Moruq - Haqqinda Melumat

Moruq
Moruq
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Qızılgülkimilər Triba: Cins: Moruq
Beynəlxalq elmi adı
	Rubus L., 1753;
ITIS
NCBI
EOL
FW

Moruq (lat. Rubus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Azərbaycanda həm , həm də mədəni şəkildə yayılmışdır. Tünd-qırmızı rəngli, turşməzə meyvələri olur. Meyvələri qurudulan zaman bozumtul-qonur rəngə çevrilir. Ən əla keyfiyyətli meşə moruğu hesab olunur. Meşə moruğunun meyvələri xırda olsa da, çox şirəli, şirin və ətirlidir. Meyvələri avqust ayında yetişir.

Moruğun meyvələrini günəşli quru havada, tam yetişən dövrdə yığmaq lazımdır. Qurudulması isə o qədər də isti olmayan sobalarda və ya xüsusi quruducularda aparılmalıdır.

Moruğun meyvələrində bir sıra müalicə əhəmiyyətli maddələr vardır. Bunlardan: alma və limon turşularını, C vitaminini, karotini, az miqdarda B1 vitamini, həmçinin çoxlu miqdarda qlükoza, fruktoza, saxaroza şəkərlərini göstərə bilərik. Bunlardan başqa meyvələrində 0,3 % aşı maddəsi, diqlükoza sianidin adlanan flavonoid də müəyyən edilmişdir.

Təbabətdə qurudulmuş moruq meyvəsindən çay kimi dəmləyib, soyuqdəymə zamanı tərlədici və temperaturu azaldıcı dərman kimi geniş istifadə edilir. O, həmçinin ödqovucu və sidikqovucu təsirə də malikdir. Təzə dərilmiş moruq meyvələrindən hazırlanmış mürəbbə və şərbət böyrək xəstəliyinin və soyuqdəymənin ən yaxşı dərmanıdır.

Moruğun 250-dən çox növü vardır. Yabanı halda Asiya, Avropa və Amerika qitələrində geniş yayılmışdır. Qərbi Sibir, Qazağıstan, Orta Asiya və Qafaqazda yetişir. Azərbaycanın bütün zonalarında böyürtkən kolluqları vardır. Onun Azərbaycanda 15 növü yayılmışdır. Meyvəsinin tərkibində şəkər [qlükoza, fruktoza və saxaroza], pentazon, üzvi turşular [alma, limon, salisil və s.] müxtəlif vitaminlər və pektin maddələri vardır.

Böyürtkən may ayından başlayaraq, avqusta qədər çiçəkləyir. Çiçəkləri ağ və ətirlidir. Eyni vaxtda kollarda həm təzə açılmış çiçək və həm də yetişmiş meyvə olur. Çiçək açdıqdan təxminən 1 ay sonra meyvəsi yetişir. Meyvəsi forma etibarilə uzunsov və konusvari, rənginə görə qırmızı, qara, al-qırmızı və sarı olur. Azərbaycanda irimeyvəli, gecyetişən və quraqlığa çox davamlı böyürtkən formaları vardır. Əhali yabanı böyürtkənləri toplayır və konserv zavodlarına təhvil verirlər. Lakin böyürtkəni yığmaq çox çətindir.

Böyürtkənin tərkibində 7–10% şəkər (qlükoza, və azacıq saxaroza), 1–1,5% üzvi turşu (alma, şərab, limon, salisil), 1,8% pektinli maddə, karotin, C və B qrupu vitaminləri vardır. Böyürtkənin meyvəsi təzə halda yeyilir. Ondan likör, şərab, spirtli içki, mors, şirə, kompot, şərbət, mürəbbə, marmelad və cem hazırlanır.

Böyürtkən müalicəvi və pəhrizi əhəmiyyətə də malikdir. Tərgətirici və sidikqovucu kimi istifadə edilir. Böyürtkən yarpaqlarından dəmlənmiş çay soyuqdəyməyə qarşı içilir. Böyürtkən həm də balverən bitkidir. Çünki bütün yay dövründə çiçəkləyir və arılara yaxşı nektar verir. 1 hektar sahədən arılar 20–25 kq bal hasil edə bilirlər.

Əhəmiyyəti

Meyvəsinin şirəsindən xalq təbabətində zərif işlətmə dərmanı kimi istifadə edilir. Yabanı halda bitən böyürtkəndə şəkər, üzvi turşular, aşı, pektin, boyayıcı maddələr, C vitamini və karotin miqdarca daha çoxdur. Böyürtkənin yetişməmiş meyvələri və şirəsi şəkər xəstəliyinə tutulanlar üçün çox faydalıdır. Qurudulmuş meyvəsindən, mürəbbəsindən soyuqdəymələrdə tərlədici vasitə kimi istifadə edilir. Yaxşı yetişməmiş böyürtkəndən dadlı qora suyu da hazırlanır ki, bunu da xörəklərdə iştahgətirici kimi işlədilir. Böyürtkən qanazlığında, avitaminozda, ürək zəifliyində, eləcə də xroniki mədə xəstəliklərində çox faydalıdır.

Azərbaycanın xalq təbabətində böyürtkən bitkilərinin meyvələrindən, yarpaq və köklərindən bir sıra xıstəliklərə qarşı tətbiq olunur. Qurudulmuş meyvələrindən və yarpaqlarından çay kimi dəmləyib hipertoniya xəstəliyində və sinə ağrılarında [qrudnaya jaba] istifadə edilir. Eyni məqsədlə təzə dərilmiş meyvələrindən şərbət və ya mürəbbə hazırlanıb yeyilir.

