Türkiyə böyükşəhər bələdiyyələri siyahısı

Böyükşəhər bələdiyyəsi — şəhər mərkəzi birdən çox bələdiyyəyə bölünmüş və sıx vilayətlərdə bələdiyyə xidmətlərini tam şəkildə davam etdirmək və koordinasiyanı təmin etmək üçün qanunla qurulan dövlət idarəsi. 6360 saylı Türkiyə Böyükşəhər Bələdiyyəsi Qanununa görə, 750.000 nəfərdən çox əhalisi olan vilayət bələdiyyələri, böyükşəhər bələdiyyələrinə çevrilir. Orqanları Böyükşəhər Bələdiyyə Başçısı, Böyükşəhər Bələdiyyə Məclisi və Böyükşəhər Bələdiyyə Komitəsidir. Böyük şəhərlər arasında İstanbul əhalisi 15 milyon, Ankara 5 milyon, İzmir 4 milyon və Bursa əhalisi 3 milyonu keçmişdir.Antalya, Adana, Konya, Şanlıurfa və Qaziantepdə isə əhalinin sayı 2 milyondan yuxarıdır. 30 böyükşəhər bələdiyyəsi hüdudlarında yaşayan əhali 64 milyonun üzərindədir. Başqa sözlə, böyük bələdiyyələrin sərhədləri daxilində yaşayan əhali ölkənin ümumi əhalisinin təqribən 78 faizini təşkil edir. Digər 51 vilayətin əhalisinin ümumi əhaliyə nisbəti isə təxminən 22%-dir. 2009-cu ildə, 16 böyük şəhər tabeliyində 146 ilçə bələdiyyəsi mövcud olmuşdur. Ən çox ilçə bələdiyyəsinə sahib olan vilayət, 39 ilçəylə İstanbul olmuşdur. İstanbulu 22 ilçə ilə İzmir, 16 ilçə ilə Ankara, 12 ilçə ilə Kocaeli və 10 ilçə ilə Sakarya izləyir. Digər böyük şəhər ilçələrinin sayı isə bu şəkildədir: Bursa 7; Adana, Antalya və Kayseri 5; Diyarbəkir, Mersin və Samsun 4; Konya və Ərzurum 3; Dənizli, Qaziantep, Qəhrəmanmaraş, Əskişəhər, Hatay, Manisa, Şanlıurfa, Van 2.

Əhalisinə görə ilk 4-lükdə yerləşən böyükşəhər bələdiyyələri: İstanbul, Ankara, İzmir və Bursa.

Tarixçə

 
Vilayətlərin böyükşəhər bələdiyyəsi statusu alma tarixləri

Böyükşəhər bələdiyyələri 1982-ci il konstitusiyasının 127-ci maddəsinə əsasən "böyük yaşayış məntəqələrində xüsusi idarəetmə formaları qurula bilər" maddəsi əsasında qurulmağa başlamışdır. İlk böyükşəhər bələdiyyələri 1984-cü ilin yanvarında 2972 saylı qanunla qüvvəyə minmiş və mart ayında çıxarılan 195 saylı fərman-qanuna əsasən üç böyük şəhərdə qurulmuşdur. Bu üç şəhər, İstanbul, Ankara və İzmir olmuşdur. 1986-1988-ci illər ərzində daha beş böyükşəhər bələdiyyəsi quruldu. ildə 3306 saylı qanun ilə Bursa, 3391 saylı qanun ilə Qaziantep, 3398 saylı qanun ilə Konya, 3399 saylı qanun ilə Kayseriyə böyükşəhər statusu verilmişdir. Türkiyədə yüksək əhali artımı və şəhərləşmə olduğu üçün şəhər əhalisində böyük artım baş verdi. 1993-cü ilə qədər daha yeddi yeni böyükşəhər bələdiyyəsi quruldu. Bu yeddi böyük şəhər: Antalya, Diyarbəkir, Əskişəhər, Ərzurum, Mersin, Kocaeli və Samsun olmuşdur.2012-ci ildə çıxarılan 6360 saylı qanunla, böyükşəhər bələdiyyəsi sərhədləri üçün yeni meyarlar təyin edildi. Bu meyarlara əsasən böyük şəhər meyarlarından biri olan əhali sayı 750.000-ə endirildi. Bu qanunla böyük şəhər bələdiyyələrinin məsuliyyət bölgələri vilayət inzibati sərhədlərinə qədər genişləndirilmiş və ona bağlı olan bütün bölgələr böyükşəhər bələdiyyəsi məsuliyyətinə verilmişdir. Dövrün baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan, 2011-ci ilin may ayında Qəhrəmanmaraşda baş tutan mitinqində 750.000-dən çox əhalisi olan böyük şəhərlərin inşası haqqında qanun layihəsi hazırladıqlarını bildirdi. 12 noyabr 2012 tarixində Böyükşəhər Qanun layihəsi Baş Məclisdə qəbul edilmişdir. Bu qəbul edilən qanun layihəsilə birlikdə Şanlıurfa, Hatay, Manisa, Balıkəsir, Qəhrəmanmaraş, Van, Aydın, Dənizli, Təkirdağ, Muğla, Mardin, Malatya, Trabzon və Ordu böyükşəhər statusu əldə etmişdir.

