Sukkubus (lat. succuba — məşuqə, cariyə[1][2]) - xalq folklorlarında kişiləri yuxuda başdan çıxaran qadın iblis və ya fövqəltəbii varlıq. Orta əsr əfsanələrində sukkubus şəhvət və pozğunluğu təmsil edən bir varlıq kimi qəbul edilirdi. O, gecələr yuxuda olan insanlara, xüsusilə gənclərə yaxınlaşan bir ruh hesab olunurdu. Maraqlıdır ki, orta əsr demonoloqları bu varlığı təsvir edərkən "sukkubus" sözünü nadir hallarda istifadə edirdilər. Əvəzində, kişi cinsinə aid olan termin işlədilirdi, baxmayaraq ki, sukkubusun müəyyən bir cinsi olmadığı və aseksual olduğu düşünülürdü. Bu yanaşma, ehtimal ki, xristian demonoloqlarının sukkubusu qadın görünüşündə bir şeytan kimi qəbul etməsi ilə bağlı idi. Sukkubus adətən gənc və cazibədar qadın kimi təsvir edilsə də, bəzən pəncəli ayaqlara və qanadlara sahib olduğu da deyilirdi.
| Sukkubus | |
|---|---|
 | |
| Digər mədəniyyətlərdə | Məşuqə, konkubina |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yəhudi mistik mətnlərində, xüsusilə Zoqar və orta əsrlərə aid Ben Sira Əlifbasında, Lilit Adəmin ilk həyat yoldaşı kimi təsvir edilir və sonradan sukkubusa çevrildiyi bildirilir.[3][4] O, Adəmi tərk edərək baş mələk Samael ilə birləşdikdən sonra Ədən bağına qayıtmaqdan imtina etmişdir.[4] Zoharistik Kabbala inancına görə, Samael ilə əlaqədə olan dörd əsas sukkubus var idi: Lilit, Eisheth Zenunim, Agrat bat Mahlat və Nahema.[5]
Sukkubus insan formasını ala bilsə də, bədənində quş caynaqları və ya ilanabənzər quyruq kimi fərqli xüsusiyyətlər ola bilər.[6] Bəzi folklor mənbələrində sukkubus kişiləri iradəsiz hala gətirərək onlardan istifadə etməyi bacaran varlıq kimi təsvir olunur.[7] Orta əsrlərdən sonra isə sirenlərə bənzər xüsusiyyətlər qazanmışdır.
Tarix boyu din xadimləri, o cümlədən Hanina ben Dosa və Abaye, sukkubusların insanlara təsirini məhdudlaşdırmağa çalışmışlar.[8] Bununla belə, bütün sukkubuslar bədxah varlıqlar kimi qəbul olunmurdu. Valter Map yazır ki, Papa II Silvestrin Meridiana adlı bir sukkubusla əlaqəsi olub və bu varlığın köməyi ilə kilsədə yüksək məqama yüksəlib. Lakin ölümündən əvvəl günahlarını etiraf edərək tövbə etmişdir.[9]
Kabbala və Rəşba məktəbinə görə, dörd ilbis kraliçasından Lilithdən başqa hamısı nəsil artırmaq qabiliyyətinə malikdir.[10] Digər əfsanələrə görə isə, Lilitin törəmələri Lilu adlanır.
1486-cı ildə Henrik Kramer tərəfindən yazılmış Malleus Maleficarum ("Cadugərlərin çəkici") kitabında sukkubusların kişilərdən bioloji material topladığı və daha sonra inkubusların bu materialı qadınlarını hamilə qoymaq üçün istifadə etdiyi iddia edilir.[11] Bu, şeytanların nəsil artırmaq qabiliyyətinə malik olmadığına dair ənənəvi inancın əksinə olaraq, onların insanlarla törəmə yaratması fikrini əsaslandırırdı. Bu uşaqlara kambion deyilirdi və onların fövqəltəbii təsirlərə daha həssas olduqlarına inanılırdı.[12]
Kral I Ceyms öz "Daemonologie" adlı dissertasiyasında mələklərin və iblislərin çoxalma qabiliyyətinə malik olmadığını iddia edirdi.
Onun fikrincə, şeytan iki üsulla qadınları hamilə qoya bilərdi:
- Ölü kişilərdən bioloji material oğurlayaraq onu qadına ötürmək. Lakin bu materialın təsiri tez itə bilərdi.
