Yeni Niderland (nid. Nieuw-Nederland, ing. New Netherland, lat. Novum Belgium или Nova Belgica) (1614—1674) — ABŞ-nin şimal-şərqində yerləşən region. XVII əsrdə regionda koloniya vilayəti olub. Delmarva yarımadasının böyük hissəsini əhatə edib. ABŞ-ın hazır ki, Nyu York, Nyu-Cersi, Delaver, Konnektikut ştatları, Pensilvaniyanın bir hissəsi və Roud adası tarixən Yeni Niderlandın tərkibinə daxil idilər.[1]
| Yeni Niderland | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Nieuw-Nederland | |||||
|
|||||
|
|
|||||
| Ölkə | |||||
| İnzibati mərkəz | Yeni Amsterdam | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 1609 | ||||
| Ləğv edilib | 1667 | ||||
 |
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
![Bayraq[d]](/?q=Fayl:Statenvlag.svg)
Koloniya 1621-ci ildə Niderland Ost-Hind Şirkəti tərəfindən Şimali Amerikaa ilə ticarətdən faydalanmaq məqsədilə təsis edilib. Henri Hudzonun kapitanı olduğu gəmi ilk dəfə Amerika qitəsinin şimal sahillərinə gələrək buranı kəşf edib. İlk dövrlər Başlanğıcda, Niderland Ost-Hind Şirkətinin siyasi səhvləri və yerli amerikalılarla münaqişələr səbəbindən yerləşmə ləngiyirdi. Koloniya 1650-ci illərdə sürətli bir şəkildə inkişaf etdi və Şimali Atlantik üzərindəki ticarət mərkəzlərindən birinə çevrildi.[2]
1609-cu ildə İngilis dəniz kapitanı və kəşfiyyatçı Henri Hudzon tərəfindən əsası qoyulan koloniya zamanla böyük ticarət mərkəzinə çevrildi. Hudzon Niderland Ost-Hind Şirkəti tərəfindən Asiyaya gedən Şimal-Şərq keçidini tapmaq üçün işə götürülmüşdü. O, ikinci cəhdində Arktika buzları ilə qarşılaşaraq geri dönməyi qərara aldı və qərb istiqamətində gedərək Şimali Amerikanın şərq sahilini kəşf etdi. İlk olaraq Nyufoundlandda, sonra isə Cape Codda eniş edib. Bu kəşflər, hollandların bu əraziləri ələ keçirməsinə zəmin yaratdı.[3][4]
1625-ci ildə Manhettenin cənub ucunda Yeni Amsterdamın (sonradan Nyu-York şəhəri) əsası qoyuldu. 1626-cı ildə mohakilər mogikanları burdan qovdu. 1643-cü ildə hindular və hollandlar iki il davam edən Kieft müharibəsi apardılar. Müharibə koloniyanın böyüməsini yavaşlatdı. Bununla belə, 1653-cü ildə hollandlar Hudson çayı üzərində o zaman Şimal çayı (Nurtrivier) adlanan yeni yaşayış məntəqəsi olan Esopus qəsəbəsinin əsasını qoydular.[5][6][7] 1655-ci ildə Yeni Hollandiya Delaver çayı üzərindəki Yeni İsveç koloniyasını ələ keçirdilər. 1659-cu ildə Hollandiya Delavarlar arasında müharibə başladı. 1664-cü ildə qubernator Peter Stuyvesant Yeni Hollandiyanı ingilislərə təhvil verdi.[8]
Yeni Niderlandın sakinləri Avropa əsilli mühacirlər, yerli amerikalılar və əsir işçi qüvvəsi olaraq gətirilmiş Afrikalılar idi. Yerli amerikalılar istisna edilməklə koloniyanın əhalisi 1650-ci ildə 4,301 nəfər, 1674-cü ildə isə təxminən 8,000-9,000 arasında idi.[9]
- ↑ "P. Geyl, Geschiedenis van de Nederlandse stam · DBNL".
- ↑ "The Dutch in America, 1609–1664". The Atlantic World (ingilis və holland). May 28, 2019 tarixində orijinalından (The Library of Congress Global Gateway) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 25, 2008.
- ↑ Wroth, Lawrence. The Voyages of Giovanni da Verrazzano, 1524–1528. New Haven: Yale University Press. 1970. ISBN 0-300-01207-1.
- ↑ Nieuwe Wereldt ofte Beschrijvinghe van West-Indien, uit veelerhande Schriften ende Aen-teekeningen van verscheyden Natien (Leiden, Bonaventure & Abraham Elseviers, 1625) p. 84
- ↑ Juan Rodriguez monograph. Ccny.cuny.edu. Retrieved on July 23, 2013.
- ↑ Honoring Juan Rodriguez, a Settler of New York – NYTimes.com. Cityroom.blogs.nytimes.com. Retrieved on July 23, 2013.
- ↑ Paumgarten, Nick. "Useless Beauty – What is to be done with Governors Island?". The New Yorker (LXXXV, No 26). August 31, 2009. səh. 56. ISSN 0028-792X. İstifadə tarixi: September 5, 2015.
- ↑ Mencken, H.L. Dutch // The American Language: An Inquiry into the Development of English in the United States (2nd revised and enlarged). New York: bartleby.com. 2000 [1921].
- ↑ Purvis, Thomas L. Balkin, Richard (redaktor). Colonial America to 1763. New York: Facts on File. 1999. 128–129. ISBN 978-0816025275.
- Condon, Thomas J. New York beginnings; the commercial origins of New Netherland. New York: New York University Press. 1968.
- Doyle, John Andrew. The English colonies in America Vol.IV. New York: Longmans, Green. 1882.
- Jacobs, Jaap. New Netherland: A Dutch Colony in Seventeenth-Century America. Brill. 2005.
- Griffis, William Elliot. The story of New Netherland. Houghton Mifflin Company. 1909.
- Kammen, Michael G. Colonial New York. Oxford University Press. 1996.
- Otto, Paul. The Dutch-Munsee Encounter in America: The Struggle for Sovereignty in the Hudson Valley. en:Berghahn Books. 2006.
- Russell Shorto. The Island at the Center of the World: The Epic Story of Dutch Manhattan and the Forgotten Colony that Shaped America. en:Random House. 2004.
- Wentz, Abel Ross. New Netherland and New York // A Basic History of Lutheranism in America. Philadelphia: Muhlenberg Press. 1955.
- "Fort Nassau". Virtual Tour of New Netherland, New Netherland Project. New Netherland Institute. 2012-03-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-06-26.
- The New Netherland Museum
- New Netherland Project
- 17-page article on Jewish arrival in New Netherland
- Right of the People to Petition the Government for a Redress of Grievances; exercised in 1649 and codified in 1791 First Amendment
- New York and its origins
- Dutch Portuguese Colonial History: history of the Portuguese and the Dutch in Sri Lanka (Ceylon), India, Malacca, Bengal, Formosa, Africa, Brazil. Language Heritage, lists of remains, maps.
- NEW NETHERLAND AND BEYOND: Collections of Genealogy and History, Including Maps and Various Lists!