Kal meyvələrini qurudub çay kimi dəmləyib şəkər xəstəliyinə qarşı dərman kimi içirlər. Bundan başqa böyürtkənin yarpaqları və kal meyvələrini açıq günəşli havada qurudub, çay kimi dəmləyərək uşaqlarda tez-tez baş verən qarın ağrılarına [ishala] qarşı büzüşdürücü və antiseptik dərman kimi qəbul edirlər. Böyürtkənin tam yetişmiş meyvələri zərif işlədici təsirə malikdir. Onun köklərini qurudub xırdalayaraq ondan 1 çay qaşığı 1 stəkan qaynar suya təkərək 30 – 40 dəqiqə saxladıqdan [dəmlənir] sonra soyudub qarın ağrısına [ishalda və dizenteriyada] qarşı içirlər.

Meyvələrindən qora suyu hazırlayıb, iştahartırıcı kimi yeməkdən qabaq hər dəfə bir xörək qaşığı içmək məsləhətdir. Bunu belə hazırlayırlar: təzə dərilən meyvələrin şirəsinin içinə bir az reyhan qatır, sonra bu qarışığı şüşə bankalara tökərək 1–2 həftə saxlayırlar.

Lənkəran rayonunda böyürtkənin qurudulmuş meyvələrindən və yarpaqlarından çay hazırlayıb, soyuqdəyməyə qarşı tərlədici dərman kimi içirlər.

Qurudulmuş köklərini suda bişirib vərəm xəstəliyinə qarşı dərman kimi işlədirlər. Böyürtkən yarpaqlarını çay kimi dəmləyərək boğaz ağrısı zamanı dezinfeksiyaedici dərman kimi qarqara edirlər. Bundan başqa yarpaqlarını inək yağında bişirib, yanıq zamanı məlhəm kimi tətbiq edirlər.

Aparılan araşdırmalar böyürtkənin yaddaş zəifliyindən ishala qədər bir çox xəstəliyə dərman olduğunu ortaya çıxmışdır. Meyvəsi ilə yanaşı böyürtkənin çiçəyinin də diabet və böyrək daşlarına xeyirli olduğu müəyyənləşdirilmişdir. Həkimlər böyürtkənin suyunu sıxaraq içməyin ishal xəstəliyi üçün qurudulmuş yarpağının isə ağızdakı yaralar üçün müalicəvi əhəmiyyəti olduğunu bildirmişlər. Bütün bunlarla yanaşı böyürtkən antioksidantlarla zəngindir, böyürtkənin meyvəsi:

Qan təzyiqini nizamlayır
Göz zəifliyini yaxşılaşdırır
Ayaqlardakı şişliyi aradan qaldırır
Ağız, dil, diş və diş əti iltihablarına xeyirlidir
Kökünü qaynadıb suyunu içdikdə isə qandakı şəkərin miqdarını aşağı salır.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

Ametron Raf.
Ampomele Raf.
Batidaea (Dumort.) Greene
Bossekia Neck. ex Greene
Calyctenium Greene
Cardiobatus Greene
Chamaemorus Hill
Comarobatia Greene
Cumbata Raf.
Cylactis Raf.
Dalibarda Kalm
Dyctisperma Raf.
Idaeobatus (Focke) Börner
Manteia Raf.
Melanobatus Greene
Oligacis Raf.
Oreobatus Rydb.
Parmena Greene
Psychrobatia Greene
Rubacer Rydb.
Selnorition Raf.

