Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Video Mp3 Axtar Yukle
  Mp3 Yukle Mp3 Axtar
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.

Stiven Pinker

  • Məqalə
  • Müzakirə

Stiven Pinker(18 sentyabr 1954[2][3][…], Monreal, Kanada[2][4]) — psixolinqvist, populyar elm yazarı, eksperimental psixologiya və idrak elmləri sahəsində ixtisaslaşmış filosof.

Stiven Pinker
ing. Steven Arthur Pinker[1]
Doğum tarixi 18 sentyabr 1954(1954-09-18)[2][3][…] (70 yaş)
Doğum yeri
  • Monreal, Kanada[2][4]
Təhsili
  • MakQil Universiteti (–1976)[2][4],
  • Harvard Universiteti (–1979)[2][4]
Fəaliyyəti psixoloq, dilçi, antropoloq, filosof, universitet müəllimi[d], yazıçı-dokumentalist[d]
Elmi dərəcəsi
  • doktorluq dərəcəsi[d][4]
Üzvlüyü
  • Amerikan Psixoloqlar Birliyi,
  • Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası,
  • ABŞ Milli Elmlər Akademiyası[5]
stevenpinker.com
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Pinker Harvard Universitetində Psixologiya sahəsi üzrə professordur. O, vizual idrak və inkişaf linqvistikası sahəsində ixtisaslaşmışdır. Filosofun eksperimental mövzularına mental təsvir, forma tanıma, vizual diqqət, dildə qaydalılıq və qeyri-qaydalılıq, sözlərin və qrammatikanın neyron əsasları, həmçinin uşaqların dil inkişafı daxildir.[6][7][8]

Pinker geniş auditoriyaya xitab edən doqquz kitabın müəllifidir. "Dil instinkti" (1994), "Zehin necə işləyir" (1997), "Sözlər və qaydalar" (2000), "Boş lövhə" (2002) və "Düşüncənin mahiyyəti" (2007) əsərlərində psixolinqvistika və idrak elminin aspektlərini təsvir edir və dilin təbii seçmə nəticəsində formalaşmış və ünsiyyət ehtiyaclarımıza uyğunlaşmış fitri bir davranış olduğunu irəli sürür. "Üslub hissi" (2014) ümumi dil üslubu üzrə bələdçi kitabdır.[9] Onun "Təbiətimizin daha yaxşı mələkləri" (2010) adlı kitabı bəşər tarixində zorakılığın ümumiyyətlə azaldığını və bu azalmanın əsas səbəblərindən birinin maarifçilik dövründə meydana çıxan humanitar inqilab və onun ağılın inkişafına təsiri olduğunu göstərir. "Maarifçilik indi" (2018) isə ağıl, elm və humanizmin insan həyatını yaxşılaşdırdığını müdafiə edir. "Rasionalizm: Nədir, niyə az görünür, niyə əhəmiyyətlidir" (2021) kitabında isə ağılın mahiyyəti və onun əhəmiyyəti barədə müzakirələr aparır.

2004-cü ildə Pinker Time jurnalının "Dünyanın ən nüfuzlu 100 insanı" siyahısına daxil edilmiş, 2005, 2008, 2010 və 2011-ci illərdə isə Foreign Policy jurnalının "Ən yaxşı 100 qlobal düşüncə adamı"[10] siyahısında yer almışdır. O, 2013-cü ildə Prospect jurnalının "Dünyanın ən yaxşı 10 düşüncə adamı" siyahısına da daxil edilmişdir.[11] Pinker Amerikan Psixoloqlar Birliyi, Milli Elmlər Akademiyası, Kral İnstitutu, İdrak Neyroelmi Cəmiyyəti və Amerika Humanist Assosiasiyası tərəfindən mükafatlara layiq görülmüşdür.[12][13][14][15][16] O, 2013-cü ildə Edinburq Universitetində Gifford mühazirələrini oxumuşdur. Müxtəlif elmi jurnalların redaksiya heyətində və bir sıra institutların məsləhət şuralarında çalışmışdır.[17] Pinker 2008-2018-ci illərdə American Heritage Dictionary-nin İstifadə Panelinin sədri olmuşdur.[18]

Bioqrafiyası

Pinker 1954-cü ildə Kvebekin Monreal şəhərində, ingilisdilli bir icmada orta təbəqəyə mənsub dünyəvi yəhudi ailəsində anadan olmuşdur.[19][20][21] Onun babaları 1926-cı ildə Polşa və Rumıniyadan Kanadaya köç etmiş və Monrealdə kiçik bir qalstuk fabrikinə sahib olmuşdular.[22][23] Atası Harri əmlak sahəsində işləyən bir hüquqşünas idi. Anası Rozlin əvvəlcə evdar qadın olmuş, sonradan isə peşə yönləndirmə məsləhətçisi və orta məktəbdə direktor müavini kimi vəzifələrdə çalışmışdır.

