Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.
 Kömək
Kitab yaradıcısı ( deaktiv et )
 Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin Kitabı göstər (0 səhifə) Səhifə təklif edin

Yasuke

döyüşçü
  • Məqalə
  • Müzakirə

Yasuke (yap. 弥助, həmçinin 弥介, 彌助 və ya 彌介; təq. 1550-ci illər[1] – bilinmir, bilinmir) — Yaponiya sərkərdəsi Oda Nobunaqanın Senqoku dövründə xidmətində olmuş afrikamənşəli xidmətçi və döyüşçü.[2][3][4][5][6]

Yasuke
bilinmir
1590-cu illərə aid suzuri-bako detalında Yasukenin təsvir olunduğu iddia edilmişdir.
1590-cu illərə aid suzuri-bako detalında Yasukenin təsvir olunduğu iddia edilmişdir.
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı bilinmir
Doğum tarixi təq. 1550-ci illər[1]
Doğum yeri Portuqaliya Mozambiki (ehtimal olunur)
Vəfat tarixi 1582-ci ilin iyunundan sonra (27 yaş və ya daha yuxarı)
Vəfat yeri
  • bilinmir
Vətəndaşlığı
  •  Yaponiya
Milliyyəti afrikalı
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti
  • Yezuitlər ordenindən Alessandro Valinyano
  • Oda klanından Oda Nobunaqa (1581–1582)
Rütbəsi samuray (ehtimallara görə)
Vəzifəsi xidmətçi, silahdar, kaşindan
Döyüşlər
  • Honnoci məbədində insident[d]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yasuke 1579-cu ildə italiyalı yezuit missioneri Alessandro Valinyanonun xidmətçisi kimi Yaponiyaya gəlmişdir. Oda Nobunaqa qaradərili bir insanı görmək istəmiş və sonradan onu öz xidmətinə qəbul etmiş,[7] ona Yasuke adını vermişdir. Yasukeyə qılınc, ev və maaş təqdim edilmişdir.[6][8][9] O, 21 iyun 1582-ci ildə baş vermiş Honnoci məbədində insident zamanı Nobunaqanın məcburi olaraq harakiri etməsinə şahid olmuşdur.[10] Hadisədən sonra Yasuke yenidən yezuitlərin yanına göndərilmişdir.[11] Onun sonrakı həyatı haqqında məlumatlar indiki dövrə qədər qorunmamışdır. Bəzi mənbələrə görə, Yasuke Nobunaqanın gördüyü ilk afrikalı olmuşdur. O, "cənub barbarları ilə ticarət" adlanan proses çərçivəsində Yaponiyaya gələn çoxsaylı afrikalılardan biri olmuşdur.[12]

Mündəricat

  • 1 Həyatı
    • 1.1 Erkən illəri
    • 1.2 Yaponiyada
    • 1.3 Hinno məbədində insident
  • 2 Təsvirləri
  • 3 Müasir mədəniyyətdə
    • 3.1 Bədii əsərlər
    • 3.2 Animanqa
    • 3.3 Kinematoqrafiya
    • 3.4 Videooyunlar
    • 3.5 Musiqi
  • 4 Qeydlər
  • 5 Mənbə
    • 5.1 İstinadlar
    • 5.2 Ədəbiyyat

Həyatı

Erkən illəri

Yasukenin həyatı haqqında məlumatların əksəriyyəti parçalanmış şəkildə bir neçə mənbədə — yezuit missioneri Luiş Froişin məktublarında, Oota Qyuişinin "Şinço koki" (信長公記?, hərf. "Knyaz Nobunaqanın qeydləri") adlı əsərində, Matsudayra İetadanın "Matsudaira İetada nikki" (松平家忠日記?, hərf. "Matsudayra İetadanın gündəliyi") adlı qeydlərində, Jan Krassenin "Yapon kilsəsinin tarixi" (fr. Histoire de l'église du Japon) və Fransua Solyenin "Yapon adalarının və krallıqlarının kilsə tarixi" (fr. Histoire Ecclesiastique des Isles et Royaumes du Japon) adlı əsərlərində saxlanılmışdır.[13][14]

Yasuke haqqında ən erkən yazılı qeyd 1581-ci ilə aiddir.[15] O, adını Oda Nobunaqadan almışdır.[16] Yasukenin doğma adı məlum deyil.[17] Əlavə olaraq, "Yasuke" adının da mənşəyi naməlumdur.[18]

1627-ci ildə yezuit rahibi Fransua Solyenin qələmə aldığı "Yapon adalarının və krallıqlarının kilsə tarixi" adlı əsərdə Yasukenin mozambikmənşəli olması ehtimalı irəli sürülmüşdür, lakin Solyenin bu fikri sadəcə fərziyyə idi, çünki Yasuke bu əsərdən təxminən yarım əsr əvvəl yaşamışdır və onun mənşəyi barədə daha erkən mənbələr mövcud deyil.[19] Bu nəzəriyyə müəyyən əsaslara malikdir, çünki həmin dövrdə Mozambik Portuqaliya koloniyası olmuş və oradan çox sayda kölə ixrac edilmişdir. İlk afrikalıların Yaponiyaya məhz Mozambikdən gətirildiyi güman olunur. Onlar 1546-cı ildə kölələr və ya xidmətçilər kimi Yaponiyaya gətirilmişdir.[20]

2013-cü ildə yayımlanan "Dünyanın sirlərinin kəşfi" adlı Yaponiya televiziya proqramının araşdırmasına əsasən, Yasuke makua xalqına mənsub olmuş və onun doğum adı Yasufe olmuşdur.[21] Böyük ehtimalla, Yasufe Mozambikdə geniş yayılmış İssufo adının variantıdır,[22] lakin bu araşdırma tam jurnalistik tələblərə cavab verməmiş, həmçinin iddialarını dəstəkləyən dəlillər az olmuşdur. Məsələn, makua xalqı ilə portuqaliyalılar arasında 1585-ci ilə qədər əhəmiyyətli əlaqə qeydə alınmamışdır.[23]