Növləri

Sudre
(Her.Hofmann ex Focke) E.Barber
Focke
W.C.R.Watson
A.Newton
L.H.Bailey
Lefèvre & P.J.Müll.
P.J.Müll. ex Boulay
W.Jansen
Hassk.
Sm.
(Boulay) Sudre
Ley
Lefèvre & P.J.Müll.
Sudre
Troelstra, Meijer & A.Beek
Chaboiss.
Focke
Rolfe
Focke
Schltdl.
Engl.
H.E.Weber
Sanadze
Genev.
Weihe ex H.E.Weber
A.Beek
Focke
A.Newton
R.A.Graham
C.Presl
Rubus aetnicus Weston
Weihe & Nees
Kaltenb.
D.E.Allen
A.Beek
L.H.Bailey
Boulay & Lucand
W.C.R.Watson
Poir.
Focke
H.Hyl. ex Bur‚n & H.E.Weber
Porter
Dunn
Rydb.
Blume
Macfad.
P.J.Müll. & Lefèvre
W.C.Barton & Ridd.
L.H.Bailey
B.L.Moreno, Casierra & Albesiano
Focke
Hatus. & Ohwi
(Boulay) Boulay
Trávn. & Oklej.
Matzke-Hajek
(Focke) A.Först.
H.E.Weber
Buchenau & Focke
P.J.Müll.
Focke
H.E.Weber
(Focke) Sabr.
Lees
A.Beek
Bouvet
Focke
D.E.Allen & Vannerom
Edees
Edees & A.Newton
T.T.Yu & L.T.Lu
Sudre
Holub
(Sudre) Y.Hesl.-Harr.
H.E.Weber
H.E.Weber
G.Braun
Cardot
Ryde
(Borbás) Sabr.
R.Keller
Poir.
Walsemann ex Martensen
A.Beek & K.Meijer
Plien.
Wimm.
(Deflers) Schweinf.
Y.C.Liu & F.Y.Lu
Merr. & L.M.Perry
Rubus arcticus L.
Lib. ex Lej.
A.Blytt
L.H.Bailey
Link
A.Newton & M.Porter
(Sudre) W.C.R.Watson
Rubus armeniacus Focke
W.C.Barton ex A.Newton
(Lange) Lange
W.C.R.Watson
Lefèvre & P.J.Müll.
D.F.Chamb.
Sudre ex Bouvet
Focke
Gilli
A.Newton
E.H.L.Krause
M.Lepší, P.Lepší & Velebil
H.E.Weber
P.J.Müll.
Focke
Allander
Rubus australis G.Forst.
Holub
Huan C.Wang
Trávn.
T.T.Yu & L.T.Lu
A.Newton & R.D.Randall
Weihe ex Lej. & Courtois
Rubus azuayensis Romol.
Naruh.
W.C.R.Watson
T.B.Salter
Edees
W.C.Barton & Ridd.
(Focke) E.H.L.Krause
Focke
Merr.
H.E.Weber
Cockayne
A.Beek
Holub & Palek
M.Peck
A.Newton
(Focke) Utsch
Focke
Elmer
(Druce ex W.M.Rogers) W.M.Rogers
A.Beek
G.Braun
T.Marsson
Focke
Opiz
Buch.-Ham. ex Sm.
Blanch.
Vest
A.Newton & M.Porter
H.Lindb.
Hook.f.
Cardot
Coleman ex Purchas
(Bab.) Lees
Kunth
Holub & Palek ex Holub
Trávn. & Ziel.
Focke
Focke
Matzke-Hajek
Focke
Koidz.
Matzke-Hajek
Genev.
Drenckh. & H.E.Weber
(Focke ex W.M.Rogers) W.M.Rogers
A.L.Bull & Edees
A.Beek & H.E.Weber
Ashe
Boreau
Weihe ex Lej. & Courtois
G.Braun
H.E.Weber
Mart.
Holub
W.C.R.Watson
A.Kern. ex Focke
T.T.Yu & L.T.Lu
Edees & A.Newton
Focke
Samp.
(W.M.Rogers) W.M.Rogers
W.M.Rogers
W.Maurer
Focke
J.W.White
Miq.
(G.Braun ex Focke) G.Braun
Rusby
Rolfe
A.Beek
Sudre & Grav.
D.E.Allen
Rubus caesius L.
Focke
P.J.Müll.
Naruh. & H.Masaki
C.B.Clarke
A.Beek
Lees ex A.Bloxam
H.E.Weber
H.E.Weber
H.Lév.
Kuntze
Rubus calycinus Wall. ex D.Don
Kaltenb.
W.C.R.Watson
Winkel ex A.Beek
G.Braun
L.
P.J.Müll.
Bijlsma & Haveman
Rubus canescens DC.
H.E.Weber
A.L.Bull & A.C.Leslie
Edees
(W.C.R.Watson) Edees & A.Newton
Utsch
(Sprib.) Sprib.
Lefèvre & P.J.Müll.
Matzke-Hajek
Vicente Orell. & A.Galán
Juz.
Wirtg.
Pau
(Laest.) Fr.
Mon.-Huelin
Rubus caucasicus Focke
(Sudre) Juz.
Calderón
Wuzhi
P.J.Müll. ex Boulay
A.Newton
Holub
A.Beek
D.E.Allen
Halácsy
Sprib.
Sagorski & W.Schultze
Cardot
Rubus chamaemorus L.
Rolfe
Kupicha
Sanadze
Sudre
Cardot
Focke
Hu
W.C.R.Watson
Sudre
(Sabr.) Fritsch
P.J.Müll.
Focke
A.Berger
H.E.Weber
Focke
Hand.-Mazz.
Rubus chrysocarpus Mund ex Cham. & Schltdl.
P.Royen
Reinw. ex Miq.
(W.M.Rogers) W.M.Rogers
Focke
Cardot
Weihe ex Lej. & Courtois
Rilstone
W.M.Rogers
E.H.L.Krause
