Vandal krallığı və yaxud Vandal və Alan krallığı — Xalqların böyük köçündən sonra Roma imperiyası ərazisində yaranmış dövlətlərdən biri. 435-ci ildə kral başçılığı ilə Vandalların Şimali Afrikada qurduğu dövlət. Dövlətin əsas əhalisi Vandallar və Alanlardan ibarət idi.
| Tarixi dövlət | |
| Vandal krallığı | |
|---|---|
| lat. Regnum Vandalum | |
 479-cu ildə Vandal krallığı sərhədləri |
|
  |
|
| Paytaxt |
(435-439) Karfagen (439-534) |
| Rəsmi dilləri |
Latın dili |
| İdarəetmə forması | Tayfa monarxiyası |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
429-cu ildə, Vandallar kral başçılığı ilə Şimali Afrikaya daxil oldular. 80000 nəfər Vandal və Alandan ibarət olan bu topluluqda 20000 nəfər əsgər var idi. 430-cu ildə Roma şəhəri ələ keçirərək dövlət qurma yolunda ilk addımlarını atmış oldular. 435-ci ildə Roma imperiyası ilə sülh bağlayan Vandallar Şimali Afrikanın böyük bir hissəsini müqavilə ilə ələ keçirdi. 439-cu ildə kral Qenserik sülhü pozaraq müasir Tunisdə yerləşən əyalətinə yürüş etdi. Karfagen şəhəri döyüşsüz ələ keçirildi. Kral Qenserik Vandal dövlətinin əsasını qoydu, özünü də Vandalların və Alanların kralı (lat. Rex Vandalorum et Alanorum) titulu ilə hökmdar elan etdi. Zamanla Siciliya, Sardiniya, Korsika və Balear adaları da ələ keçirildi. Roma imperatoru 442-ci ildə Vandalların müstəqilliyini tanıdı, qızı isə şahzadə nişanladı.
Roma qarəti
- 455-ci ildə imperator devirərkən keçmiş imperatorun həyat yoldaşı imperatriça Vandallardan ona köməyə gəlməsini xahiş etmişdi. Petronius Maksimus şəhərdən qaçsa da Qenserik şəhəri 2 həftə boyunca qarət etdi, imperatriça və qızlarını da öz krallığına apardı.
Sonrakı illər
Roma imperiyası Vandal krallığını geri ələ keçirməyə can atırdı. İmperator buna cəhd etsə də, 460-cı ildə sahillərində ağır məğlubiyyətə uğramışdı. Bu dəfə Qərbi Roma imperiyası və Şərqi Roma imperiyası öz güclərini birləşdirib, 468-ci ildə 100000-dən çox əsgər və 1000-dən çox gəmi ilə burnuna gəldilər. Vandallar bu dəfə Qərbi Roma gəmilərini ələ keçirib Bizans gəmilərini yandıraraq çox böyük bir məğlubiyyətə uğratdılar. 470-ci ildə Qərbi Roma imperiyası Vandallarla sülh bağlamağa məcbur oldu.
Krallığın sonu
Bizansda I Yustinian hakimiyyətə gələndə qədim Roma imperiyasının sərhədlərini bərpa etmək fikrində idi. Bu məqsədlə 533-cü ildə başlatdı və gücdən düşmüş Vandalları məğlub etdi. 534-cü ildə son Vandal kralı həbs olundu, digər vandallar Konstantinopola məcburi əsgər kimi aparıldılar. Vandal krallığı Bizansın bir çevrildi.
Kralları
- (435–477)
- (477–484)
- (484–496)
- (496–523)
- (523–530)
- (530–534)
İstinadlar
- Andrew Merrills and Richard Miles, The Vandals, (Blackwell Publishing, 2007), 60.
- An Empire of Cities, Penelope M. Allison, The Cambridge Illustrated History of the Roman World, ed. Greg Woolf, (Cambridge University Press, 2001), 223
- Peter Heather, The Fall of the Roman Empire: A New History, Macmillan, ISBN 0-333-98914-7, səh 197–198
- Collins, Roger (2000), The Cambridge Ancient History. Late Antiquity: Empire and Successors, A. D. 425–600 (Cambridge University Press) XIV
- səh 124–125
- səh. 125
- səh. 126
- Cameron, Averil (2000), The Cambridge Ancient History. Late Antiquity: Empire and Successors, A. D. 425–600 (Cambridge University Press) XIV