Bir müsahibəsində Pinker anasını "çox intellektual" və "hər şeyi bilən, həvəskar bir oxucu" kimi təsvir etmişdir. Onun qardaşı Robert Kanada hökumətində uzun illər inzibatçı və siyasət analitiki kimi fəaliyyət göstərmişdir. Bacısı Suzan Pinker isə "The Sexual Paradox" və "The Village Effect" adlı kitabların müəllifi olan psixoloq və yazıçıdır. O, həmçinin The Wall Street Journal qəzetində yazardır.[24][25]

Pinker 1973-cü ildə Dawson Kollecini bitirmişdir. 1976-cı ildə MakGill Universitetində psixologiya üzrə bakalavr dərəcəsini almış, daha sonra Harvard Universitetində Stiven Koslinin rəhbərliyi altında eksperimental psixologiya sahəsində doktorantura təhsili almış və 1979-cu ildə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür. Bir il Massaçusets Texnologiya İnstitutunda tədqiqat apardıqdan sonra Harvard və daha sonra Stenford Universitetində professor kimi fəaliyyət göstərmişdir.[26]

1982-2003-cü illərdə Pinker Massaçusets Texnologiya İnstitutunda Beyin və İdrak Elmləri Departamentində dərs demiş, 1985-1994-cü illərdə Koqnitivistikanın həmdirektoru, 1994-1999-cu illərdə isə Koqnitiv neyrobiologiyanın direktoru olmuşdur.[27] 1995-1996-cı illərdə Kaliforniya Universitetində birillik akademik məzuniyyətdə olmuşdur. 2003-cü ildən etibarən Harvard Universitetində Psixologiya üzrə professor vəzifəsində çalışmışdır. 2008-2013-cü illərdə Harvard Kollecinin professoru adına layiq görülərək tanınmışdır.[28] Hal-hazırda Londonda yerləşən özəl New College of the Humanities universitetində qonaq professor kimi mühazirələr oxuyur.[29][30]

Pinker 1980-ci ildə Nensi Etkoff ilə evlənmiş və 1992-ci ildə boşanmışdır. O, 1995-ci ildə yenidən evlənmiş, lakin bu evlilik də boşanma ilə nəticələnmişdir.[31] 2007-ci ildə yazıçı və filosof Rebekka Qoldşteyn ilə üçüncü evliliyini qurmuşdur. Onun iki ögey qızı var: yazıçı Yael Qoldşteyn Lav və şair Daniel Blau.[32]

Pinker 13 yaşında ateizmi qəbul etmiş, lakin bəzi dövrlərdə yəhudi olduğunu bildirmişdir.[33][34]

Dilçilik karyerası

 
Pinker 2011-ci ildə

Pinkerin doktorluq rəhbəri Stiven Koslin ilə birlikdə başladığı vizual idrak sahəsindəki araşdırmaları göstərdi ki, zehni təsvirlər səhnə və obyektləri müəyyən bir baxış bucağından təqdim edir, bu da neyroalim Devid Marrın "iki yarım ölçülü eskiz" nəzəriyyəsinə uyğundur.[35] O, həmçinin göstərdi ki, bu təsvir səviyyəsi vizual diqqət və obyektlərin tanınması üçün istifadə olunur.

Psixolinqvistika sahəsində Pinker kompüter əsaslı öyrənmə nəzəriyyəsini uşaqların dil əldə etmə prosesini anlamaq üçün bir vasitə kimi təşviq etməklə tanındı. O, bu sahə ilə bağlı təlimat xarakterli icmal yazdı və ardından dil əldə etmə üzrə öz nəzəriyyəsini irəli sürən iki kitab və uşaqların passiv, dativ və lokativ cümlə quruluşlarını necə mənimsədiklərinə dair bir sıra eksperimentlər apardı. Bu kitablardan biri Language Learnability and Language Development (1984) idi və Pinker onu "uşaqların ana dilinin sözlərini və qrammatik strukturlarını necə əldə etdiyini izah edən nəzəriyyə" kimi təsvir etmişdi.[36] Digəri isə Learnability and Cognition: The Acquisition of Argument Structure (1989) idi və Pinker bu kitabın "bu prosesin bir aspektinə – müxtəlif növ felləri uyğun cümlələrdə necə istifadə etmək qabiliyyətinə, məsələn, keçidli, keçidsiz və müxtəlif tamamlıq və dolayı obyektlər qəbul edən fellərə fokuslandığını" bildirmişdi.

