Yey Teodora Odzaki (英子 セオドラ 尾崎, 1871[1][2][…] və ya 1870[3], London[3] – 28 dekabr 1932[1][2], Tokio və ya London[3]?) — folklorşünas, yapon hekayələri və nağıllarını ingilis dilinə tərcümə edən tərcüməçi. Onun tərcümələri kifayət qədər sərbəst olsa da, populyar olmuş və vəfatından sonra bir neçə dəfə yenidən nəşr edilmişdir.[4]
| Yei Teodora Ozaki | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum tarixi | 1871[1][2][…] və ya 1870[3] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 dekabr 1932[1][2] |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | tərcüməçi, uşaq ədəbiyyatı yazıçısı, yazıçı, xalq nağılları kolleksiyaçısı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Odzaki Londonda anadan olmuşdur. Onun atası Qərbdə təhsil alan ilk yaponlardan biri olan baron Saburo Odzaki, anası isə ingilis qadını Batiya Ketrin Morrison idi.[5] Batiya Londonda Odzakinin müəllimlərindən biri olmuş və onlar evlənmişlər. Meri Fraserin "Warriors of Old Japan, and Other Stories" kitabındakı "A Biographical Sketch" adlı məqaləsinə görə, Batiya Odzakidən ayrı yaşamışdır. Batiya daha iki qız dünyaya gətirmişdir: Masako Maud Meri Harriett Odzaki və Kimie Batiya Aleksandra Odzaki.[6] Baron Odzaki isə bir yapon zadəgan qadını Toda Yae ilə ailə qurmaq üçün Yaponiyaya qayıtmışdır. Daha sonra o, Sankt-Peterburqda vəzifəyə keçərək Batiya ilə barışmağa çalışmış, lakin münasibətlərində yenidən problemlər yaranmış və Batiya Rusiyanı tərk etmişdir. Onlar sonda Londonda rəsmi şəkildə boşanmışlar.[7]
Valideynləri boşandıqdan sonra üç bacı Batiya və ingilis nənə-babası ilə Londonda böyümüşdür. Yeyin babası onu ingilis dilində yazmağa təşviq etmiş və bu dil onun üçün ana dili ilə bərabər olmuşdur. Atalarının aliment ödəməməsi səbəbindən Yey və Kimie anasının razılığı ilə Yaponiyaya, atalarının yanına getmişlər. Masako isə İngiltərədə qalmış və ingilis kişi ilə ailə qurmuş, Kimie isə daha sonra Norveçdə məskunlaşmışdır.[8]
Frasere görə, Yey Yaponiyada atasının yanında olduğu dövrdən zövq almışdır, lakin o, Yapon cəmiyyətinin dəyərlərinə uyğunlaşmalı və atası tərəfindən seçilən biri ilə ailə qurmalı idi. Yey isə bunu qəbul etməmiş, atasının evini tərk edərək ingilis dili müəllimi və katibə kimi işləməyə başlamışdır. Sonradan o, Britaniya diplomatı Hyu Freyzerin həyat yoldaşı Meri Freyzer ilə tanış olmuş və Britaniya səfirliyində katibə kimi işə düzəlmişdir. Hyu Freyzerin ölümündən sonra Yey xanım Freyzeri Avropaya, əsasən İtaliyaya səyahətlərində müşayiət etmişdir.
Yey Yaponiyaya qayıtdıqdan sonra Fukuzava Yukiçi onun üçün Keyo Qidzyuku Universitetində müəllimlik vəzifəsi ayarlamış və o, buddist məbədində yaşamışdır. O, Haseqava Takejironun məşhur yapon nağıl seriyalarından ilhamlanaraq hekayələr yazmağa və yapon nağıllarını tərcümə etməyə başlamışdır. Onun bəzi nağılları "The Wide World Magazine", "The Girl’s Realm of London" və "The Lady’s Realm" kimi ingilis jurnallarında dərc edilmişdir.
Onun ilk böyük əsəri "The Japanese Fairy Book" Londonda nəşr olunmuş və bir neçə dəfə yenidən çap edilmişdir. Bu kitabdakı nağıllar rəsmi yapon dilindən deyil, gündəlik dildə uşaqlar üçün asan başa düşülən şəkildə tərcümə edilmişdir. Onun digər kitabları "Buddha's Crystal and Other Fairy Stories" və "Warriors of Old Japan and Other Stories" olmuşdur. "Romances of Old Japan" isə Londonda və Nyu-Yorkda eyni anda nəşr edilmişdir.
Yazıçılıq karyerasına başladığı vaxtdan etibarən o, tez-tez Yaponiya və Avropa arasında səyahət etmişdir. Tez-tez məktubları Tokio meri Yukio Ozaki ilə qarışdırıldığı üçün, onlar sonda tanış olmuş və evlənmişlər. Onların üç övladı olmuşdur: Kiyoka, Şinaye və məşhur humanitar xadim və sinxron tərcüməçi olan Soma Yukika. Yey çiynindən xəsarət aldıqdan sonra yapon həkimlər onun vəziyyətini düzgün diaqnoz etməmiş və müalicə etməmişdir. ABŞ-da isə ona sarkoma diaqnozu qoyulmuş və müalicə edildiyi üçün səyahət edə bilmişdir. O, Londonda vəfat etmiş və cənazəsi Yaponiyaya aparılmışdır.[9]
- Japanese Fairy Tales (The Japanese Fairy Book)
- Warriors of Old Japan, and Other Stories
- Romances of Old Japan
- Buddha’s Crystal and Other Fairy Stories
- Some Contemporary Japanese Poets
- ↑ 1 2 3 4 Yei Theodora Ozaki // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France Yei Theodora Ozaki // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Ozaki, Yei Theodora // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ Britain and Japan : Biographical Portraits, Vol. IV, Hugh Cortazzi, Tim Gray, 2003, Taylor & Francis Group, pp.385-392
- ↑ http://www.meiji-portraits.de/meiji_portraits_o.html (Accessed 9 December 2020)
- ↑ Britain and Japan : Biographical Portraits, Vol. IV, Hugh Cortazzi, Tim Gray, 2003, Taylor & Francis Group, pp.385-392
- ↑ http://www.meiji-portraits.de/meiji_portraits_o.html (Accessed 9 December 2020)
- ↑ "The Japanese fairy book". 1903.
- ↑ Ozaki, Madame Yukio. "Some Contemporary Japanese Poets". Asia. 20. December 1920: 895–896 – Hathi Trust vasitəsilə.
- Teodora Ozaki tərəfindən əsərlər Qutenberq layihəsində
- Əsərləri və ya müəllifi olduğu işlər: Yei Teodora Ozaki İnternet arxivində
- Yei Teodora Ozaki tərəfindən əsərlər LibriVox-da (açıq audi-kitablar)
- Works by Yei Theodora Ozaki at Ball State University Digital Media Repository
- Original scans of Japanese Fairy Tales
- Yei Theodora Ozaki's How An Old Man Lost His Wen audiobook at Libsyn