Digər bir nəzəriyyəyə görə, Yasuke Mozambikin daxili bölgələrində yaşayan[24] Yao xalqına mənsub olmuşdur.[25] Bu fikir onun adının mənşəyini də izah edir. Nəzəriyyəyə əsasən, xalqın adının sonuna kişi adları üçün işlənən "-suke" şəkilçisi əlavə edilmiş və "Yaosuke" forması yaranmış, sonradan "Yasuke" şəklinə çevrilmişdir.[25] Başqa bir versiyaya görə, Yasuke Efiopiyadan olan siddi xalqına mənsub olmuşdur. Tədqiqatçı Tomas Loklinin fikrinə görə, bu versiya daha inandırıcıdır, çünki siddi xalqı o dövrdə yaxşı təşkilatlanmış və döyüş qabiliyyətli tayfa kimi tanınmışdır.[26] Onun əsl adı Efiopiyada "İsake" və ya "Yisake" kimi səslənə bilərdi. Bunun portuqalca variantı "Isaque" — "İshaq" adının forması olmuşdur. Həmçinin, Yasufe Efiopiyada mövcud soyaddır və Yasukenin doğma soyadı ola bilərdi.[27] Digər fərziyyəyə görə, Yasuke Cənubi Sudanda yaşayan dinka xalqından idi. O, hündür boyu və çox tünd dərisi ilə seçilirdi. Dinka xalqı Afrikanın ən hündürboylu etnosu hesab olunur və onların dərisinin rəngi Efiopiya, Eritreya və Somali xalqlarına nisbətən daha tünddür, lakin dinka kişilərinin üzlərində yara izləri daşımaq adəti var idi, Yasukedə isə belə izlər müşahidə edilməmişdir.[28]

"Şinço koki" salnaməsinə əsasən, Yasuke 1581-ci ildə təxminən iyirmi yaşlarının ortalarında olmuşdur. Həmin dövrün yazılı mənbələri göstərir ki, o, Alessandro Valinyano ilə birlikdə "Hindistan"dan gəlmişdir. O dövrdə "Hindistan" anlayışı portuqaliyalıların dənizaşırı mülklərini — o cümlədən indiki Hindistanda yerləşən Qoa və Koçinin yanı sıra Mozambiki də əhatə edirdi.[15]

1581-ci ildə iyezuit Lourensu Meksia tərəfindən yazılmış məktubda,[29] eləcə də 1627-ci ildə Fransua Solyenin verdiyi məlumatlarda Yasuke "kafir ("Cafre") kimi təsvir edilmişdir.[a] Solye onu "mavr kafiri" adlandırmış və Mozambikdən gələn xidmətçi kimi qeyd etmişdir. Bu səbəbdən bəzi tarixçilər Yasukenin müsəlmanmənşəli ola biləcəyini ehtimal etmişdilər.[32][33]

Yaponiyada

 
Oda Nobunaqa. XVI əsrin sonlarına aid təsvir.

Yasuke 1579-cu ildə yezuit missioneri Alessandro Valinyanonun xidmətçisi kimi Yaponiyaya gəlmişdir.[34] Valinyano o dövrdə Cənub-Şərqi Asiyada yezuit missiyalarında iştirak edirdi. Valinyanonun heyəti Yaponiyada keçirdikləri ilk iki ilini əsasən Kyuşuda qalmışdır.[13] Yasuke 1581-ci ilin martında Valinyano ilə birlikdə paytaxta gəlmiş və yerli əhalinin böyük marağına səbəb olmuşdur. Yezuit missioneri Luiş Froiş yazmışdır ki, paytaxtda olan zaman yerli şəhər əhalisi arasında Yasukeni görmək üçün davalar olurdu. Nəticədə yezuit iqamətgahının qapısı sındırılmış və yaponlar arasında çoxlu sayda ölüm və yaralanma halı qeydə alınmışdır.[35] 27 mart 1581-ci ildə Valinyano daha əvvəl Yaponiyaya gəlmiş Luiş Froiş ilə birlikdə Oda Nobunaqanın hüzuruna getmişdir və Yasuke onları xidmətçi kimi müşayiət etmişdir.[36] Fruiş qeyd etmişdir ki, Nobunaqa Yasukeni özü şəxsən görmək istəyirdi və onu öz yanına çağırmışdır.[37] Nobunaqaya təqdim olunduğu zaman daymyo əvvəlcə Yasukenin dərisinin mürəkkəblə boyandığını düşünmüşdür. Nobunaqa onun belinə qədər soyunmasını və dərisini təmizləməsini əmr etmişdir. Nobunaqa onun dərisinin həqiqətən də təbii şəkildə qaradərili olduğunu görən zaman ona maraq göstərmişdir.[38]

Bu hadisələr missioner Luiş Froişin Laurensu Meksiyaya 1581-ci ildə yazdığı məktubunda və onun "Yaponiyada yezuit missiyasının 1582-ci ilə olan hesabatı"nda qeyd edilmişdir. Bunlar "İsa Cəmiyyətinin kahinləri və qardaşlarının Yaponiya və Çin krallıqlarından yazdıqları məktublar"da dərc olunmuşdur.[39] Samuray salnaməsi olan "Şinço koki" salnaməsində qeyd olunmuşdur ki, Nobunaqanın qardaşıoğlu bu görüş zamanı Yasukeyə pul vermişdir.[40] Əsərdə Yasuke ilə görüş belə təsvir edilmişdir:[41][42]

  Ay təqviminin ikinci ayının 23-cü günü "Kirişitan ölkəsi"ndən bir qaradərili adam gəldi. O, təxminən iyirmi altı və ya iyirmi yeddi yaşında idi. Bütöv bədəni öküz kimi qapqara olan bu adam qüvvətli görkəmə malik idi və xoş xasiyyətli təsir bağışlayırdı. Üstəlik, onun heyrətamiz gücü on kişinin gücünü üstələyirdi. Bateren (xristian missioneri) onu Nobunaqaya ehtiram əlaməti olaraq özü ilə gətirmişdi. Həqiqətdir ki, Nobunaqanın qüdrəti və şöhrəti sayəsində bu torpaqlarda əvvəllər görünməmiş xəzinələr və belə nadir möcüzələr təkrar-təkrar müşahidə edilirdi. Bu, əsl nemət idi.  
 