Mersin şəhəri İçel vilayətinin mərkəzi olmuşdur. 2002-ci ildə çıxarılan 4764 saylı qanunla İçel əvəzinə Mersin vilayət adı istifadə edilməyə başlandı. Bu səbəbdən də böyük şəhərin adı Mersin Böyükşəhər Bələdiyyəsidir. İzmit şəhəri Kocaeli vilayətinin mərkəzi olmuşdur. Yeni şəhər bölgələrinin qurulması ilə əlaqədar 5747 saylı qanunda böyük şəhərin adı Kocaeli Böyükşəhər Bələdiyyəsi olaraq dəyişdirilmişdir. Adapazarı şəhəri Sakarya şəhərinin mərkəzi olmuşdur. Yeni şəhər ərazilərinin yaradılması ilə əlaqədar 5747 saylı qanunda böyük şəhərin adı Sakarya Böyükşəhər Bələdiyyəsi olaraq dəyişdirilmişdir.

Siyahı

№ Gerb Ad Orijinal adı Şəhər Yaranma tarixi Əhali Ərazi Bələdiyyə sədri
1   Adana Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Adana Büyükşehir Belediyesi Adana 1986 2.237.940 13,844 km² Zeydan Karalar
2 Ankara Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Ankara Büyükşehir Belediyesi Ankara 1984 5.639.076 25.632 km² Mansur Yavaş
3   Antalya Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Antalya Büyükşehir Belediyesi Antalya 1993 2.511.700 20.909 km² Mühittin Böcek
4   Aydın Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Aydın Büyükşehir Belediyesi Aydın 2012 1.110.972 8.116 km² Özləm Çərçioğlu
5   Balıkəsir Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Balıkəsir 2014 1.228.620 14.272 km² Yücəl Yılmaz
6   Bursa Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Bursa Büyükşehir Belediyesi Bursa 1987 3.056.120 10.882 km² Əlinur Aktaş
7   Dənizli Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Denizli Büyükşehir Belediyesi Dənizli 2012 1.037.208 798 km² Osman Zolan
8   Diyarbəkir Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Diyarbəkir 1993 1.756.356 15.272 km² Münir Qaraloğlu
9   Ərzurum Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Erzurum Büyükşehir Belediyesi Ərzurum 1993 762.062 25.355 km² Mehmet Sekmən
10   Əskişəhər Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Əskişəhər 1993 887.475 13.925 km² Yılmaz Böyükərşən
11   Qaziantep Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Qaziantep 1987 2.069.364 6.803 km² Fatma Şahin
12   Hatay Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Hatay Büyükşehir Belediyesi Hatay 2012 1.628.894 5.524 km² Lütfi Savaş
13   İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul 1984 15.519.267 5.461 km² Əkrəm İmamoğlu
14   İzmir Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. İzmir Büyükşehir Belediyesi İzmir 1984 4.367.251 11.891 km² Tunç Soyər
15   Maraş Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Qəhrəmanmaraş 2012 1.154.102 14.525 km² Xeyrəddin Güngör
16   Kayseri Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kayseri 1988 1.407.409 17.170 km² Məmduh Böyükqılınc
17   Kocaeli Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kocaeli 1993 1.953.035 3.397 km² Tahir Böyükaxar
18   Konya Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Konya Büyükşehir Belediyesi Konya 1987 2.232.374 40.001 km² İbrahim Altay
19   Malatya Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Malatya Büyükşehir Belediyesi Malatya 2012 800.165 12.146 km² Səlahaddin Gürkan
20   Manisa Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Manisa Büyükşehir Belediyesi Manisa 2012 1.440.611 13.339 km² Cengiz Ergün
21   Mardin Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Mardin Büyükşehir Belediyesi Mardin 2012 838.778 8.858 km² Mahmud Dəmirdaş
22   Mərsin Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Mersin Büyükşehir Belediyesi Mersin 1993 1.840.425 15.620 km² Vahab Seçər
23   Muğla Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Muğla Büyükşehir Belediyesi Muğla 2012 983.142 12.654 km² Osman Gürün
24   Ordu Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Ordu Büyükşehir Belediyesi Ordu 2013 771.932 5.952 km² Hilmi Gülər
25   Sakarya Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Sakarya Büyükşehir Belediyesi Sakarya 2000 1.029.650 4.878 km² Əkrəm Yücə
26   Samsun Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Samsun Büyükşehir Belediyesi Samsun 1993 1.348.542 9.725 km² Mustafa Dəmir
27   Şanlıurfa Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Şanlıurfa 2012 2.073.614 19.541 km² Zeynəl Bəyazgül
28   Təkirdağ Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Təkirdağ 2012 1.055.412 6.339 km² Qədir Albayraq
29   Trabzon Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Trabzon Büyükşehir Belediyesi Trabzon 2012 807.903 4.662 km² Murad Zorluoğlu
30   Van Böyükşəhər Bələdiyyəsi türk. Van Büyükşehir Belediyesi Van 2012 1.136.757 21.334 km² Mehmet Emin Bilməz

