Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.

Türk dili

türk dillərinə aid olan dil; Türkiyə Respublikasının dövlət dili
  • Məqalə
  • Müzakirə
Bu məqalə adının Türkiyə türkcəsi olaraq dəyişdirilməsi təklif olunur. Müzakirə səhifəsindəki əlaqəli müzakirəyə nəzər yetirə və fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. Lütfən müzakirədə qərar çıxana qədər məqalə adını dəyişdirməyin və bu şablonu səhifədən çıxarmayın.
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır.
Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin.
Bu məqalə Türkiyənin dövlət dili haqqındadır. Bu dilin də mənsub olduğu dil ailəsi üçün baxın: Türk dilləri. Bu adın digər istifadə formaları üçün baxın: Türk dili (dəqiqləşdirmə)

Türk dili, türkcə və ya Türkiyə türkcəsi,[9][10] (türk. Türkçe, Türk dili, Türkiye Türkçesi, Anadolu Türkçesi) — Türkiyə Respublikasının, Kipr Respublikasının və Şimali Kipr Türk Respublikasının rəsmi dili. “Alternativ adlandırma kimi türkologiyada Türkiyə türkcəsi (Anadolu türkcəsi) adı da işlədilir. Azərbaycan türkcəsi, türkmən və qaqauz dillərinə çox yaxındır. Bu dillər ümumi Türk dillərinin oğuz qrupuna aiddir.

Türk dili
Orijinal adı Türkçe[1]
Ölkələr
  •  Bolqarıstan[3]
  •  Kipr Respublikası[4]
  •  Yunanıstan[5]
  •  Türkiyə[6]
  •  Şimali Kipr[7]
Tənzimləyən təşkilat Türk Dil Qurumu
Danışanların ümumi sayı
  • 82.231.620 nəf. (2021)[8]
  • 5.870.300 nəf. (2021)[8]
Təsnifatı
türk dilləri
Ortaq türk dili
Oğuz dilləri
Qərbi Oğuz dilləri[vd]
türk dili
Yazı Türk əlifbası[2]
Dil kodları
QOST 7.75–97 тур 693
ISO 639-1 tr
ISO 639-2 tur
ISO 639-3 tur
Dilin strukturlarının dünya atlası tur
Ethnologue tur
ABS ASCL 4301
IETF tr
Glottolog nucl1301
Bu dildə olan Vikipediya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
 Türk dilinin rəsmi dil olduğu ölkələr
 Türk dilinin regional dil olaraq tanındığı ölkələr

Türk dili İraq, Suriya, Almaniya, Bolqarıstan və Yunanıstanda azlıqların dili qəbul edilir. Bolqarıstan və Yunanıstanda isə türkcə televiziya kanalları fəaliyyət göstərir. Ümumiyyətlə, türk dilinin (Anadolu türkcəsi) yayılma arealı Osmanlı imperiyasının idarə etdiyi ərazilər ilə üst-üstə düşür.

Türk dilində ingilis, alman, fransız, ərəb və s. kimi dillərdən fərqli olaraq varlıqlar cinsiyyətinə görə fərqləndirilmir. Cümlə quruluşu əksər hallarda belədir: mübtəda cümlənin əvvəlində, xəbər sonunda işlənir. Təyin təyin etdiyi sözün əvvəlində işlənir.

Hal-hazırda 1928-ci ildəki hərf inqlabından sonra latın hərflərindən istifadə olunur.

Türkcə ya da Türk dili qərbdə balkanlardan başlayıb şərqdə Xəzər dənizi sahəsinə qədər danışılan Türk dilləri dil ailəsinə aid daim güncəllənən dildir. Türk dillər Osmanlı türkcəsisinin davamını təşkil edir. Başda Türkiyə olmaqla qədim Osmanlı İmperiyası coğrafiyasında danışılan Türk dili, dünyada ən çox danışılan 15-ci dildir. Türk dilinin daim güncəllənən olması hər hansı bir yenilik üzərindən istənilən qədər yeni sözlər yarada bilmək imkanını verir. Türkiyə türkcəsi bu yönündən dolayı digər Türk dillərilə ortaq ya da ayrı olan onlarca söz mövcuddur[11].

Mündəricat

  • 1 Nəzəriyyələr
  • 2 İstifadə olunan əlifba
  • 3 Yayılma
  • 4 Dialektlər
  • 5 Əlifba
    • 5.1 Türk Əlifbası
  • 6 Fonetika
    • 6.1 Misal
  • 7 Qrammatika
  • 8 Leksika
  • 9 Türk dili sözlükləri
  • 10 İstinadlar
  • 11 Ədəbiyyat

Nəzəriyyələr

Türk dili ilə bağlı bir neçə təsdiqini tapmayan iddealar var. Bunlar aşağıdakılardır:

  • Koreya, yapon, fin, macar dillərinin türk dili ilə qohum olması;
  • Amerika hindularının türk mənşəli olması və türkcə danışmaları. Fərziyyəyə görə Sibir türkləri Berinq boğazı vasitəsilə Amerikaya gedib çıxmışlar.