Alessandro Valinyano. XVI əsrin sonlarına aid təsvir.

14 mayda Yasuke Froiş və digər xristianlarla birlikdə Etizen əyalətinə səfər etmiş, orada Şibata Katsutoyo, Oda Hidekatsu və Şibata Katsuie kimi yerli sərkərdələrlə görüşmüşdür. Onlar 30 mayda Kiotoya qayıtmışdır. Qısa müddət sonra Yasuke Nobunaqanın xidmətinə daxil olmuşdur.[43] Nəticədə Yasuke samuray rütbəsi əldə etmiş ilk qeydə alınmış əcnəbi olmuşdur.[44]

Güman olunur ki, Yasuke yapon dilini öyrənmiş və danışıq səviyyəsinə qədər mənimsəmişdir. Bu, Valinyanonun missionerlərinin yerli mədəniyyətə uyğunlaşması üçün göstərdiyi səylərlə əlaqələndirilir. Nobunaqanın Yasuke ilə tez-tez söhbət etdiyi məlumdur. Nobunaqanın portuqal dilini bilmədiyi, Yasukenin isə klassik Çin dilində danışmadığı üçün onların ünsiyyətinin yapon dilində baş verdiyi güman edilir. Yasukenin Nobunaqanın yeganə qeyri-yapon xidmətçisi olduğu ehtimal edilir. Bu, daymyonun ona göstərdiyi diqqəti izah edə bilər.[45] Rahib Lourensu Meksiyanın 8 oktyabr 1581-ci il tarixli, başqa bir rahib olan Pero da Fonsakaya ünvanladığı məktubunda yazmışdır ki, Yasukeyə Kioto şəhərində bir müşayiətçi ilə gəzməyə icazə verirdi və şəhər sakinlərinin bəziləri Nobunaqanın onu tono edə biləcəyini söyləyirdilər.[46]

"Knyaz Nobunaqa haqqında qeydlər" əsərinə əsasən, Yasukenin öz mənzili və qısa ritualistik katana qılıncı olmuşdur. Nobunaqa ona silahdar vəzifəsi də vermişdir[47] və Yasuke bir növ mühafizəçi rolunu oynayırdı.[4][48] Tarixçi Conatan Lopes-Veraya görə, ona bəzən sərkərdə ilə yemək paylaşmağa icazə verilirdi. Bu imtiyaz az sayda vassala şamil edilirdi.[4]

"Şinço koki" salnaməsində qeyd olunmuşdur ki, Yasukeyə maaş verilməsi, bir qılınc və şəxsi iqamətgah ayrılması əmr edilmişdir. Bəzən ona ağasının silahlarını daşımaq tapşırığı da həvalə edilirdi.[49] Tarixçilərin fikrinə görə, bu, həmin dövrdə bir növ "döyüşçü və ya samuray rütbəsinin verilməsi" ilə eyni məna daşıyırdı.[15][50] Tədqiqatçı Tomas Loklinin məlumatına görə, Yasukeyə həmçinin, xidmətçilər də ayrılmışdır.[8]

Takeda nəslinə qarşı qələbədən sonra Nobunaqa Yasuke və digər döyüşçülərlə birlikdə həmin ərazini yoxlamağa getmişdir. Geri dönən zaman onlar Tokuqava İeyasu ilə görüşmüşdür. İeyasunun xidmətçisi Matsudayra İetada Yasukenin boyunu "6 şaku 2 sun" (təxminən 188 sm) kimi, dərisini isə "kömür kimi qara" olaraq təsvir etmişdir.[51]

Hinno məbədində insident

1582-ci ilin iyununda Akeçi Mitsuhide tərəfindən Kiotoda yerləşən Hinno məbədində Nobunaqaya hücum edilmişdir. Hücum zamanı Nobunaqanın yanında Yasuke də daxil olmaqla 30-a yaxın izləyicisi var idi. Onlar Akeçinin qüvvələri ilə döyüşmüş, lakin nəticədə məğlub olmuşdular və Nobunaqa məcburən harakiri etmişdir.[52] Nobunaqanın ölümündən sonra o, varisi Oda Nobutadanın ordusuna qoşulmuş və Nicyo qalasında müdafiə döyüşünə qatılmışdır, lakin sonda əsir düşmüşdür. Akeçinin hüzuruna gətirilən zaman Mitsuhide onun haqqında "insan yox, heyvandır" demiş və qeyri-yapon olduğu üçün öldürülməməsini əmr etmiş, Yasuke nixristianların Nambanci kilsəsinə göndərmişdir.[38][53]

