Azlıqların hüquqları məsələsi ilk dəfə 1814-cü ildə Alman yəhudilərinin və xüsusən də yenidən bölünən polyakların taleyinin müzakirə edildiyi Vyana konqresində qaldırıldı. Konqresdə Prussiya, Rusiya və Avstriyanın azlıqlarına tolerantlıq göstəriləcəyinə və qoruma veriləcəyinə ümid bəslənildiyi ifadə edildi, lakin nəticədə buna məhəl qoyulmadı və mütəşəkkil ayrı-seçkilik tətbiq edildi.

1856-cı il Paris konqresində Osmanlı İmperiyasındakı yəhudilərin və xristianların statuslarına xüsusi diqqət yetirildi. Britaniyada Uilyam Qladston Osmanlı İmperiyası tərəfindən bolqarlara qarşı edilən qırğınları böyük bir kampaniya mövzusu etdi və məsələyə beynəlxalq diqqət tələb etdi. 1878-ci il Berlin konqresində , xüsusən də və yəhudilərin statusu gündəmdə oldu.

Ümumiyyətlə, XIX əsr konqresləri əhəmiyyətli islahatlar apara bilmədi. Rusiya xüsusilə Osmanlı İmperiyasının nəzarəti altında olan pravoslav xristianları və slavyan xalqlarını qorumaqda fəal idi. Xüsusi azlıqlara qarşı zülm və ya ayrı-seçkilik getdikcə medianın diqqət mərkəzində oldu və yəhudilər Rusiyadakı poqromlara etiraz olaraq təşkilatlanmağa başladılar. Bununla belə, Amerika Birləşmiş Ştatlarının cənubundakı qaradərili insanlar kimi digər azlıqlara edilən münasibətlə əlaqədar beynəlxalq qəzəb az idi.

İlk azlıq hüquqları 1849-cu ilin iyulunda Macarıstanın inqilabi Parlamenti tərəfindən elan edildi və qüvvəyə mindi. Azlıqların hüquqları 1867-ci ildə Avstriya qanunlarında da kodifikasiya edilmişdir.

Paris Sülh Konfransında Ali Şura Yeni Dövlətlər və Azlıqların Müdafiəsi Komitəsi yaratdı. Bütün yeni varis dövlətlər diplomatik tanınmanın ilkin şərti olaraq azlıqların hüquqları üzrə müqavilələri imzalamaq məcburiyyətində qaldı. Yeni dövlətlərin tanınmasına baxmayaraq, son sülh müqavilələrinin imzalanmasına qədər onların "yaradılmadıqları" barədə razılığa gəlindi. Alman və polyakların hüquqları məsələsi, Polşadakı alman azlığından fərqli olaraq, Almaniyadakı polyakların hüquqları qorunmadığından mübahisələrə səbəb oldu. Liqanın qəbul etdiyi digər prinsiplər kimi Azlıqların hüquqları üzrə Müqavilələr də beynəlxalq münasibətlərə Vilson idealist yanaşmasının bir hissəsi idi; Liqanın özü kimi Azlıqların hüquqları üzrə Müqavilələr də müvafiq hökumətlər tərəfindən getdikcə nəzərə alınmırdı və nəticədə bütün sistem əsasən 1930-cu illərin sonlarında dağıldı. Siyasi uğursuzluğa baxmayaraq, onlar beynəlxalq hüququn əsasını qoydular. II Dünya Müharibəsindən sonra, hüquqi prinsiplər BMT Nizamnaməsinə və bir çox beynəlxalq insan hüquqları müqavilələrinə daxil edildi.

Azlıqların hüquqları etnik, dini və ya dil azlıqlarına və yerli xalqlara şamil edilərək beynəlxalq insan hüquqları hüququnun ayrılmaz tərkib hissəsini təşkil edir. Uşaq hüquqları, qadın hüquqları və qaçqın hüquqları kimi, azlıqların hüquqları da cəmiyyətdə , imkansız və ya marjinal vəziyyətdə olan bir qrupun bərabərlik əldə edə bilməsini və zülmdən qorunmasını təmin etmək üçün hazırlanmış hüquqi bazadır. Azlıqları onların mövcudluğuna ən böyük təhdiddən qorumaq üçün hazırlanmış müharibədən sonrakı ilk beynəlxalq müqavilə Soyqırım cinayətinin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında Konvensiya idi.

Azlıqların hüquqlarını əks etdirən sonrakı insan hüquqları standartları sırasına Mülki və siyasi hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt (Maddə 27), Birləşmiş Millətlər Təşkilatının , iki Avropa Şurası müqaviləsi (Milli azlıqların müdafiəsi üzrə Çərçivə Konvensiyası və Regional və ya Azlıqların i üçün Avropa Xartiyası) və Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının (ATƏT) 1990-cı il Kopenhagen Sənədi daxildir.