İstifadə olunan əlifba

Yayılma

 
Türkiyə türkcəsində danışanların dünya üzərində yayılımı  Rəsmi Dil Türkiyə, ŞKTR, Kipr, Makedoniya (Şəhər səviyyəsində), Kosovo,İraq (Regional)  1.000.000 dan fazla konuşan Almaniya  500.000 – 1.000.000 arası konuşan Bolqarıstan, Suriya  100.000 – 500.000 arası konuşan Fransa, Niderland, Belçika, Birləşmiş Krallıq, Avstriya, ABŞ, Özbəkistan,Azərbaycan,iran,Rusiya  25.000 – 100.000 arası konuşan Yunanıstan, Avstraliya, Kanada, Meksika, Rusiya, İsveç, Danimarka, İsveçrə, Rumıniya  25.000 az konuşan/ hiç konuşmayan Kalan ülkeler

Dialektlər

Beş dialektlər vardır

Anadolu

Şərqi Anadolu Qərbi Anadolu Şimalqərbi Anadolu olmaq üzrə üçe ayrılıb

Rumeli

Şərqi Rumeli Qərbi Rumeli olmaq üzrə ikiye ayrılıb

Kipr

Suriya

Əlifba

Türk Əlifbası

Aa

Bb

Cc

Çç

Dd

Ee

Ff

Gg

Ğğ

Hh

Iı

İi

Jj

Kk

Ll

Mm

Nn

Oo

Öö

Pp

Rr

Ss

Şş

Tt

Uu

Üü

Vv

Yy

Zz

Azərbaycan dilində olan "ə" hərfi Türk dilində "e" hərfi içində gizlədilir.

Fonetika

Misal
  • ben — mən
  • sen — sən
  • o — o
  • biz — biz
  • siz — siz
  • onlar — onlar
  • bir, iki, üç — bir, iki, üç
  • dört, beş, altı — dörd, beş, altı
  • yedi, sekiz, dokuz, on — yeddi, səkkiz, doqquz, on
  • ne — nə
  • nasıl — necə
  • niye/neden/niçin — niyə/nədən/nə üçün
  • nere/nereye — hara/haraya
  • ne zaman — nə vaxt
  • kim — kim
  • Türkçe biliyorum/bilmiyorum — Türkcə bilirəm/bilmirəm
  • Nereden geliyorsun? — Haradan gəlirsən?
  • Çocuklar şimdi okulda.("mektep" köhnə söz) — Uşaqlar indi məktəbdədir.
  • Bu akşam gideceğim. — Bu axşam gedəcəyəm.
  • Müzik dinlemeyi çok severim. — Musiqi dinləməyi çox sevirəm.
  • Bu çocuk benim kardeşim. — Bu uşaq mənim qardaşımdır.
  • Mustafa Kemal Atatürk Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusudur. — Mustafa Kamal Atatürk Türkiyə Respublikasının qurucusudur.
  • Almanca öğrenmek için derslere başlayacağım. — Alman dili öyrənmək üçün dərslərə başlayacağam.
  • Ben Azerbaycanlıyım. — Mən Azərbaycanlıyam.
  • Benim bilgisayarım var. — Mənim kompüterim var.
  • Yoğurt — Qatıq
  • Balık — Balıq

Qrammatika

Leksika

Türk dili sözlükləri

Sözlük

İstinadlar

  1. ↑ https://github.com/unicode-org/cldr/blob/main/common/main/tr.xml.
  2. ↑ Crystal D. The Cambridge Encyclopedia of Language. Cambridge University Press, 1987. S. 307. ISBN 978-0-521-42443-1
  3. ↑ 1 2 ScriptSource - Bulgaria.
  4. ↑ 1 2 ScriptSource - Cyprus.
  5. ↑ 1 2 ScriptSource - Greece.
  6. ↑ 1 2 ScriptSource - Turkey.
  7. ↑ 1 2 Constitution of Northern Cyprus.
  8. ↑ 1 2 https://www.ethnologue.com/language/tur/24.
  9. ↑ Heyət, 2011. səh. 10
  10. ↑ Günaydın, Mustafa. (2019). Azərbaycan Türkcəsi və Türkiyə Türkcəsində Təfəkkür, Görmə və Eşitmə Prosesi ilə Bağlı Feillərin Məna Xüsusiyyətləri. 2019. 265-271.
  11. ↑ Prof. Dr. Doğan Aksan, Türkiye Türkçesinin Dünü, Bugünü, Yarını, Bilgi, s. 68.

Ədəbiyyat

  • Cavad Heyət. Türk dilləri və ləhcələrinin tarixi. II kitab. Bakı, “Təhsil”, 2011, 176 səh.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Türk_dili&oldid=8118046"
Informasiya Melumat Axtar