Həzaralar (fars. هزاره) — Əfqanıstan əhalisinin 18%-9%-ni təşkil edən, farsdilli Türk-Monqol xalq.Əfqanıstan İslam Respublikasında kompakt halda, az sayda Pakistanda, İranda, Tacikistanda və digər ölkələrdə yaşayırlar. Sayları təxminən 2,913 milyon nəfərdən – 5,828 milyon nəfərə qədərdir.
 
| |||||||||
| · · | |||||||||
| Ümumi sayı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 7–8 milyon | |||||||||
| Yaşadığı ərazilər | |||||||||
| |||||||||
| Dili | |||||||||
|
Fars dili (Həzara dialekti) | |||||||||
| Dini | |||||||||
Dinləri islam, məzhəbləri islam dininin şiə məzhəbidir. Həzaraların azlığı Sünni dininə etiqad edir.dari dilində danışırlar. Kabil-Herat-Həzaracat bölgələrində yaşayırlar. Qismən Qəndəhar, Nəngərhar və Bədəxşan bölgələrində də yayılmışlar.
Tayfaları
-
Şeyxəli
- Tirələri: əlicam, kəriməli, qara, dövlətbəy, türkmən, parsa, mənsur, şadiuşağı, aşxoca, pəncqavl
-
Besut
- Tirələri: çoban, abdal, pəhləvan, dövlətbay, qənbərəli, xaliqdad, poladi, mart, paxlun, dehqan, dehmərdəqan, sekpa, demarda, dərbəli, dərviş
- Dayzəngi
- Dayzeynət
-
Daykundi
- Tirələri: dövlətbəy, rövşənbəy, heydərbəy, qauş, barat
- Qavi
- Caquri
- Dayçoban
- Daymirdad
- Çura
- Uruzqan
- Poladi
- Daya
- Zavali
- Mirodina
- Sultanəhməd
| Azərbaycanca adı | adı | Tayfa quruluşu | Kökəni |
|---|---|---|---|
| Alçin | Elcigin? | ||
| Attarvala | |||
| Baça Qulam | |||
| Bəxrin | |||
| Barlas | Barlaslar | ||
| Baymaut | Bayatlar (monqollar) | ||
| Besut | بهسود | ||
| Bolağiçi | Buryatlar | ||
| Borcigay | Borucigin | ||
| Çilciut | ? | ||
| Day-Berkə | Berh (bərk); Berhe:in ; (-khagan of Golden Horde) | ||
| دای چوپان | Çobanilər sülaləsi | ||
| Xitaylar | |||
| دای کندی | |||
| دای میرک | |||
| دای میرداد | |||
| دای زنگی | Zəngilər | ||
| داله | |||
| Qurlat | |||
| جاغوری | |||
| Calair | Cəlayır eli | ||
| Cəmşidi | جمشیدی | ||
| Ciid | Uciid? | ||
| Cirğai | |||
| Kerait | |||
| Xalaut | |||
| Kalugi | |||
| Kirigu | (Monqol dilindən?): Xar Xiruge — Çingiz Xanın oyrat generalı | ||
| Merket | Merkitlər | ||
| Maska | مسکه | ||
| محمد خواجه | |||
| Navi | بابه | ||
| Nayman | Naymanlar | ||
| Nekpay | نیک پای | ||
| نیکوداری | Neguder | ||
| Ongut | Onqutlar | ||
| پولادا | |||
| پشی | |||
| قلندر | |||
| Qarabaği | قرباغی | Əfşarlar dövründə Qarabağdan indiki Əfqanıstana köçürülmüş əhalinin nəticələri | |
| قره باتور | Monqolca: Xar Baatar (qara bahadur) | ||
| Qarluk | Uruzgani | Qarluqlar | |
| قرقین | Xarçin | ||
| قطغن | Xataqin | ||
| Qazak | Qazaxlar | ||
| Qipçak | Qıpçaqlar | ||
| Qirğiz | Qırğızlar | ||
| Qul: monqol/türk sözü; | |||
| تمکی | |||
| Tatar | Tatarlar (orta əsr monqol tayfa birliyi) | ||
| Teleu | Telelər | ||
| Tului | |||
| Tumay | |||
| Türkmənlər, Oğuz türkləri | |||
| اروزگانی | |||
| Uyğur | Uyğurlar | ||
| Uyşun | Usunlar / Vusunlar, uuşin (monqol tayfası), uysın (qazax tayfası) | ||
| Uyrat | Oyratlar | ||
| اوقی | |||
| Yamud | Yamaat (monqol tayfası), yomut (türkmən tayfası) |
İstinadlar
- 2010-01-28 at the Wayback Machine Əfqanıstan İslam Respublikasının Mərkəzi Statistika Komitəsinin məlumatlarına əsasən 2009 – cu ildə ölkə əhalisinin cəmi sayı 23993.5 min nəfərdir
- ↑ Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. Ethnologue|Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International. Online version: 2007-12-27 at the Wayback Machine.
- 2018-10-03 at the Wayback Machine, United Nations High Commissioner for Refugees Statistical Summary Report (retrieved December 27, 2007)
- ↑ . 2021-10-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-06-09.
- 2012-07-14 at Archive.today-"Ethnic Groups of Afghanistan"In 1996, approximately 40 percent of Afghans were Pashtun, 11.4 of whom are of the Durrani tribal group and 13.8 percent of the Ghilzai group. Tajiks make up the second largest ethnic group with 25.3 percent of the population, followed by Hazaras, 18 percent; Uzbeks, 6.3 percent; Turkmen, 2.5 percent; Qizilbash, 1.0 percent; 6.9 percent other .
- 2009-02-21 at the Wayback Machine...The Hazara are of predominantly turkic ethnic stock. They look like turks and East Asians, but they share a cultural heritage with many of the Turkic peoples of Central Asia. Some scholars speculate that the Hazara are descendants of the warriors that flooded into Central Asia under the command of the infamous and brilliant leader, Ghengis Khan.Most Hazara speak Hazaragi, a variant of the more widely used trade langauge, Dari.
- . 2008-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-05-07.
- . 2021-06-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-07-26.
- . 2013-11-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-23.
- Ishaq Mohammadi, A Short History of Hazaras in Iran 2022-03-07 at the Wayback Machine
- Elizabeth E. Bacon. . 2011-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-13.
- The Secret History of the Mongols, chapter V
Xarici keçidlər
- Encyclopædia Iranica :
- 2009-04-16 at the Wayback Machine
- 2009-02-21 at the Wayback Machine
- 2010-09-18 at the Wayback Machine
|
Etnik qrup haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
|