Yaponiya tarixçiləri Midori Fucita və Ovada Yasutsune ehtimal etmişdilər ki, Mitsuhide bu bəyanatı mərhəmət hissindən irəli gələrək söyləmişdir. Bununla yanaşı, Tomas Lokli bu sözlərin Mitsuhidenin yezuitlərin və yapon xristianların dəstəyini qazanmaq məqsədilə deyilmiş ola biləcəyini irəli sürmüşdür. Bununla belə, mövcud tarixi sənədlər bu fərziyyələrdən hər hansı birinin doğru olub-olmadığını, yaxud bəyanatın başqa səbəblərlə — məsələn, əcnəbilərə və ya məhz Yasukeyə qarşı mənfi münasibətdən qaynaqlandığını qəti şəkildə təsdiq etmir.[36][54] It is certain that Yasuke did not die. Mitsuhide's vassals accompanied him to a Jesuit church, and Luís Fróis wrote five months after the Honnō-ji Incident thanking God that he did not lose his life.[13][15] Buna baxmayaraq, onun bundan sonrakı taleyi barədə məlumat yoxdur.[5][55]

Təsvirləri

 
İddia edilmişdir ki, 1605-ci ildə çəkilmiş "Sumo oyunlarl" əsərindəki qaradərili obraz Yasukenin təsviridir.

1605-ci ildə çəkilmiş və Sakay Şəhər Muzeyinin kolleksiyasında saxlanılan "Sumō Yūrakuzu Byōbu" (相撲遊楽図屏風, hərf. "Sumo oyunları"?) adlı rəsm əsərində qarandərili bir kişinin yapon sumo döyüşçüsü ilə nəcabətli samurayların hüzurunda güləşdiyi təsvir olunmuşdur. Əsərin mənşəyi və mövzusu haqqında bir neçə fərziyyə mövcuddur. Bəzi tədqiqatçılar güləşə baxan samurayın Oda Nobunaqa və ya Toyotomi Hidetsuqu olduğunu irəli sürürlər, digərləri isə mərkəzdə güləşən qarandərili şəxsin Yasuke, güləşçilərin sağ tərəfində qyoci (hakim) rolunda göstərilən şəxsin isə Oda Nobunaqa olduğunu güman edirlər.[54]

1590-cı illərdə Rinpa məktəbinə mənsub bir sənətkar tərəfindən hazırlanmış suzuri-bako hazırda Portuqaliyada yerləşən Karamulo muzeyinə məxsusdur. Bu əşyanın üzərində portuqal zadəgan geyimində qaranlıqdərili bir kişi təsvir edilmişdir. Tədqiqatçı Tomas Lokli qeyd edir ki, bu şəxs Yasuke ola bilər, çünki əsərdə o, digər portuqaliyalı kişinin qarşısında itaətkar mövqedə təsvir olunmur.[56]

 
Nanban byōbu (painted by Kano Naizen), Europeans and their African followers, c. 1600

Eyni dövrdə fəaliyyət göstərmiş rəssam Kanoo Nayzenin çəkdiyi "Nanban byobu" adlı əsərdə avropalılar və onların afrikalı müşayiətçiləri əks olunur. Bu rəsmdə qaradərili şəxslər avropalıların arxasında durur, onlar üçün çətir tutur və nizə daşıyırlar.[37] XVI–XVII əsrlərdə Yaponiyaya yezuit missionerləri ilə birlikdə afrikalı xidmətçilərin gətirilməsi nadir hal deyildi.[36]

Müasir mədəniyyətdə

Bədii əsərlər

1968-ci ildə yapon yazıçısı Yoşio Kurusu və rəssam Genciroo Mita Kurosuke (くろ助?) adlı uşaq kitabını nəşr etdirmişlər. Əsər Yasuke obrazına həsr olunmuşdur. Növbəti il kitab "Yaponiya Uşaq Yazıçıları Assosiasiyası" mükafatına (日本児童文学者協会賞, Nihon Jidō Bungakusha Kyōkai-shō?) layiq görülmüşdür.[57][58]

Yasuke 1971-ci ildə yazıçı Şusaku Endo tərəfindən qələmə alınmış Kuronbō (黒ん坊?) adlı satirik romanın əsas ilham mənbəyi olmuşdur.[59][60]

2008-ci ildə nəşr olunan "Momoyama Beat Tribe" adlı romanda Yasuke əsas personajlardan biri kimi təsvir edilmişdir. Əsər 2017-ci ildə səhnələşdirilərək teatr tamaşası şəklində təqdim olunmuşdur.[61]

Animanqa

Yasuke Takuro Kacikavanın "The Knife and the Sword" adlı manqasının 29-cu cildində Alessandro Valinyanonun qulluqçusu kimi təsvir edilmişdir.[62] O həmçinin, "Hyouge Mono"[63] və "Nobunaga Concerto" manqalarında təsvir olunmuşdur.[63] Bundan başqa, Akeçi Kenzaburoo və Yutaka Toodoonun müəllifi olduqları 2016–2020-ci illərin "Nobunaga o Koroshita Otoko" (信長を殺した男?, hərf. "Nobunaganı öldürən adam") adlı manqa seriyasında da Yasuke obrazı yer alır.[62]

"Afro Samurai" anime və manqa Afrosamuraidəki pratoqonist Afrosamuray Yasukedən ilhamlanaraq yaradılmışdır.[64] O həmçinin, 2021-ci ildə "Netflix" platformasında yayımlanan "Yasuke" anime serialının əsas qəhrəmanı olmuşdur. Yapondilli versiyada obrazı afrikaəsilli yapon aktyor Cun Soecima, ingiliscə versiyada isə LaKif Stenfild səsləndirmişdir.[65][66]

Kinematoqrafiya

2017-ci ilin martında "Lionsgate" studiyası "Qara samuray" adlı bədii film layihəsini elan etmişdir.[67] 2019-cu ilin mayında "Deadline" xəbər vermişdir ki, layihə "Picturestart" studiyasına keçmiş və baş rola Çedvik Bouzman təsdiqlənmişdir,[68][69] lakin aktyorun 28 avqust 2020-ci ildə vəfatından sonra layihə dayandırılmışdır.[70] 2025-ci ilin may ayına olan məlumata görə, "Picturestart" saytında film hələ də "hazırlıq mərhələsində" kimi qeyd olunur.[71]