Daha sonra Pinker insan dilini formalaşdıran iki əsas prosesi araşdırmağa başladı: sözləri yaddaşdan bütöv şəkildə çağırmaq (məsələn, "bring" fellinin nizamsız keçmiş forması "brought") və söz hissələrini qaydalara əsasən birləşdirmək (məsələn, "walk" fellinin müntəzəm keçmiş forması "walked"). 1988-ci ildə Pinker və Alan Prins dil əldə etmə sahəsində məşhur olan keçmiş zaman formalarının qazanılmasına dair əlaqəçilik modelini tənqid edən bir məqalə dərc etdilər. Bu araşdırmalar uşaqların nizamsız formaları necə nizama saldıqlarını və bu mövzuda etdikləri səhvləri əhatə edirdi. 1999-cu ildə nəşr olunan Words and Rules: The Ingredients of Language kitabında Pinker dilin iki əsas mexanizmdən asılı olduğunu irəli sürdü: səslərin və onların mənalarının assosiativ şəkildə yadda saxlanılması və qrammatik simvolları idarə etmək üçün qaydalardan istifadə edilməsi.

O, uşaqların dil öyrənərkən etdikləri səhvlərin, məsələn, "broke" əvəzinə "breaked" və "came" əvəzinə "comed" kimi sözlər işlətmələrinin, "-ed" şəkilçisini tətbiq edən standart qaydanın istifadəsini göstərdiyini sübut etməyə çalışdı. Pinker həmçinin göstərdi ki, ingilis dilində ən çox işlənən on feli (məsələn, "be", "have", "do", "say", "make" və s.) nizamsız olduğu halda, ən az istifadə olunan min feil içərisində 98.2%-nin müntəzəm olduğunu vurğuladı.[37] O, bunun səbəbini belə izah etdi: nizamsız fellərin hər bir nəsil tərəfindən ayrıca yadda saxlanılması tələb olunur, əks halda onlar unudulur. Daha az istifadə olunan nizamsız fellər zamanla sıradan çıxır və gələcək nəsillər onları müntəzəm fellər kimi qəbul edirlər.

1990-cı ildə Pinker və Pol Blum insanın dil qabiliyyətinin təbii seçmə yolu ilə inkişaf etdiyini irəli sürən bir məqalə nəşr etdilər.[38] Onların məqaləsi, dilin təkamülünü qəfil və təsadüfi bir hadisə kimi görən Noam Çomski və Stiven Cey Quld kimi nəzəriyyəçilərin diskontinuitet yanaşmasına qarşı çıxaraq, davamlılıq əsaslı bir təkamül yanaşmasını müdafiə edirdi.[39] Bu məqalə dilin təkamülü ilə bağlı akademik marağı yenidən canlandırdı və sualı "Dil inkişaf edibmi?" yox, "Dil necə inkişaf edib?" formasına çevirdi.[40]

