Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası - Haqqinda Melumat

Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası
	Tarixi dövlət
Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası
	inquş Нохч-ГӀалгӀай Автономе Советий Социализма Республика
Bayraq	Gerb
5 dekabr 1936 — 1991 ;
Paytaxt	Qroznı
Ərazisi	19.300 km²;
Əhalisi	1.275.513 nəf. (1989) ;
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası və ya Çeçen-İnquş MSSR — Rusiya SFSR-yə daxil olan muxtar respublika. Paytaxtı Qroznı şəhəriydi.

1989-cu il siyahıyaalmasına görə respublikanın ərazisi 19.300 km² , əhalisi isə 1.275.513 nəfərdir: 734,500 çeçen, 163,800 inquş, qalanları rus və digər etnik qruplardır.

Tarixi

Əsas məqalə: Çeçenistan tarixi

Əsas məqalə:

Rusiya İmperiyası

1810-cu ildə İnquşetiya könüllü olaraq Rusiya İmperiyasının tərkibinə qatıldı. 1859-cu ildə tarixi Çeçenistan torpaqları da, uzun müddətli Qafqaz müharibəsi (1817-64) zamanı Rusiyaya ilhaq edildi.

Sovet dövrü

1917-ci il Rusiya inqilabından sonra, 20 yanvar 1921-ci ildə Çeçenistan və İnquşetiya Dağ Sovet Respublikasına qoşuldu. Dağ MSSR-nin parçalanması yarandıqdan qısa müddət sonra başladı və Çeçen rayonu 30 noyabr 1922-ci ildə Çeçen Muxtar Vilayəti olaraq ayrıldı. 7 iyul 1924-cü ildə Dağ MSSR-nin qalıqları Şimali Osetiya Muxtar Vilayətinə və İnquş Muxtar Vilayətinə bölündü. 15 yanvar 1934-cü ildə Çeçen və İnquş Muxtar Vilayətləri 5 dekabr 1936-cı ildə Çeçen-İnquş MSSR-də birləşdirildi..

İkinci dünya müharibəsi

^[⇨]

40.000 çeçenin Qızıl Orduda döyüşdü İkinci Dünya müharibəsi dövründə, 1942-43-cü illərdə respublika qismən Nasist Almaniya tərəfindən işğal edildi. 3 mart 1944-cü ildə İosif Stalinin əmri ilə işğalçılarla əməkdaşlıq və separatizm ittihamları ilə respublika ləğv edildi və əhalisi zorla deportasiya edildi. Bölgədəki yer adları ruslaşdırıldı, MSSR-nin ərazisi Stavropol diyarı (Qroznı dairəsinin yarandığı yer),Dağıstan MSSR, Şimali Osetiya MSSR və Gürcüstan SSR arasında bölüşdürüldü.

Müharibədən sonra

9 yanvar 1957-ci ildə Nikita Xruşşov tərəfindən respublika bərpa edildi. Sürgündə olan çeçen və inquşlar öz torpaqlarına qayıda bildilər.

1990-cı ilin noyabrında respublika öz suverenliyini elan etdi. 1991-ci ilin mayında müstəqil Çeçen-İnquş Respublikası təsis edilsə də, sonradan müstəqil Çeçenistan Respublikası və İnquşetiya Respublikası olaraq bölündü.. Bu gün hər ikisi Rusiyanın federal subyektləridir.

Əhali

Çeçen-İnquş MSSR-nin əhali sayı müxtəlif onilliklərdə:

İl	Əhali, nəf.	Tarix
1939	697 009	1939 siyahıyaalınması
1959	710 424	1959 siyahıyaalınması
1970	1 064 471	1970 siyahıyaalınması
1979	1 153 450	1979 siyahıyaalınması
1989	1 275 513	1989 siyahıyaalınması

Çeçen-İnquş MSSR-nin milli tərkibi:

Millət	1959, min. nəf.	1970, min. nəf.	1979, min. nəf.	1989, min. nəf.
çeçenlər	244,0 (34,3 %)	508,9 (47,8 %)	611,4 (52,9 %)	734,5 (57,8 %)
ruslar	348,3 (49,0 %)	367,0 (34,5 %)	336,0 (29,1 %)	293,8 (23,1 %)
inquşlar	48,3 (6,8 %)	113,7 (12,0 %)	134,7 (11,7 %)	163,8 (12,9 %)
ermənilər	13,2 (1,9 %)	14,5 (1,4 %)	14,6 (1,3 %)	14,8 (1,2 %)
ukraynalılar	13,7 (1,9 %)	12,7 (1,2 %)	12,0 (1,0 %)	12,6 (1,0 %)

Həmçinin bax

Dağıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası

Qeydlər

çeç. Нохч-ГІалгІайн Автономнин Советски Социалистически Республика, translit. Noxç-Ġalġayn Avtonomnin Sovetski Socialistiçeski Respublika
rus. Чече́но-Ингу́шская Автономная Советская Социалистическая Республика, translit. Čečeno-Ingušskaja Avtonomnaja Sovetskaja Socialističeskaja Respublika

İstinadlar

.
↑ 2011-06-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
. 2018-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
. 2014-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
. 2019-09-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
. 2019-03-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
. 2019-10-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
. 2018-01-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
2021-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
2011-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
2011-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
2011-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
. 2019-10-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
. 2012-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
. 2012-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
. 2012-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
. 2019-04-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[2] çeç. Нохч-ГІалгІайн Автономнин Советски Социалистически Республика, translit. Noxç-Ġalġayn Avtonomnin Sovetski Socialistiçeski Respublika

[3] rus. Чече́но-Ингу́шская Автономная Советская Социалистическая Республика, translit. Čečeno-Ingušskaja Avtonomnaja Sovetskaja Socialističeskaja Respublika

[_ec062ad1f7f12c0f-1] .

[Перепись1989-4] 2011-06-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.

[5] . 2018-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[6] . 2014-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[7] . 2019-09-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[8] . 2019-03-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[9] . 2019-10-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[10] . 2018-01-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[11] 2021-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[Перепись1939-12] 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.

[Перепись1959-13] 2011-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.

[Перепись1970-14] 2011-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.

[Перепись1979-15] 2011-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.

[16] . 2019-10-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[17] . 2012-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[18] . 2012-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[19] . 2012-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.

[20] . 2019-04-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.