W.C.Barton & Ridd.
A.Cunn.
Merr.
Focke
Borbás
K.Meijer
Tratt.
Matzke-Hajek
Rubus cockburnianus Hemsl.
(Sudre) Bouvet
DC.
Tutcher
Bayer
Benth.
Focke
H.E.Weber
P.J.Müll.
Duthie ex J.H.Veitch
W.C.R.Watson
H.E.Weber
(Bab.) W.M.Rogers
H.E.Weber
Genev.
W.C.R.Watson
P.J.Müll. ex Wirtg.
Lefèvre & P.J.Müll.
H.E.Weber
A.Beek & K.Meijer
Rilstone
D.G.Long
Merr.
Boulay
L.f.
(W.M.Rogers ex Ridd.) D.E.Allen
(Neuman) Ryde
H.E.Weber & Martensen
Rubus coreanus Miq.
Poir.
Liebm.
(W.M.Rogers ex Ridd.) Rilstone
Boulay
H.E.Weber
Liebm.
A.Först.
W.C.Barton & Ridd.
Rilstone ex D.E.Allen
H.E.Weber
Rubus crataegifolius Bunge
Sudre
W.C.R.Watson
Tourn. ex L.
(E.F.Linton) W.M.Rogers
Holub
Lefèvre & P.J.Müll.
H.Lév.
W.C.R.Watson
A.Beek
(Sabr.) Fritsch
(H.E.Weber) G.H.Loos
S.S.Ying
A.Newton
Kuntze
Pursh
Guss.
Walsemann ex H.E.Weber
Edees & A.Newton
W.Jansen
P.J.Müll.
P.J.Müll. & Lefèvre
W.Jansen & H.Grossh.
H.E.Weber
Mon.-Huelin
Rydb.
Juz.
(Sprib.) Sprib.
Henker & Kiesew.
(Sabr.) Sabr.
(W.M.Rogers) E.S.Marshall
Rilstone
Wirtg.
Thunb.
H.E.Weber
P.D.Sell
A.Beek
Gust.
Franch.
P.J.Müll. & Wirtg.
Rubus deliciosus Torr.
(Briggs) W.C.R.Watson
J.-M.Royer & D.P.Mercier
(Sudre) Malinv.
Vannerom & E.Jacques
A.Beek
E.H.L.Krause
Matzke-Hajek
A.Beek
Huan C.Wang & Q.P.Wang
F.Muell.
H.E.Weber
H.Lindb.
(Sudre) Sudre
P.J.Müll.
Rubus discolor Weihe & Nees
Lindeb.
Matzke-Hajek
A.Newton
P.J.Müll. ex Wirtg.
P.J.Müll.
W.C.R.Watson
Sudre & Ley
H.E.Weber
Rubus dolichocarpus Juz.
Hand.-Mazz.
Sprib.
Focke
Rokaya & S.Subedi
Hand.-Mazz.
Jensen ex Lange
A.Beek & K.Meijer
P.J.Müll. & Lefèvre
W.Jansen
Weihe
Bab.
W.M.Rogers
F.P.Metcalf
W.Jansen
R.P.Murray
C.Wright
W.C.R.Watson
A.Newton
(W.M.Rogers) Dallman
Lindl.
H.E.Weber
W.Jansen
Focke
H.Weber & A.L.Bull
A.Beek & Meijer
Craib
L.H.Bailey
A.Newton
(Focke) Rydb.
Lefèvre & P.J.Müll.
Focke
(Frid. & Gelert) E.H.L.Krause
H.E.Weber
(Frid.) H.E.Weber
Wirtg.
Focke ex Gremli
P.J.Müll.
(A.Schumach.) H.E.Weber
Rubus ellipticus Sm.
Boulay & Gillot
Sm.
Neuman
Tratt.
Focke
A.Beek
Liebm.
Engl.
W.C.R.Watson
Wirtg.
P.J.Müll.
T.T.Yu & L.T.Lu
Mart. ex Hook.f.
G.Braun
Edees & A.Newton
(Sabr.) Halácsy
Gilli
W.C.R.Watson
Focke
Focke
W.C.R.Watson
Focke
Focke
Sudre
H.E.Weber & W.Jansen
Walsemann & Stohr
Steud. ex A.Rich.
Focke
(Sprib.) Sprib.
Cham. & Schltdl.
Gardner
L.T.Lu
H.E.Weber
P.J.Müll.
A.Beek
W.C.R.Watson
H.Lév. & Vaniot
A.Chev.
Focke
Vest
J.-M.Royer
Wikstr.
A.Beek
(Focke) Focke
H.E.Weber
P.J.Müll. & Wirtg.
Kupcsok
Neuman
Frid. & Gelert ex Utsch
P.J.Müll.
Lindl.
P.J.Müll.
P.J.Müll.
Willd.
Focke
P.J.Müll. & Lefèvre
Blanch.
Kunth
Blanch.
L.H.Bailey
Focke
P.D.Sell
Kurz
Matzke-Hajek
T.T.Yu & L.T.Lu
Weihe
(Sudre) Prain
Lefèvre & P.J.Müll.
Kuntze
Hand.-Mazz.
H.Lév.
H.E.Weber
Rehder
Hayata
Poir.
H.Hyl. ex T.Mattsson & Oredsson
Gust.
(Frid. ex Focke) Focke
Sabr.
L.
H.E.Weber
T.T.Yu & L.T.Lu
A.Beek
A.Beek
W.C.Barton & Ridd.
Focke
Edees
Sudre
Focke
Rilstone
Weihe
A.Berger
H.E.Weber
Pau
A.Newton & M.Porter
Kuntze
A.L.Bull
Király, Trávn. & Žíla
Frid.
H.E.Weber
Kaltenb.
Sm.
Rubus georgicus Focke
Naruh. & Takano
Focke ex Thomé
P.J.Müll.
R.S.Rao & J.Joseph
Kunth
W.C.Cheng
A.Beek
H.E.Weber
G.Braun
N.P.Balakr.
W.C.R.Watson
Hayata
M.X.Nie
W.M.Rogers
Rubus glaucifolius Kellogg
Gust. ex H.Hyl.
G.Maass
Benth.