- Ölü bədəni ələ keçirərək qadınlarla cinsi əlaqəyə girmək. Bununla belə, qadın cəsədinin şeytan tərəfindən ələ keçirilməsi barədə heç bir qeyd yoxdur.[13]
Buddist mətnlərində, xüsusilə Avalokiteşvaranın Dharani Sutrasında qeyd edilir ki, bu duaları oxuyan şəxslər yuxularında onları zəiflədən və ya başdan çıxarmağa çalışan varlıqların təsirindən qorunacaqlar.[14]
Ərəb mifologiyasında qarina (lat. qarînah, ərəb. قرينة) insanlarla əlaqəyə girən və onların həyatına təsir edən ruh kimi təsvir olunur.[15] Onun Qədim Misir dini və ya İslamdan əvvəlki Ərəbistanın animizm inanclarından qaynaqlandığı düşünülür.[16] Qarina insanların yuxularında onlarla münasibət quran varlıq kimi təsvir olunur.[15] Onların görünməz olduqları deyilir, lakin "ikinci baxışı" olan şəxslər onları pişik, it və ya başqa bir heyvan formasında görə bilərlər.[17]
Yuxarı Misirdə inanılır ki, qarina qurban verilməklə sakitləşdirilə bilər. Bunun üçün tamamilə qara heyvan kəsilir, dua oxunmadan bişirilir və duzsuz yeyilir. Yemək yeyənlər susmalı və qurban, qarina tərəfindən təsirlənmiş şəxsin evində basdırılmalıdır.[18]
- ↑ Succuba // dictionary.com.
- ↑ Ha, Douglas. Succubus // Online Etymology Dictionary.
XIV əsrin sonlarında, inkubus sözü ilə uyğunlaşdırılaraq dəyişdirilmiş, Qədim Latın dilindəki succuba sözündən yaranmışdır.
- ↑ Patai, Raphael. Lilith // The Hebrew Goddess. Raphael Patai Series in Jewish Folklore and Anthropology (3rd Enlarged). Detroit: Wayne State University Press. 1990 [1967]. 221–251. ISBN 978-0814322710. OCLC 20692501.
- ↑ 1 2 Mcdonald, Beth E. In Possession Of The Night: Lilith As Goddess, Demon, Vampire // Sabbath, Roberta Sternman (redaktor). Sacred Tropes: Tanakh, New Testament, and Qur'an As Literature and Culture. Leiden and Boston: Brill Publishers. 2009. 173–182. doi:10.1163/ej.9789004177529.i-536.42. ISBN 978-90-04-17752-9.
- ↑ "Zohar: Chapter XXXII". Internet Sacred Text Archive.
- ↑ Davidson, Jane P. Early modern supernatural : the dark side of European culture, 1400–1700. Santa Barbara, Calif.: Praeger. 2012. 40. ISBN 978-0313393433.
- ↑ Guiley, Rosemary Ellen. The encyclopedia of witches, witchcraft and wicca (3rd). New York: Facts On File. 2008. səh. 95. ISBN 978-1438126845.
- ↑ Geoffrey W. Dennis, The encyclopedia of Jewish myth, magic and mysticism. p. 126
- ↑ "History of the Succubus". cyodine.com. 17 July 2004 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ Humm, Alan. "Kabbala: Lilith, Queen of the Demons". lilithgallery.com. İstifadə tarixi: 21 September 2016.
- ↑ Kramer, Heinrich and Sprenger, James (1486), Summers, Montague (translator – 1928), The Malleus Maleficarum, Part2, chapter VIII, "Certain Remedies prescribed against those Dark and Horrid Harms with which Devils may Afflict Men," at sacred-texts.com
- ↑ Lewis, James R., Oliver, Evelyn Dorothy, Sisung Kelle S. (Editor) (1996), Angels A to Z, Entry: Incubi and Succubi, pp. 218, 219, Visible Ink Press, ISBN 0-7876-0652-9
- ↑ Warren, Brett. The Annotated Dæmonologie of King James. A Critical Edition. In Modern English. CreateSpace Independent Publishing Platform. 2016. 79–83. ISBN 978-1-5329-6891-4.
- ↑ Yü, Chün-fang. Kuan-yin: The Chinese Transformation of Avalokiteśvara. New York: Columbia University Press. 2001. səh. 57. ISBN 023112029X.
- ↑ 1 2 Zwemer, Samuel M. 5 // Studies in Popular Islam: Collection of Papers dealing with the Superstitions and Beliefs of the Common People. London: Sheldon Press. 1939.
- ↑ Tremearne, A. J. N. Ban of the Bori: Demons and Demon-Dancing in West and North Africa. 1914.
- ↑ Trimingham, J. Spencer. Islam in the Sudan. London: Frank Cass & Co. Ltd. 1965. səh. 172.
- ↑ Winkler, Hans. Ghost Riders of Upper Egypt.
- Grover, S.; Mehra, A.; Dua, D. "Unusual cases of succubus: A cultural phenomenon manifesting as part of psychopathology". Ind Psychiatry J. 27 (1). January–June 2018: 147–150. doi:10.4103/ipj.ipj_71_17. PMC 6198602. PMID 30416306.