2019-cu ilin aprelində "MGM" şirkəti Yasuke haqqında öz filmini istehsal etməyi planlaşdırdığını elan etmişdir. Filmin prodüserləri Endrü Mittman və Lloyd Braun, ssenari müəllifi isə Stüart C. Pol olmuşdur.[72] Bu ssenari 2021-ci ilin "Qara siyahı"ya — ən çox bəyənilən, lakin hələ ekranlaşdırılmamış ssenarilər siyahısına daxil edilmişdir.[73]

Yasuke 2023-cü ildə Takeşi Kitanonun rejissoru olduğu "Boğaz" adlı tarixi dram filmində də təsvir olunmuşdur. Filmin süjeti Yaponiyanın ilk birləşdiricisi Oda Nobunaqanın ölümünə həsr edilmişdir. Yasuke obrazını Cun Soecima canlandırmışdır.[74]

2024-cü ilin aprelində rejissor Blits Bazavule tərəfindən yazılmış "Qara samuray" adlı yeni ssenari "Warner Bros." tərəfindən satın alınmış və filmin məhz onun tərəfindən idarə ediləcəyi elan olunmuşdur.[75]

Videooyunlar

Yasuke obrazı "Nioh", "Nioh 2",[76][77] "Samurai Warriors 5" videooyunlarında[78][79][80] yer almışdır. Əlavə olaraq, "Guilty Gear Strive" videoyunundakı vampir obrazı Yasukedən ilhamlanmışdır.[81] Yasuke "Koei Tecmo" şirkətinin "Nobunaga's Ambition" seriyasının bir neçə oyununda az rol alan obraz kimi yer almışdır. İlk dəfə 1992-ci ildəki "Nobunaga's Ambition: Tales of the Conquerors" oyununa əlavə paketlə daxil edilmiş, 2013-cü ildəki "Nobunaga’s Ambition: Sphere of Influence" oyununda isə işə götürülə bilən zabit kimi qayıtmışdır.[82]

Yasuke həmçinin, "Assassin's Creed Shadows" adlı videooyunun iki əsas personajından biridir. Bu fakt Yaponiyada və digər yerlərdə müəyyən tənqidlərə səbəb olmuşdur.[83][84][85]

Musiqi

2023-cü ilin fevralında Braziliyanın San-Paulu şəhərində fəaliyyət göstərən "Mocidade Alegre" samba məktəbi illik karnavalda Yasuke haqqında samba mahnısı ilə çıxış etmiş və həmin ilin yarışmasında birinci yeri qazanmışdır.[86]

Qeydlər

  1. ↑ İlkin olaraq, portuqaliyalılar "Cafre" sözünü cəmdə "Cafres" kimi istifadə etmişdir. Bu söz ərəb dilində olan "kafir" (كافر) sözündən gəlir və əslində, portuqaliyalılar tərəfindən Afrikanın cənubunda yaşayan qeyri-bantu xalqlarına, xüsusən də koysan xalqlarına aid etmişdir. Asiyada bu söz adətən daha qara tonda dəri rənginə malik kölələrə aid edilirdi.[30][31]

