rayon KPMİK raynom müavini (1962—1980), Əmək İttifaqı Qəhrəmanı

İstinadlar

. 2020-05-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-05.
↑ . 2018.
(rus.).
2017-05-17 at the Wayback Machine (rus.)
2013-05-16 at the Wayback Machine (rus.). 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində .
2017-09-18 at the Wayback Machine (rus.). 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.
2020-04-28 at the Wayback Machine (rus.). 16 noyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 16 noyabr 2013 tarixində.
2020-04-27 at the Wayback Machine (rus.). 2 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 avqust 2014 tarixində.
2020-05-14 at the Wayback Machine (rus.). 6 avqust 2015 tarixində yoxlanılmışdır. 6 avqust 2015 tarixində.
Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (rus.)
(31 iyul 2017). 31 iyul 2017 tarixində yoxlanıldı. 31 iyul 2017 tarixində .
(pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. 2013-03-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-03-05.
. 2014-11-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-05.
2016-08-15 at the Wayback Machine // Московский комсомолец, Уфа, 25 ноября 2015 года

Mənbə

[80_8006001-1] . 2020-05-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-05.

[_9dca78414710dd16-2] . 2018.

[_f7b6b5ca17500572-3] (rus.).

[2003—2008-4] 2017-05-17 at the Wayback Machine (rus.)

[5] 2013-05-16 at the Wayback Machine (rus.). 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində .

[6] 2017-09-18 at the Wayback Machine (rus.). 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.

[7] 2020-04-28 at the Wayback Machine (rus.). 16 noyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 16 noyabr 2013 tarixində.

[8] 2020-04-27 at the Wayback Machine (rus.). 2 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 avqust 2014 tarixində.

[9] 2020-05-14 at the Wayback Machine (rus.). 6 avqust 2015 tarixində yoxlanılmışdır. 6 avqust 2015 tarixində.

[10] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (rus.)

[11] (31 iyul 2017). 31 iyul 2017 tarixində yoxlanıldı. 31 iyul 2017 tarixində .

[ВПН-2010-12] (pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. 2013-03-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-03-05.

[RBzak_izm-13] . 2014-11-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-05.

[14] 2016-08-15 at the Wayback Machine // Московский комсомолец, Уфа, 25 ноября 2015 года