BMT İHAK-ın Sincandakı insan hüquqları ilə bağlı narahatlıqlarını qiymətləndirməsi

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlığının Çin Xalq Respublikasının Sincan-Uyğur Muxtar Rayonunda insan hüquqları ilə bağlı narahatlıqların qiymətləndirməsi (ing. OHCHR Assessment of human rights concerns in the Xinjiang Uyghur Autonomous Region, People's Republic of China) — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlığı tərəfindən 31 avqust 2022-ci ildə dərc olunmuş, Çində uyğurlara və digər əsasən müsəlman qruplara qarşı rəftar haqqında hesabat.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlığının Çin Xalq Respublikasının Sincan-Uyğur Muxtar Rayonunda insan hüquqları ilə bağlı narahatlıqların qiymətləndirməsi
ing. OHCHR Assessment of human rights concerns in the Xinjiang Uyghur Autonomous Region, People's Republic of China
İmzalanma tarixi 31 avqust 2022
Orijinal dil ingilis dili
Müəllif Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlığı
Məqsədi Sincan-Uyğur Muxtar Rayonunda insan hüquqları

Hesabatda belə nəticəyə gəlinmişdir ki, "uyğurların və əsasən müsəlman olan digər qrupların nümayəndələrinin qanun və siyasət əsasında fərdi və kollektiv şəkildə istifadə edilən fundamental hüquqlardan məhdudlaşdırma və daha ümumi şəkildə məhrumetmə kontekstində ixtiyari olaraq və diskriminasiya əsasında həbsinin miqyası beynəlxalq cinayətlər, xüsusən də insanlıq əleyhinə cinayətlər təşkil edə bilər".

Zəmin

  Əsas məqalə: Uyğur soyqırımı

2014-cü ildən Çin hökuməti Çin Kommunist Partiyasının baş katibi Si Tsinpinin rəhbərliyi altında Sincan bölgəsində bir milyondan çox türk mənşəli müsəlmanın heç bir hüquqi razılıq olmadan yenidən təhsil düşərgələrində həbs edilməsi ilə nəticələnən siyasət yürüdür. Bu, İkinci Dünya müharibəsindən sonra etnik və dini azlıqlara qarşı aparılan ən böyük həbs kampaniyasıdır. Mütəxəssislərə görə, 2017-ci ildən 2022-ci ilə qədər 16 minə yaxın məscid dağıdımış və ya zədələnmiş, yüz minlərlə uşaq zorla valideynlərindən ayrılaraq internat məktəblərinə göndərilmişdir.

İctimai hesabatlarda bildirilmişdir ki, Çin hökumətinin apardığı siyasətlərə uyğurların dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən həbs düşərgələrində özbaşına saxlanılması,məcburi əmək, uyğurların dini ayinlərinin yatırılması, siyasi və ideoloji indoktrinasiya, zorakı rəftar, məcburi sterilizasiya, məcburi kontrasepsiya və məcburi abort daxildir. Çin hökuməti tərəfindən yayımlanan rəsmi statistikaya görə, 2015-ci ildən 2018-ci ilə qədər Xotan və Qaşqarın əsasən uyğurların yaşadığı ərazilərdə doğum nisbəti 60%-dən çox azalmışdır. Həmin dövrdə bütövlükdə ölkə üzrə doğum səviyyəsi 9,69% azalmışdır. Çin hakimiyyəti 2018-ci ildə Sincanda doğum nisbətinin təxminən üçdə bir azaldığını etiraf etmiş, lakin məcburi sterilizasiya və soyqırımı ilə bağlı iddiaları təkzib etmişdir. 2019-cu ildə Çində doğum nisbəti 4,2% azalmış olsa da, Sincanda doğum nisbəti 24% azalmışdır.

Çin hökuməti Sincanda insan hüquqlarının pozulmasını inkar edir. Baş verən hadisələrə beynəlxalq reaksiya müxtəlif olmuşdur. BMT-yə üzv olan bəzi dövlətlər BMT İnsan Hüquqları Şurasında bəyanatlar verərək Çinin siyasətini pisləmiş, bəziləri isə Çinin siyasətini dəstəkləmişdir. 2020-ci ilin dekabrında Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə göndərilən işə xitam verilmişdir. Buna səbəb olaraq iddia edilən cinayətlərin "sadəcə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Əsasnaməsinin iştirakçısı olmayan Çinin ərazisində Çin vətəndaşları tərəfindən törədilmiş" olması və buna görə də Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin işə baxmağa hüququ olmaması göstərilmişdir.ABŞ 19 yanvar 2021-ci ildə Çində insan hüquqlarının pozulmasını tanındığını elan edərək, Uyğur soyqırımını tanıdığını elan etmişdir. O vaxtdan bəri bir neçə ölkənin qanunverici orqanları, o cümlədən ,,Birləşmiş Krallıq İcmalar Palatası, və Fransa Milli Məclisi də daxil olmaqla, Çinin hərəkətlərini soyqırım kimi xarakterizə edən məcburi olmayan təkliflər qəbul etmişlər. Yeni Zelandiya,Belçika və Çexiya parlamentləri Çin hökumətinin uyğurlara münasibətini "insan hüquqlarının ciddi şəkildə pozulması" və ya "insanlığa qarşı cinayət" kimi qiymətləndirmişdir.