Mənbə

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 Munez E. Yasuke // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ Naima Mohamud. "Yasuke: The mysterious African samurai". BBC News. 14 oktyabr 2019. 1 noyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 noyabr 2019.
  3. ↑ Morimoto, Masahiro. Matsudaira Ietada nikki (Shohan). Токио: Kadokawa Shoten. 1999. ISBN 4-04-703304-9.
  4. ↑ 1 2 3 Lopez-Vera, Jonathan. A History of the Samurai: Legendary Warriors of Japan. Tuttle Publishing. 2020. 140–141. ISBN 978-1-4629-2134-8. 25 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2024.
  5. ↑ 1 2 Germain, Jacquelyne. "Who Was Yasuke, Japan's First Black Samurai?". Smithsonian Magazine (ingilis). 10 yanvar 2023. İstifadə tarixi: 27 iyun 2024.
  6. ↑ 1 2 E. Taylor Atkins. A History of Popular Culture in Japan: From the Seventeenth Century to the Present. Bloomsbury Academic. 6 oktyabr 2022. ISBN 978-1-350-19592-9.
  7. ↑ Gary P. Leupp. Images of black people in late mediaeval and early modern Japan 1543–1900 // Japan Forum . 7 (1). 1995-03-01. 1–13. doi:10.1080/09555809508721524. ISSN 0955-5803.
  8. ↑ 1 2 Jozuka, Emiko. "The legacy of feudal Japan's African samurai". CNN (ingilis). 20 may 2019. 6 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 iyun 2024.
  9. ↑ Kaneko, Hiraku. 織田信長という歴史 － 「信長記」の彼方へ [The History of Oda Nobunaga: Beyond the Shinchōki]. Iwanami Shoten. 2009. ISBN 978-4-585-05420-7.
  10. ↑ Ōta, Gyūichi. Shinchō kōki (zen): gendaigoyaku. Токио: Chikuma Shobō. 2017. ISBN 978-4-480-09777-4.
  11. ↑ "織田信長に仕えた黒人武士「弥助」の生涯は？ ネトフリのアニメ『Yasuke -ヤスケ-』のモデルに". ハフポスト (yapon). 6 may 2021. İstifadə tarixi: 7 mart 2025.
  12. ↑ Cooper, Michael. They came to Japan: an anthology of European reports on Japan, 1543-1640. Беркли: University of California Press. 1965. ISBN 0-520-04509-2.
  13. ↑ 1 2 3 "ハリウッドで映画化!信長に仕えた黒人、弥助とは何者だったのか?" [Movie made in Hollywood! Who was Yasuke, a black man who served Nobunaga?]. WARAKU web (yapon). Shogakukan. 30 avqust 2019. 19 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2023.
  14. ↑ Shihan de Silva, Jayasuriya. "African Slavery in Asia : Epistemologies across Temporalities and Space". 紀要論文 / Departmental Bulletin Paper(1). 72 (特集). 2023: 9–39.
  15. ↑ 1 2 3 4 Lockley, Thomas. Yasuke // Encyclopædia Britannica (Online ed.). Chicago: Encyclopædia Britannica, Inc. ISSN=1085-9721. 16 iyul 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 noyabr 2024. (#missing_pipe)
  16. ↑ Tsujiuchi, Makoto. "Historical Context of Black Studies in Japan". Hitotsubashi Journal of Social Studies. 30 (2). 1998: 95–100. ISSN 0073-280X. JSTOR 43294431. 19 may 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 may 2024.
  17. ↑ Choudhury, Srabani Roy. Japan and Its Partners in the Indo-Pacific Engagements and Alignment. Taylor & Francis. 12 may 2023. ISBN 9781000880526.
  18. ↑ Wright, David. "The Use of Race and Racial Perceptions Among Asians and Blacks: The Case of the Japanese and African Americans". Hitotsubashi Journal of Social Studies. 30 (2). 1998: 135–152. ISSN 0073-280X. JSTOR 43294433. 13 mart 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 may 2024. In 1581, a Jesuit priest in the city of Kyoto had among his entourage an African
  19. ↑ François Solier. Histoire Ecclesiastique Des Isles Et Royaumes Du Japon. I. 1627. 444.
  20. ↑ Fujita, 2005. səh. 1—2
  21. ↑ "信長最期の刻 — 本能寺にいた「漆黒のサムライ」を追え" (yapon). 11 iyun 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2013.
  22. ↑ Lockley, 2017. səh. 199—200
  23. ↑ Lockley, 2017. səh. 180—181
  24. ↑ Lockley, 2017. səh. 181—182
  25. ↑ 1 2 Lockley, 2017. səh. 200—202
  26. ↑ Lockley, 2017. səh. 193—194
  27. ↑ Lockley, 2017. səh. 198—202
  28. ↑ Lockley, 2017. səh. 187—188
  29. ↑ Mexia, Lourenço. Carta que o padre Lourenço Mexía escreueo de Funày ao padre Pero da Fonseca a oito de Outubro de 1581 // Segunda parte das cartas de Iapão que escreuerão os padres, & irmãos da Companhia de Iesus. Livro primeiro (portuqal). Évora: Manuel de Lyra. 1598. səh. 17. 24 may 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 may 2024.
  30. ↑ Sousa, Lúcio de. The Portuguese Slave Trade in Early Modern Japan: Merchants, Jesuits and Japanese, Chinese, and Korean Slaves. Studies in Global Slavery. 7. Leiden ; Boston: Brill. 2018. səh. 12. ISBN 978-90-04-36580-3. 19 iyul 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 iyul 2024.
  31. ↑ Arndt, Jochen S. "What's in a Word? Historicising the Term 'Caffre' in European Discourses about Southern Africa between 1500 and 1800". Journal of Southern African Studies. 44 (1). 2 yanvar 2018: 59–75. doi:10.1080/03057070.2018.1403212. ISSN 0305-7070.
  32. ↑ Morris, James Harry. "Christian–Muslim Relations in China and Japan in the Sixteenth and Early Seventeenth Centuries". Islam and Christian–Muslim Relations (ingilis). 29 (1). 2 yanvar 2018: 37–55. doi:10.1080/09596410.2017.1401797. ISSN 0959-6410. 18 may 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 may 2024.
  33. ↑ Thomas, David; Chesworth, John A. South-East Asia, China and Japan // South and East Asia, Africa and the Americas (1600-1700). Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. 33. BRILL. 2017. səh. 335. doi:10.1163/9789004335585_007. ISBN 978-90-04-32683-5. 25 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 avqust 2024.
  34. ↑ Crasset, Jean. 日本西教史 (Histoire de l'eglise du Japon) (yapon). 1. 太陽堂書店 (Taiyōdō Bookshop). 1925. p. 384, number of frames 207. OCLC 835444691. 19 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2023.