(Sudre) Sprib.
Blume
A.Beek
H.E.Weber & Stohr
Sudre
Lecoq & Lamotte
T.T.Yu & L.T.Lu
H.E.Weber
P.J.Müll. & Lefèvre
Frid. & Gelert
Rubus grabowskii Weihe ex Günther, Grab. & Wimm.
J.Presl & C.Presl
W.Maurer
Kaltenb.
T.T.Yu & L.T.Lu
Gilli
Lefèvre & P.J.Müll.
P.J.Müll. & Lefèvre
Focke
(Boulay) W.C.R.Watson
Maxim.
Focke
F.P.Metcalf
H.E.Weber
W.M.Rogers
Hook.f.
(Focke) Focke
Lefèvre & P.J.Müll.
Weihe
(Focke) Utsch
Hook.
Trávn. & Holub
Focke
L.T.Lu & Boufford
Boulay & Pierrat
(G.Braun) G.Braun
Standl. & Steyerm.
Mart. & Walsemann
H.E.Weber
L.H.Bailey
Franch. & Sav.
(Gabr. ex F.Aresch.) Neuman
W.C.R.Watson
Hook.f.
Kuntze
D.E.Allen
G.D.Pal
Gand.
Vannerom
H.E.Weber
Miq.
H.E.Weber
H.Lév. & Vaniot
W.C.R.Watson
Koidz.
Rubus hawaiensis A.Gray
P.J.Müll.
Boulay & Lucand
Edees
Hand.-Mazz.
H.E.Weber & Kiesew.
Holub
A.Beek
Samp.
Hemsl. & Kuntze
G.Braun
Focke
W.M.Rogers
Sudre
Willd.
Merr.
(E.H.L.Krause) E.H.L.Krause
Roxb. ex Wall.
(W.M.Rogers) W.M.Rogers
H.E.Weber
A.L.Bull
Makino
Fitschen ex H.E.Weber
Thunb.
P.J.Müll. & Wirtg.
Rubus hirtus Waldst. & Kit.
Rubus hispidus L.
H.E.Weber
Plien.
A.Pedersen & Schou
Seub.
Kunth & C.D.Bouché
S.S.Ying
P.J.Müll.
Focke
(Sudre) Sudre
Vest
Kuntze
Sprib.
A.Beek & D.P.Mercier
P.J.Müll. & Lefèvre
P.J.Müll.
Schultz
Lefèvre & P.J.Müll.
P.J.Müll. & Wirtg.
Merr. & Chun
X.F.Gao, W.B.Ju & X.H.Xiong
T.T.Yu & L.T.Lu
Steud.
C.A.Mey.
Vill.
Martensen & A.Pedersen
W.C.R.Watson
Lefèvre & P.J.Müll.
Ripart ex Genev.
Focke
Focke
Rubus hyrcanus Juz.
(Frid.) Å.Gust.
Rubus ibericus Juz.
A.Newton & H.E.Weber
Hemsl. & Kuntze
Thuan
Ruthe
Focke
Rubus idaeus L.
H.E.Weber
H.Lév. & Vaniot
Focke
Matzke-Hajek
Hort
H.E.Weber
Ashe
A.Schumach. ex H.E.Weber
Cham. & Schltdl.
F.P.Metcalf
(DC.) Bertol.
P.J.Müll.
H.E.Weber
Edees
Bab.
Focke
Thunb.
Focke
Boulay & Vendrely
Rolfe
Edees
Edees & A.Newton
Weihe
Edees
(Sudre) Prain
(Focke) Holzfuss
S.Moore
P.J.Müll. & Lefèvre
(Focke) Focke
Lefèvre & P.J.Müll.
P.J.Müll. ex Wirtg.
Hook.f.
P.J.Müll.
H.E.Weber
F.Aresch.
P.J.Müll. ex Boulay
Edees
Gust.
F.Bolle
P.J.Müll.
Liebm.
Focke
W.M.Rogers
Gust.
Focke
A.Newton & M.Porter
Cardot
L.
Hance
H.E.Weber
M.Lepší, P.Lepší, Trávn. & Žíla
L.T.Lu & Boufford
T.T.Yu & L.T.Lu
Z.H.Chen, Feng Chen & F.G.Zhang
H.E.Weber
H.E.Weber
Leute & W.Maurer
A.Beek
Sanadze
Sanadze
Naruh.
Freyn
Hayata
Kosiński & Ziel.
P.Royen
Standl.
Koidz.
Sanadze
Cardot
Henker
A.Berger
Engl.
Engl.
Nakai
M.Lepší & P.Lepší
Matzke-Hajek
A.Spiers & J.D.Arm.
Weihe
(Sprib.) A.Beek
Sanadze
Ziel.
N.P.Balakr.
Borbás ex Kupcsok
H.L.Li
Camarda
W.M.Rogers
Rubus laegaardii Romol.
E.F.Linton
A.Beek
Lindeb.
Rech.f.
H.E.Weber
Ser.
Rilstone
G.Braun
Edees & A.Newton
H.E.Weber
Jensen ex Frid. & Gelert
Rubus lanuginosus Steven ex Ser.
Hung T.Chang
W.C.R.Watson
H.E.Weber
(Focke) A.Först.
Rubus lasiococcus A.Gray
Sudre
Focke
Focke
W.C.R.Watson
Bab.
A.Beek
Meierott
F.P.Metcalf
A.Berger
P.J.Müll. & Lefèvre
Focke
Lees ex Leight.
W.Lang
Hohla, Király, M.Lepší & P.Lepší
Lees
(Sudre) Juz.
A.Beek
Martensen
A.Beek
Juz.
G.Braun
Sudre ex Gand.
W.M.Rogers
Posp.
Edees & A.Newton
Focke
Hance
E.H.L.Krause
Arn.
Rubus leucodermis (Douglas ex Hook.) Douglas ex Torr. & A.Gray
P.J.Müll.
Schleich. ex Sm.
W.M.Rogers
A.Beek, R.Berkhout, Haveman & De Ronde
Weihe ex Lej. & Courtois