İstinadlar

  1. ↑ Hollar S., Pallardy R. Steven Pinker // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Hollar S., Pallardy R. Steven Pinker // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. ↑ 1 2 Steven Pinker // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 https://stevenpinker.com/biocv.
  5. ↑ 1 2 NNDB (ing.). 2002.
  6. ↑ Pinker, Steven. The Blank Slate: The Modern Denial of Human Nature (ingilis). Penguin. 2016. ISBN 978-1-101-20032-2. June 30, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 17, 2020.
  7. ↑ Sherk, John. "Steven Pinker on Cognitive Psychology, Computational Theory, and Conversation". October 4, 2019. July 16, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 22, 2020.
  8. ↑ "YouTube". YouTube. 2021-10-30 tarixində arxivləşdirilib.
  9. ↑ The Sense of Style
  10. ↑ Wright, Robert. "The 2004 Time 100". Time. April 26, 2004.
  11. ↑ "World Thinkers 2013". August 24, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2020.
  12. ↑ "APA PsycNet". psycnet.apa.org. April 15, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2020.
  13. ↑ "Steven Pinker". www.nasonline.org. October 13, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2020.
  14. ↑ "Humanist of the Year Award". American Humanist Association. June 7, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2020.
  15. ↑ "George A. Miller Award". February 13, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2020.
  16. ↑ "Curriculum Vitae of Steven Pinker" (PDF). August 7, 2020 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2020.
  17. ↑ "Developmental Review Editorial Board". Elsevier. July 14, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 13, 2020.
  18. ↑ Pinker, Steven. The Sense of Style: The Thinking Person's Guide to Writing in the 21st Century. New York: Penguin. 2014. August 5, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2020.
  19. ↑ Pinker, S. Language Learnability and Language Development, With New Commentary by the Author. Harvard University Press. 2009. ISBN 9780674042179. İstifadə tarixi: October 10, 2014.
  20. ↑ Pinker, Steven. "A Montreal pilgrimage in the footsteps of Leonard Cohen (the girl standing next to the young Cohen in the group photo is my mother, Roslyn Wiesenfeld Pinker).https://www.jta.org/2018/04/24/news-opinion/montreal-pilgrimage-footsteps-leonard-cohen#.WucYP-F0APc.twitter …". April 30, 2018. April 30, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 30, 2019.
  21. ↑ Sex Differences, Human Nature, & Identity Politics (Pt. 1) | Steven Pinker | ACADEMIA | Rubin Report (ingilis), March 21, 2018, June 22, 2023 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2023-06-22
  22. ↑ "At home: Steven Pinker". Financial Times. December 14, 2012. December 10, 2022 tarixində arxivləşdirilib.
  23. ↑ Brockman, John. Curious Minds: How a Child Becomes a Scientist. Vintage Books. January 7, 2019. ISBN 9781400076864. June 30, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 16, 2015 – Google Books vasitəsilə.
  24. ↑ Shermer, Michael. The Pinker Instinct. Altadena, CA: Skeptics Society & Skeptic Magazine. March 1, 2001. October 10, 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 11, 2007.
  25. ↑ Steven Pinker: the mind reader Arxivləşdirilib fevral 17, 2020, at the Wayback Machine The Guardian Accessed November 25, 2006.
  26. ↑ "Britannica Encyclopedia". June 29, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 12, 2019.
  27. ↑ Curriculum Vitae (PDF), Harvard University, July 15, 2017 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: June 23, 2017
  28. ↑ Pinker, Steven. "Official Biography. Harvard University". Pinker.wjh.harvard.edu. December 29, 2005 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 20, 2012.
  29. ↑ "The professoriate" Arxivləşdirilib iyun 8, 2011, at the Wayback Machine, New College of the Humanities. Retrieved June 8, 2011.
  30. ↑ "Professor Steven Pinker", New College of the Humanities. Retrieved November 4, 2014.
  31. ↑ Biography for Steven Pinker at imdb Arxivləşdirilib dekabr 12, 2015, at the Wayback Machine. Retrieved September 12, 2007.
  32. ↑ "How Steven Pinker Works" by Kristin E. Blagg Arxivləşdirilib oktyabr 17, 2014, at the Wayback Machine The Harvard Crimson Accessed February 3, 2006.
  33. ↑ "Steven Pinker: the mind reader" by Ed Douglas Arxivləşdirilib fevral 17, 2020, at the Wayback Machine The Guardian Accessed February 3, 2006.
  34. ↑ Grothe, D.J. "Podcast:Steven Pinker - Evolutionary Psychology and Human Nature". Point of Inquiry with D.J. Grothe. February 23, 2007. July 24, 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: December 29, 2014.
  35. ↑ The nature of the language faculty and its implications for evolution of language
  36. ↑ Pinker, Steven. "Steven Pinker: Long Biography". Harvard University. December 29, 2005 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 18, 2014.
  37. ↑ Pinker, Steven. "Words and rules (essay)" (PDF). Harvard University. August 30, 2014 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 24, 2014.
  38. ↑ Pinker, S. & Bloom, P. (1990). Natural language and natural selection. Behavioral and Brain Sciences 13 (4): 707‐784
  39. ↑ Kenneally, Christine. "Language Development:The First Word. The Search for the Origins of Language". July 14, 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  40. ↑ Pinker, Steven; Bloom, Paul. "The 20th Anniversary of Steven Pinker & Paul Bloom: Natural Language and Natural Selection (1990)". Behavioral and Brain Sciences. Replicatedtypo.com. 13 (4). 1990: 707–726. doi:10.1017/S0140525X00081061. July 14, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 9, 2014.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Stiven_Pinker&oldid=8069190"
Informasiya Melumat Axtar