  35. ↑ Russell, John G. "Excluded Presence: Shoguns, Minstrels, Bodyguards, and Japan's Encounters with the Black Other" (PDF). Zinbun 40, Kyoto University. 40. 1 yanvar 2007: 15–51. doi:10.14989/71097. 17 may 2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 19 may 2024. The most well-documented case is that Yasuke, a Mozambican brought to Japan by the Italian Jesuit Alessandro Valignano
  36. ↑ 1 2 3 Ando, Kenji. "織田信長に仕えた黒人武士「弥助」の生涯とは?ネトフリのアニメ『Yasuke -ヤスケ-』のモデルに" [What was the life of Yasuke, a black warrior who served Oda Nobunaga? The model for the Netflix anime Yasuke]. HuffPost (yapon). BuzzFeed Japan. 6 may 2021. 19 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2023.
  37. ↑ 1 2 Leupp, Gary P. "Images of black people in late medieval and early modern Japan 1543–1900". Japan Forum (ingilis). 7 (1). mart 1995: 1–13. doi:10.1080/09555809508721524. ISSN 0955-5803. 1 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 may 2024.
  38. ↑ 1 2 Fujita, 2005. səh. 8—9
  39. ↑ Cooper, Michael, redaktorThey came to Japan : an anthology of European reports on Japan, 1543–1640. Center for Japanese Studies, University of California, Berkeley. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. 1965. 71. ISBN 978-0-520-04509-5. OCLC 500169.
  40. ↑ Lockley, 2017. səh. 65
  41. ↑ "第14回 アフリカの日本、日本のアフリカ 第2章 日本に渡ったアフリカ人" [Part 14: Japan in Africa, Africa in Japan Chapter 2: Africans who came to Japan]. 本の万華鏡 (yapon). National Diet Library. 23 oktyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2023.
  42. ↑ Ōta, Gyūichi. Elisonas, J. S. A.; Lamers, J. P. (redaktorlar ). The Chronicle of Lord Nobunaga. Leiden and Boston: Brill. 2011. 385–386. doi:10.1163/ej.9789004201620.i-510.8. ISBN 978-90-04-20162-0.
  43. ↑ Fujita, 2005. səh. 7—8
  44. ↑ Wakabayashi, Haruko. The Arrival of the "Southern Barbarians" The Europeans and the Other Foreign Others in the Early Modern Japanese Nanban Screens // Jones, Nicholas R; Lee, Christina H.; Polanco, Dominique E. (redaktorlar ). The Routledge Companion to Race in Early Modern Artistic, Material, and Visual Production (ingilis) (1). New York: Routledge. 30 aprel 2025. 624–627. doi:10.4324/9781003308645. ISBN 978-1-003-30864-5. The Black slave described above had served the Jesuit missionary Alexandro Valignano, and according to Luis Frois, the curious crowd flocked to see him and caused a riot in front of the Jesuit residence in Kyoto, breaking down the gate in an effort to catch a glimpse of him. At some point, Valignano turned over the slave to Nobunaga upon his request.The slave was later given the Japanese name "Yasuke" and was made a samurai retainer.
  45. ↑ Lockley, T. The Story of Yasuke: Nobunaga's Black Retainer. 桜文論叢. 2016.
  46. ↑ Mexia, Lourenço. Carta que o padre Lourenço Mexía escreueo de Funày ao padre Pero da Fonseca a oito de Outubro de 1581 // Segunda parte das cartas de Iapão que escreuerão os padres, & irmãos da Companhia de Iesus. Livro primeiro. 1598. 16–17.
  47. ↑ 織田信長という歴史　『信長記』の彼方へ. Токио: Bensei Shuppan. 2009. 311–312.
  48. ↑ Moon, Kat. "The True Story of Yasuke, the Legendary Black Samurai Behind Netflix's New Anime Series". TIME (ingilis). 30 aprel 2021. İstifadə tarixi: 27 iyun 2024.
  49. ↑ Kaneko, Hiraku. 織田信長という歴史 － 「信長記」の彼方へ [The History of Oda Nobunaga: Beyond the Shinchōki] (yapon). Iwanami Shoten. 2009. səh. 311. ISBN 978-4-585-05420-7. 然に彼黒坊被成御扶持、名をハ号弥助と、さや巻之のし付幷私宅等迄被仰付、依時御道具なともたさせられ候、
  50. ↑ Lockley, Thomas. "The Story of Yasuke: Nobunaga's African Retainer" (PDF). 桜文論叢 (Sakura Bunron Sō) (yapon). Nihon University College of Law. 91. fevral 2016: 109. İstifadə tarixi: 24 mart 2025. he was granted a short sword called a koshigatana, which in this period was a specific symbol of status and wealth, rather than possessing any notable fighting utility.
  51. ↑ Lockley, 2017. səh. 77—79
  52. ↑ Watanabe, Daimon. "織田信長が登用した黒人武将・弥助とは、いったい何者なのか" [Who was Yasuke, the black warlord promoted by Oda Nobunaga?]. Yahoo! News (yapon). Yahoo! Japan. 19 may 2021. 19 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2023.
  53. ↑ Murakami, Naojiro; Yanagitani, Takeo. イエズス会日本年報 上 (新異国叢書). Yushodo-shuppan. 2002. ISBN 978-4841910001.
  54. ↑ 1 2 Ayukawa, Tetsuya. "信長に仕え本能寺の変を生き延びた"黒人侍"" [Black Samurai who served Nobunaga and survived the Honnoji Incident]. Aera (yapon). The Asahi Shimbun Company. 4 oktyabr 2020. 19 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 sentyabr 2023.
  55. ↑ Vaporis, Constantine Nomikos. Samurai. An Encyclopedia of Japan's Cultured Warriors. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. 2019. səh. 114. ISBN 978-1-4408-4270-2.
  56. ↑ Lockley, Thomas. 信長と弥助 本能寺を生き延びた黒人侍 [Nobunaga & Yasuke: The Black Samurai who survived the Honnoji Incident]. Yoshiko Fuji tərəfindən tərcümə olunub. Ohta Publishing. fevral 2017. 147, 150. ISBN 978-4-7783-1556-6.
  57. ↑ "Kuro-suke [Black One]". International Institute for Children's Literature, Osaka. 13 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2021.
  58. ↑ Jozuka, Eimiko. "African samurai: The enduring legacy of a black warrior in feudal Japan". CNN. 19 may 2019. 6 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2019.
  59. ↑ Bridges, Will. Genre Trouble: Breaking the Law of Genre and Literary Blackness in the Long 1970s // Playing in the Shadows: Fictions of Race and Blackness in Postwar Japanese Literature. Michigan Monograph Series in Japanese Studies. 88. University of Michigan Press. 2020. səh. 137. ISBN 978-0-472-07442-6. 13 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2021. ... Kuronbō (Darkie), Endō Shūsaku's (1923–96) 1971 satirical more-fiction-than-history historical fiction of Yasuke and Nobunaga?