T.T.Yu & L.T.Lu
Plien.
(Gelert) Lange
Focke
Figert
Wirtg.
Camarda
Maliński & Ziel.
Matzke-Hajek & H.Grossh.
P.J.Müll.
Lees
Hayata
Reinw. ex Blume
X.H.Xiong & X.F.Gao
T.T.Yu & L.T.Lu
W.Maurer
Yuen P.Yang & S.Y.Lu
G.Braun
H.E.Weber & Stohr
F.W.Sander
Trávn. & Király
C.Shih ex F.P.Metcalf
Wirtg.
F.P.Metcalf
T.Huang
(W.M.Rogers) W.C.R.Watson
(Gust.) C.H.Stirt.
D.Welch
Espinel-Ortiz & Romol.
Lees ex Focke
(W.M.Rogers & Ley) A.Newton
H.E.Weber
Pulle
(Sudre) Fedde & C.Schust.
(Sudre & Grav.) Prain
Stapf
Benth.
Focke
H.E.Weber & Mon.-Huelin
Ziel. & Kosiński
T.T.Yu & L.T.Lu
W.Jansen
W.C.R.Watson
Eckl. & Zeyh.
Martensen
(Sabr.) Fritsch
Rostock
A.Beek
Merr.
Focke ex Bertram
H.E.Weber
F.Muell.
Cambess.
Rubus macraei A.Gray
T.Marsson
P.J.Müll.
Focke
Douglas ex Hook.
Weihe & Nees
P.J.Müll.
Fritsch
Lange
Rzed. & Calderón
Gust.
Huan C.Wang & H.Sun
F.W.Sander
K.Meijer
(Sudre) Sudre
Focke
Focke
T.T.Yu & L.T.Lu
Focke
Edees
Focke
Espinel-Ortiz & Romol.
(E.H.L.Krause) H.E.Weber
Juz.
Focke & W.M.Rogers
H.E.Weber
H.E.Weber
Naruh.
Király, Trávn. & Žíla
H.E.Weber
Kuntze
T.Marsson
Elmer
P.Royen
Focke
A.Beek
H.E.Weber
A.Beek
(Sudre) Ridd.
Focke ex W.M.Rogers
P.J.Müll. & Wirtg.
T.T.Yu & L.T.Lu
Bagn.
Genev.
A.Newton & M.Porter
Focke
Margetts
T.T.Yu & L.T.Lu
Godr.
Fujiw. & Yu.Abe
P.J.Müll. & Lefèvre
Gardner
L.f.
D.E.Allen
Edees
H.Lév. & Vaniot
L.H.Bailey
Liebm.
Juz.
Focke
J.Presl & C.Presl
W.M.Rogers
Rubus moluccanus L.
W.C.Barton & Ridd.
Lib. ex Lej.
P.Royen
F.Muell.
W.C.Barton & Ridd.
P.J.Müll.
E.H.L.Krause
Gillot ex Boulay
Juz.
Billot
W.C.Barton & Ridd.
(Sudre) W.C.R.Watson
Ley ex W.M.Rogers
P.J.Müll.
Boreau
T.Marsson
Danner
Boulay & Malbr.
Cham. & Schltdl.
Boulay & Gillot
Sennen
A.Beek
Sudre
A.Beek
Focke
Koidz.
Tuyama
Sanadze
(J.W.White) W.C.R.Watson
Schön
A.Beek
A.R.Bean
A.Beek
A.Beek
Peck
A.Beek
Rydb.
Ripart ex Genev.
P.J.Müll.
Lefèvre & P.J.Müll.
Meijer, Troelstra & A.Beek
H.E.Weber
Hayne ex Willd.
Guillaumin
Y.F.Deng
Juz.
X.H.Xiong & X.F.Gao
Sudre
Idrees
Rubus nepalensis (Hook.f.) Kuntze
Focke
Rilstone
Bab.
W.C.Barton & Ridd.
Ballantyne
Huan C.Wang
Oka & Naruh.
Danthoine
P.J.Müll. & Lefèvre
Prokh.
Ohwi
(Sudre) C.K.Schneid.
Koidz.
Sudre
Rubus nivalis Douglas ex Hook.
Rubus niveus Thunb.
(W.C.R.Watson) Pearsall
A.Beek
(H.E.Weber & A.Pedersen) H.E.Weber
Hohla, Pagitz & Király
A.L.Bull & Edees
L.H.Bailey
Merr. & L.M.Perry
Kunth
H.E.Weber
T.T.Yu & L.T.Lu
H.E.Weber
P.J.Müll. & Wirtg.
(Sudre) E.G.Camus, Gillot & Malinv.
Markova
T.T.Yu & L.T.Lu
Sprib.
Edees & A.Newton
T.Gregor & W.Jansen
Gremli
Boulay & Gillot
Rubus occidentalis L.
Meierott
Cardot
Juz.
Nyár.
Rubus odoratus L.
H.E.Weber
P.J.Müll.
Koidz.
Naruh.
Momiy.
Koidz.
Wolanin & M.Nobis
P.J.Müll. & Wirtg.
Ryde
Focke
Bertol.
Boulay & Letendre ex Lefèvre
H.E.Weber
W.C.R.Watson
A.Newton
P.J.Müll. & Wirtg.
L.H.Bailey
Sudre
H.E.Weber
G.Braun
Juz.
Schmidely
Focke
Sprib.
A.R.Molina
Cardot
Huan C.Wang
Thuan
Sudre
Sudre
Hance
Edees
Matzke-Hajek
Boulay & J.B.Cornet
E.H.L.Krause
Sudre
Weihe
Thuan
Z.H.Chen, Feng Chen & F.G.Zhang
Thunb.
A.Hansen
Rydb.
A.Beek
Lees
Hand.-Mazz.
Sm.
P.J.Müll. & Wirtg.
Eckl. & Zeyh.
Schltr. ex Diels
L.H.Bailey
(Chodat & Hassl.) Basualdo & Zardini
K.Meijer
F.P.Metcalf
Hance
Trávn. & Holub
Hayata
Rubus parviflorus Nutt.
