İlk dövlət

Qırğızların bilinən ilk hökmdarları Bars xaqan adı ilə bilinən İnanc Alp Bilgədir. Tabğaclar və Türkeşlərlə İkinci Göytürk xaqanlığına qarşı ittifaqa qoşulmuşdu. 710–711-ci illərdə Tonyukuk, Kül Tigin və Bilgə xaqanın ordusuna məğlub olaraq öldürüldü. Övladları daha sonra Çinə səfir kimi getdilər.

İkinci dövlət

Qırğızlar 820-ci ilədək Göytürk xaqanlığı və Uyğur xaqanlığına tabe olsalar da İnal Ajonun özünü xaqan elan etməsindən sonra müstəqil yaşamağa başladılar. 839-cu ildə uyğur əyanlarından Bağa Sanqunun Ajoya pənah gətirməsi və dəstək tələb etməsindən sonra 100.000 nəfərlik Qırğız ordusu Ordu-Balıq şəhərini ələ keçirdi və yandırdı. Taihe xatun əsir götürüldü.

Ajonu əvəz edən uyğurlara qarşı müharibəni davam etdirməyi qərara aldı. və şəhərlərini Qoço Uyğur idikutluğunun hakimi əlindən aldı. Dövlətin sərhədlərini Mançuriyaya qədər genişləndirdi.

845-ci ildə Tan sülaləsi imperatoru tərəfindən rəsmən tanınmışdı.

847-ci ildə hakimiyyətə keçən oğlu isə tərəfindən tanınmışdı.

• Бартольд В. В. Киргизы: Исторический очерк. Фрунзе, 1927.
• Бичурин Н. Я. Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. Т. I., М.; Л. 1950.
• Козьмин Н. Хакасы: Историко-этнографический и хозяйственный очерк Минусинского края. — Иркутск, 1925.