  60. ↑ Berlatsky, Noah. "The Real Yasuke Is Far More Interesting Than His Netflix Show". Foreign Policy. 2 may 2021. 1 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 may 2021.
  61. ↑ 舞台「桃山ビート・トライブ Momoyama Beat Tribe」. Mottorekishi.com. 14 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 may 2021.
  62. ↑ 1 2 Kayama, Ryūji. Netflixアニメ『Yasuke -ヤスケ-』の主人公・弥助、マンガの世界ではどう描かれてきた？. Yahoo! Japan (yapon). 29 aprel 2021. 9 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 may 2021.
  63. ↑ 1 2 Kayama, Ryūji. "Netflixアニメ『Yasuke -ヤスケ-』の主人公・弥助、マンガの世界ではどう描かれてきた？". Yahoo! Japan (yapon). 29 aprel 2021. 9 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2023.
  64. ↑ Jozuka, Eimiko. "African samurai: The enduring legacy of a black warrior in feudal Japan". CNN (ingilis). 19 may 2019. 6 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2023.
  65. ↑ "Yasuke Anime Unveils Japanese Cast With New Teaser". Anime News Network. 13 aprel 2021. 14 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 may 2022.
  66. ↑ Armstrong, Vanessa. "Netflix's epic Yasuke trailer finds LaKeith Stanfield as a reluctant ronin in magic & mech-filled Japan". Syfy Wire (ingilis). 1 aprel 2021. 2 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 may 2021.
  67. ↑ Fleming, Mike Jr. "Lionsgate Taps 'Highlander' Creator Gregory Widen To Script Film On First Black Samurai". Deadline. 23 mart 2017. 12 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 may 2021.
  68. ↑ Fleming, Mike Jr. "Chadwick Boseman To Play African Samurai 'Yasuke' In Deal With Picturestart, De Luca Productions, Solipsist & X●ception Content". Deadline. 7 may 2019. 31 dekabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 fevral 2021.
  69. ↑ Vlessing, Etan. "Chadwick Boseman to Star in Samurai Drama 'Yasuke'". The Hollywood Reporter. 7 may 2019. 12 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 may 2021.
  70. ↑ St. Clair, Joshua. "Yaskuke Is Based on the True Story of a Real African Samurai Warrior in Feudal Japan". 30 aprel 2021. İstifadə tarixi: 20 may 2025. After Boseman’s death, the project appears to have been cancelled.
  71. ↑ "Yasuke: Not just an action movie, a cultural event". Picturestart. 13 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2025.
  72. ↑ Fleming, Mike Jr. "MGM Sets Film On 'Yasuke', History's Sole African Samurai". Deadline. 18 aprel 2019. 12 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 may 2021.
  73. ↑ Donnelly, Matt. "Black List 2021 Features Kanye West and Shania Twain Biopics, Wild Mickey Rourke 'Masked Singer' Adventure". 13 dekabr 2021. İstifadə tarixi: 20 may 2025.
  74. ↑ "Kubi (2023)". Internet Movie Database (ingilis). İstifadə tarixi: 21 iyun 2025.
  75. ↑ Jackson, Angelique. "Warner Bros. Lands 'Black Samurai' Movie From 'The Color Purple' Director Blitz Bazawule (EXCLUSIVE)". Variety. 10 aprel 2024. 10 aprel 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 aprel 2024.
  76. ↑ Berlatsky, Noah. "The Real Yasuke Is Far More Interesting Than His Netflix Show". Foreign Policy (ingilis). 2 may 2021. 1 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2023.
  77. ↑ "Yasuke Voice - Nioh (Video Game)" (ingilis). behindthevoiceactors.com. 8 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2023.
  78. ↑ Romano, Sal. "Samurai Warriors 5 adds Nobunaga Oda (Mature), Mitsuhide Akechi (Mature), Hanzo Hattori, Sandayu Momochi, Magoichi Saika, and Yasuke". Gematsu (ingilis). 23 aprel 2021. 8 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2023.
  79. ↑ "Samurai Warriors 5: Yasuke". Koei Tecmo. 9 avqust 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2023.
  80. ↑ "Yasuke - Samurai Warriors 5 (Video Game) - Behind The Voice Actors" (ingilis). behindthevoiceactors.com. 8 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2023.
  81. ↑ Ian Walker. "Guilty Gear Strive's Vampire Samurai Says Black Lives Matter". Kotaku (ingilis). 25 iyun 2021. 22 iyul 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2023.
  82. ↑ Muthi, Joshua. "The Portrayal of Black Samurai Yasuke in Video Games". University Observer. 22 oktyabr 2024. İstifadə tarixi: 4 fevral 2025.
  83. ↑ Майоров, Денис. "Был ли Ясукэ самураем? И почему он раздражает японцев? Объясняем". «Мир фантастики» (rus). 20 may 2024. İstifadə tarixi: 4 fevral 2025.
  84. ↑ Юлия Фролова, Антон Белый. "Не верят: почему японцы требуют отмены новой части Assassin's Creed". «Известия» (rus). 10 iyul 2024. 24 iyul 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 iyul 2024.
  85. ↑ Takahashi, Kanji. "弥助問題「本人は芸人のような立場」「日本人の不満は当然」　歴史学者・呉座氏に聞く（上）". «Санкэй симбун» (yapon). 5 avqust 2024. 7 avqust 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 avqust 2024.
  86. ↑ "Watch: Sao Paulo carnival champions tell the story of Mozambique's Yasuke, who was a samurai in Japan". Club of Mozambique. 23 fevral 2023. 24 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 fevral 2023.

Ədəbiyyat

  • Fujita, Midori. アフリカ「発見」日本におけるアフリカ像の変遷. Иванами сётэн. 2005. ISBN 978-4000268530.
  • Lockley, Thomas. Nobunaga to Yasuke: Honnōji o ikinobita kokujinzamurai. Токио. 2017. ISBN 978-4-7783-1556-6.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Yasuke&oldid=8346443"
Informasiya Melumat Axtar