Rubus parvifolius L.
Buchanan
W.C.R.Watson
L.H.Bailey
Žila
A.Beek & K.Meijer
Sudre
P.J.Müll. & Lefèvre
Mon.-Huelin
T.T.Yu & L.T.Lu
Focke
H.Hara
Focke
Maxim.
Genev.
Sm.
Martensen & H.E.Weber
Matzke-Hajek
D.Don
Maxim.
C.Y.Wu ex T.T.Yu & L.T.Lu
Rusby
Rilstone
Rubus pensilvanicus Poir.
Wall. ex Focke
Samp.
D.E.Allen & R.D.Randall
H.E.Weber & Martensen
A.Newton
Merr.
Holub & Trávn.
H.E.Weber & W.Jansen
Blanch.
Žila & H.E.Weber
H.E.Weber
P.J.Müll. ex Wirtg.
M.Lepší, P.Lepší & Trávn.
Holub
Rubus persicus Boiss.
(Sudre) Juz.
Fritsch
Sudre
Edees & A.Newton
Sudre
Sprib.
W.C.R.Watson
Focke
A.Beek
Rubus phoenicolasius Maxim.
(Frid.) Å.Gust.
Lefèvre & P.J.Müll.
P.J.Müll.
Frid.
(A.Beek) A.Beek
Juz.
H.E.Weber
Edees
Camarda
Focke
Focke
Hemsl.
Willd.
Hayata ex Koidz.
Sm.
H.E.Weber
A.Beek
P.J.Müll. & Lefèvre
Sudre
Focke
Sanadze
K.Koch
Hand.-Mazz.
Hemsl. ex Focke
(Focke) Edees & A.Newton
P.J.Müll.
W.C.R.Watson
Kuntze
A.Beek
Weston
Cardot
Lindeb.
Ryde
Hand.-Mazz.
W.C.R.Watson
R.A.Graham
A.Newton
Focke
Holub & Trávn.
Sprib.
A.Beek & D.P.Mercier
W.E.Evans
H.E.Weber
A.Beek
Király & Trávn.
Bertol.
Schmidely
H.E.Weber
Sudre
A.Beek
(Sudre) Prain
Focke
Rydb.
(Sudre) Y.Hesl.-Harr.
Kosiński, Maliński & Ziel.
L.H.Bailey
Rubus probus L.H.Bailey
P.J.Müll. ex Boulay
A.Beek
Boulay & Letendre
A.Beek
Richardson
L.H.Bailey
Sudre
Arrh.
H.E.Weber
Makino
Naruh. & H.Masaki
Huan C.Wang
Drenckh. & W.Jansen
Sudre
Sugim.
W.Jansen
Koidz.
G.H.Loos
Cardot
Gremli
Huan C.Wang & Z.R.He
Gilli
(Frid. & Gelert) Frid. & Gelert
Naruh. & H.Masaki
A.Beek
A.Beek & K.Meijer
T.T.Yu & L.T.Lu
Meierott
Raf.
Matzke-Hajek
P.J.Müll. & Lefèvre
Plien.
W.C.R.Watson
Focke
Cambess.
W.C.Barton & Ridd.
W.M.Rogers
D.E.Allen
Rilstone
P.J.Müll.
A.Rich.
A.R.Bean
Lefèvre & P.J.Müll.
T.T.Yu & L.T.Lu
Roxb.
Cav.
Weihe
Sudre
Sudre
(F.Aresch.) Neuman
S.S.Dash & Chand.Gupta
A.Bloxam ex Briggs
H.E.Weber
T.T.Yu & L.T.Lu
(Frid.) Gust.
Blanch.
Ker Gawl.
H.Lév.
Plien.
(L.) Kuntze
A.Beek & Widrl.
A.Beek & D.P.Mercier
H.E.Weber
Weihe
H.E.Weber
Siebold & Zucc.
Matsum.
Rilstone
Sm.
W.C.Barton & Ridd.
Matzke-Hajek
Wirtg. & P.J.Müll.
L.H.Bailey
Matzke-Hajek
(W.C.R.Watson) A.Newton
S.Vidal
Weihe
Lindeb.
Poir.
Rubus rosifolius Sm.
A.Newton
Sudre
Sudre
Kalkman
P.J.Müll. & Wirtg.
Ryde
Matzke-Hajek
Purchas
Cardot
W.C.R.Watson
W.C.R.Watson
A.Beek
Weihe
Lefèvre & P.J.Müll.
Focke
G.H.Loos
Sm.
Ryde
Engl.
Britton
Király, Trávn. & Žíla
Focke ex Caflisch
Focke ex Gremli
Hand.-Mazz.
W.Maurer
Sudre ex Samp.
Matzke-Hajek
Schltdl.
Rubus saxatilis L.
P.J.Müll.
Her.Hofmann
Weihe
Genev.
P.J.Müll.
Király & Trávn.
Focke
Engl.
Steud.
A.Beek
Weihe ex Link
H.E.Weber
Weihe ex Tratt.
W.Jansen
Wirtg.
A.Cunn.
(Artzt & Her.Hofmann) H.E.Weber
Pohl ex Focke
(Ade) Matzke-Hajek
A.Beek
(Sudre) C.K.Schneid.
Lefèvre & P.J.Müll.
H.E.Weber
W.C.R.Watson
A.Beek
(W.M.Rogers & Ley) Edees
W.C.R.Watson
Pfuhl ex Sprib.
A.Newton & M.Porter
Helwig
Idrees & J.M.H.Shaw
Cham. & Schltdl.
Sudre
Sudre
Sudre
(W.M.Rogers) W.C.R.Watson
Naruh.
Sudre
Borbás
D.E.Allen & Margetts
H.Hara
Progel
Grierson & D.G.Long
H.E.Weber & W.Jansen
Köhler ex Weihe
W.C.R.Watson
H.E.Weber
Weihe ex Lej. & Courtois
Soldano
J.F.Gmel.
Bureau & Franch.
Bigelow
F.P.Metcalf
Her.Hofmann
Rubus sieboldii Blume
Banning ex G.Braun
(Sprib.) Sprib.