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. ↑ . Sözcü (türk). 10 aprel 2020. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  2. . Habertürk (türk). 2 aprel 2019. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  3. . Türkiyə Böyük Millət Məclisi (türk). 10 iyul 2004. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  4. . Sözcü (türk). 15 yanvar 2018. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  5. . t24.com.tr (Turkish). 15 yanvar 2018. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  6. (PDF). resmigazete.gov.tr (türk). 6 avqust 2014. 5 mart 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  7. (PDF). resmigazete.gov.tr (türk). 6 mart 2000. 15 mart 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  8. Marmara Belediyeler Birliği. . marmara.gov.tr (türk). 21 noyabr 2015. 4 mart 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  9. . Türkiyə Böyük Millət Məclisi (türk). 12 oktyabr 2012. Archived from the original on 2022-09-01. İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  10. . eksisozluk.com (türk). 23 yanvar 2020. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  11. . eksisozluk.com (türk). 28 yanvar 2019. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  12. . haberler.com (türk). 4 aprel 2015. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  13. . wowturkey.com (türk). 28 dekabr 2008. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  14. . Sabah (türk). 11 dekabr 2017. 6 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
  15. . adana.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  16. . Hürriyət (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  17. . ankara.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  18. . Sabah (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  19. . antalya.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  20. . haberler.com (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  21. . haberler.com (türk). 12 noyabr 2012. 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  22. . Sözcü (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  23. . haberler.com (türk). 10 iyul 2012. 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  24. . balikesir.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  25. . bursa.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  26. . (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  27. . denizli.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  28. . haberler.com (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  29. . diyarbakir.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  30. . haberler.com (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  31. . erzurum.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  32. . Sabah (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  33. . eskisehir.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  34. . Sözcü (türk). 2020-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  35. . gaziantep.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  36. . Hürriyet (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  37. . Sabah (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  38. . haberler.com (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  39. . ibb.istanbul (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  40. . ekremimamoglu.com (türk). 11 yanvar 2019. 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  41. A.Ş, Ünibel. . izmir.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  42. . Sözcü (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  43. . kahramanmaras.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  44. . haberler.com (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  45. . kayseri.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  46. . kayseri.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  47. . kocaeli.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  48. . Sözcü (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  49. . Sabah (türk). 9 dekabr 2012. 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  50. . konya.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  51. . arguvanhaber.com (türk). 6 dekabr 2012. 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  52. . Sabah (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  53. . manisa.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  54. . internethaber.com (türk). 4 yanvar 2019. 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  55. . wowturkey.com (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  56. . mardin.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  57. . mersin.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  58. . mersin.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  59. . mugla.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  60. . mugla.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  61. . aa.com.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  62. . Hürriyət (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  63. . adapazari.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  64. . sakarya.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  65. . samsun.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  66. . (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  67. . sanliurfa.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  68. . sanliurfa.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  69. . tekirdag.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  70. . tekirdag.bel.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  71. . resmigazete.gov.tr (türk). 6 dekabr 2012. 2015-06-15 tarixində . İstifadə tarixi: 13 iyul 2014.
  72. . haberler.com (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  73. . vanhaber.com.tr (türk). 14 dekabr 2019. 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.
  74. . van.gov.tr (türk). 5 oktyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2020.

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023