Azlıqların hüquqları mövcudluğun qorunmasını, ayrı-seçkilik və təqiblərdən qorunmanı, şəxsiyyətin qorunması və təbliği və siyasi həyatda iştirakını əhatə edir. LGBT fərdlərin hüquqları üçün tərəfindən təsdiq edilmişdir. Əlillərin hüquqları üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi tərəfindən Əlillərin hüquqları haqqında Konvensiya qəbul edilmişdir.

Azlıqların hüquqlarının qoruması üçün bir çox ölkədə xüsusi qanunlar və komissiya və ya ombudsman təsisatları var (məsələn, Macarıstan Milli və Etnik Azlıqların Hüquqları üzrə Parlament Komissarı). İlk əvvəl Birləşmiş Millətlər Təşkilatı yerli xalqları azlıqların alt kateqoriyası kimi qəbul etsə də, onlara həsr olunmuş xüsusən də Beynəlxalq Əmək Təşkilatının və BMT-nin Yerli Xalqların Hüquqları üzrə Bəyannaməsinin (14 sentyabr 2007-ci ildə qəbul edilmişdir) də daxil olduğu genişlənən beynəlxalq hüquq mexanizmləri var.

2008-ci ildə BMT Baş Məclisində LGBT hüquqları haqqında bir bəyannamə təqdim edildi və 2011-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları Şurası LGBT hüquqları üzrə qərar qəbul etdi.

kvotaları və ya assosiativ dövlətlərdə azlıqların zəmanətli təmsilçiliyi kimi azlıqların hüquqlarına dair bir çox siyasi institutlar var.

Avropa İttifaqının (və eyni zamanda Aİ hüququnun) milli azlıqların qorunması sahəsində birbaşa rolu hələ də məhduddur (eyni şəkildə insan hüquqlarının ümumi müdafiəsi sahəsində). Aİ bu məsələdə və Avropa regional beynəlxalq hüquq sisteminə (Avropa Şurası, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı və s. əsas götürülmüşdür) etibar edir və zərurət olduqda onların normalarını qəbul edir. Ancaq 1990-cı illərdən başlayan "Avropaya inteqrasiyanın de-iqtisadiyyatı" bu vəziyyəti dəyişdirir. Milli azlıqların qorunmasının siyasi aktuallığı hazırda çox yüksəkdir.

İndi (2009), milli azlıqların qorunması Aİ-nın ümumilikdə qəbul edilmiş hüquqi baxımdan məcburi bir prinsipi olmasa da, bəzi hüquqi aktlarda milli azlıqların məsələləri vurğulanır. Xarici əlaqələrdə milli azlıqların qorunması Aİ ilə əməkdaşlıq və ya üzv olmaq üçün əsas meyarlardan biridir.

• Mülki və siyasi hüquqlar

• Barzilai, G. 2003. Communities and Law: Politics and Cultures of Legal Identities. Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Fink, Carole. 2006. Defending the Rights of Others: The Great Powers, the Jews, and International Minority Protection, 1878-1938
• Henrard, K. 2000. Devising an Adequate System of Minority Protection: Individual Human Rights, Minority Rights, and the Right to Self-Determination Leiden: Martinus Nijhoff Publishers
• Jackson Preece, J. 2005. Minority Rights: Between Diversity and Community Cambridge: Polity Press
• Malloy, T.H. 2005. National Minority Rights in Europe Oxford and New York: Oxford University Press.
• Pentassuglia, G. 2002. Minorities in international law: an introductory study Strasbourg: Council of Europe Publications
• Šmihula, D. 2008. "National Minorities in the Law of the EC/EU", Romanian Journal of European Affairs, Vol. 8 no. 3, pp. 2008, pp. 51–81.
• Thornberry, P. 1991. International Law and the Rights of Minorities. Oxford: Clarendon Press
• Weller, M. (ed.) 2006. The Rights of Minorities in Europe: A Commentary on the European Framework Convention for the Protection of National Minorities. Oxford and New York: Oxford University Press.
• Weller, M., Denika Blacklock and Katherine Nobbs (eds.) 2008. The Protection of Minorities in the Wider Europe Basingstoke and New York: Palgrave Macmillan.

• Gabriel N. Toggenburg, , OSI, Budapest 2004
• Gabriel N. Toggenburg / Günther Rautz, , Böhlau, Wien 2010
• Gabriel N. Toggenburg, , European University Institute, Florence 2006

• • , United Nations Working Group on Minorities
• ,
• Organization for Security and Co-operation in Europe
• Organization for Security and Co-operation in Europe
• Recommendation 222 (2007)
• that was replaced by the Forum on Minority Issues, established by Human Rights Council resolution 6/15
• . In: D+C, Vol.42.2015:5.