Laferr.
Hook.f.
Weihe
(Ley) Ley
Gaggerm.
Holub ex Trávn. & Žíla
M.Lepší & P.Lepší
W.Jansen
Weihe & Nees
Focke
Yıld. & Kılıç
S.S.Ying
Király, Trávn. & Žíla
Lange
Backer
Edees
Ryde
W.Maurer
H.E.Weber
Elmer
Ze M.Wu & Z.L.Cheng
J.F.Macbr.
Rubus spectabilis Pursh
K.Meijer
Matzke-Hajek
K.Meijer
Boulay & Gillot
Boulay
F.P.Metcalf
H.Hara
P.J.Müll. & Lefèvre
Weihe
(Frid. & Gelert) H.E.Weber
(Pfuhl ex Sprib.) Kulesza
Fritsch
W.C.Barton & Ridd.
Focke
P.J.Müll. & Lefèvre
Lefèvre & P.J.Müll.
P.J.Müll. ex Boulay
Schweinf.
Focke
L.H.Bailey
Plien.
T.T.Yu & L.T.Lu
H.E.Weber & Ranft
H.E.Weber
Plien.
Halácsy
Gand.
P.D.Sell
(W.M.Rogers ex Ridd.) Ridd.
T.T.Yu & L.T.Lu
Sprib.
Druce
T.T.Yu & L.T.Lu
Druce
(Sudre ex Bouvet) D.E.Allen
Focke
Hauman
W.C.R.Watson
Hand.-Mazz.
(Frid.) H.E.Weber & Martensen
H.E.Weber & Karlsson
H.E.Weber
Vest
Miq.
Blume
K.Meijer
W.C.Barton & Ridd.
Menezes
Hance
Progel ex Utsch
Figert
Hayata
Koidz. & Ohwi
Mulk.
A.Newton
T.H.Nguyên & Yakovlev
W.C.R.Watson
Sudre
C.Y.Wu ex T.T.Yu & L.T.Lu
Schnedler & H.Grossh.
Koidz.
Vannerom ex A.Beek
S.S.Ying
Lees
Mikoláš
Hance
P.J.Müll.
Kaltenb.
Huan C.Wang & H.Sun
A.Beek
A.Beek
Focke ex Caflisch
Rubus thibetanus Franch.
Focke
Poir. ex Steud.
Metsch
Rilstone
(Sudre) D.E.Allen
Sm.
H.E.Weber
W.Jansen & H.E.Weber
C.Y.Wu ex T.T.Yu & L.T.Lu
L.H.Bailey
F.Bolle
Koidz.
Nakai ex J.Y.Yang
Gust.
Matzke-Hajek
Juz.
Edees & A.Newton
Hook.f.
A.Beek
A.Beek
Focke ex Prain
Rubus trifidus Thunb.
Blanch.
Boulay
Kalkman
Focke
Ser.
A.L.Bull
Michx.
A.Newton
Ashe
A.Beek
Gremli
Rilstone
Rubus turkestanicus (Regel) Pavlov
Rydb.
Matzke-Hajek
Focke
Rubus ulmifolius Schott
(Weihe & Nees) Arrh.
A.Beek & Troelstra
P.J.Müll.
Juz.
Mon.-Huelin
Rubus ursinus Cham. & Schltdl.
Poir.
Koidz.
A.Beek
Samp.
A.Newton & M.Porter
Frid.
Prosser & Király
K.Meijer
A.Beek
A.Schumach. ex H.E.Weber
A.Beek & Vannerom
Edees
(Sabr.) Hayek
Žíla & Trávn.
L.H.Bailey
Rubus velutinus Vest ex Tratt.
D.E.Allen
W.Maurer
A.Favrat
Rydb.
J.-M.Royer & D.P.Mercier
Focke
P.J.Müll. & Wirtg.
Weihe
Roselló, Peris & Stübing
Rilstone
A.Pedersen ex G.Wendt
Focke ex Gremli
A.Newton
A.L.Bull
D.E.Allen
P.Havlíček, Trávn. & Velebil
(W.M.Rogers) T.A.W.Davis
Drenckh.
Weihe ex Lej. & Courtois
Engl.
Holub
(Donn.Sm.) Rydb.
D.E.Allen
Arrh.
Wight & Arn.
H.E.Weber
H.E.Weber & H.Grossh.
F.P.Metcalf
Merr.
Sudre
W.H.Mills
T.T.Yu & L.T.Lu
Focke
W.C.Barton & Ridd.
W.Maurer
Ryde
A.Pedersen & Walseman
Duthie ex J.H.Veitch
(Sprib. ex Sudre) Sprib.
(P.J.Müll. ex Focke) A.Först.
A.Newton
Auersw. ex Wirtg.
L.H.Bailey
H.E.Weber
(Sudre) Sudre
T.T.Yu & L.T.Lu
L.T.Lu & Boufford
Bureau & Franch.
Focke
T.T.Yu & L.T.Lu
H.E.Weber
Y.T.Chang & L.Y.Chen
Focke
Koidz.
Huan C.Wang
W.P.Fang
Koidz.
S.S.Ying
Y.C.Liu & F.Y.Lu
Kuntze
Mulk.
T.T.Yu & L.T.Lu
Wolanin & M.N.Wolanin
Huan C.Wang & Q.P.Wang

İstinadlar

Linney K. . 5 Stokholm: 1754. S. 218.
Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 492.
Ə-C. İ. Əhmədov, N. T. Əliyev. Meyvə və tərəvəzin əmtəəşünaslığı (Dərslik). — Bakı, 2009.

Həmçinin bax

[_546e33eb2ee819d4-1] Linney K. . 5 Stokholm: 1754. S. 218.

[_dfb16bd4f7f13cef-2] Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 492.

[3] Ə-C. İ. Əhmədov, N. T. Əliyev. Meyvə və tərəvəzin əmtəəşünaslığı (Dərslik). — Bakı, 2009.