İstinadlar

  1. Julian Borger. . The Guardian (ingilis). 2022-08-31. 2022-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  2. Matt Murphy. . BBC News (ingilis). 2022-08-31. 2022-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  3. Nick Cumming-Bruce and Austin Ramzy. . The New York Times (ingilis). 2022-08-31. ISSN . 2022-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  4. . Al Jazeera. 2018-08-10. 2021-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  5. Welch, Dylan. . . 2019-11-24. 2021-04-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  6. (ingilis). Human Rights Watch. 2019-07-10. 2019-12-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  7. Finley, Joanne. "Why Scholars and Activists Increasingly Fear a Uyghur Genocide in Xinjiang". . 23 (3). 2020: 348–370. doi:.
  8. Kirby, Jen. . . 2020-09-25. 2020-12-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04. It is the largest mass internment of an ethnic-religious minority group since World War II.
  9. Raffi Khatchadourian. . (ingilis). 2021-04-05. 2021-04-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  10. Emily Feng. . The Financial Times. 2018-07-09. 2018-07-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  11. . . The Journal of Political Risk. 7 (7). July 2019. 2021-05-25 tarixində . İstifadə tarixi: 4 сентября 2022.
  12. Waller, James. . Georgetown Journal of International Affairs (ingilis). 22 (1). 2021: 100–111. doi:. ISSN . 2022-04-25 tarixində . İstifadə tarixi: 4 сентября 2022.
  13. Danilova, Maria. . Associated Press. 2018-11-27. 2019-12-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  14. Turdush, Rukiye. "Dossier: Uyghur Women in China's Genocide". Genocide Studies and Prevention. 15 (1). 28 May 2021: 22–43. doi:.
  15. Turdush, Rukiye. "Dossier: Uyghur Women in China's Genocide". Genocide Studies and Prevention. 15 (1). 28 May 2021: 22–43. doi:.
  16. . Reuters. 2018-09-09. 2020-11-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  17. (PDF) (ingilis). Bar Human Rights Committee. 21 September 2020 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  18. ↑ . Associated Press. 28 June 2020. 16 December 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  19. . Voice of America. 29 June 2020. 23 May 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  20. Samuel, Sigal. . . 10 March 2021. 10 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  21. . Deutsche Welle (ingilis). 1 July 2020. 8 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  22. . BBC News. 29 June 2020. 29 June 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  23. . . 3 April 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  24. Ivan Watson, Rebecca Wright and Ben Westcott. . CNN. 21 September 2020. 27 September 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  25. Finley, Joanne. "Why Scholars and Activists Increasingly Fear a Uyghur Genocide in Xinjiang". . 23 (3). 2020: 348–370. doi:.
  26. Griffiths, James. . CNN. 17 April 2021. 22 April 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  27. Basu, Zachary. . . 8 October 2020. 1 November 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  28. Griffiths, James. . CNN. 3 December 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  29. (PDF) (ingilis). . 14 December 2020. 10 April 2021 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  30. Michael R. Gordon. . The Wall Street Journal. 19 January 2021. 19 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  31. Ryan Patrick Jones. (ingilis). Canadian Broadcasting Corporation. 22 February 2021. 23 February 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04. A substantial majority of MPs — including most Liberals who participated — voted in favour of a Conservative motion that says China's actions in its western Xinjiang region meet the definition of genocide set out in the 1948 United Nations Genocide Convention. ... The final tally was 266 in favour and zero opposed. Two MPs formally abstained.
  32. . Reuters. February 25, 2021. 4 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  33. Greg Heffer. . Sky News (ingilis). 22 April 2021. 22 April 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  34. . AFP News. 20 January 2022. 20 January 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  35. . AFP News. 20 January 2022. 20 January 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  36. Thomas Manch. . . 5 May 2021. 19 May 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  37. . . 15 June 2021. 8 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.
  38. Gerlin, Roseanne. . . 15 June 2021. 17 January 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-04.

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023