Stadler Rail
Stadler Rail AG İsveçrənin hərəkət tərkibi istehsalçısıdır və regional mühərrikli hərəkət tərkibləri və tramvaylara xüsusi diqqət yetirir, lakin eyni zamanda metro, yüksəksürətli, şəhərlərarası qatarlar da istehsal edir. "Stadler Rail"in baş ofisi İsveçrənin Busnanq şəhərində yerləşir. "Stadler Rail"də 2023-cü ildə 13,900 işçi çalışırdı.
| Stadler Rail AG | |
|---|---|
 | |
_140.JPG) "Stadler Rail" şirkətinin baş ofisi İsveçrənin Busnanq şəhərində | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sənaye | Hərəkət tərkiblərinin istehsalı |
| Məhsulu | Dəmir yolu ilə hərəkət edən nəqliyyat vasitələri |
| Təsis tarixi | 1942 |
| Baş qərargahın yeri | Busnanq, İsveçrə |
| İqtisadi göstəriciləri | |
| Birjada listinqi | SIX: SRAIL |
| Ümumi gəliri | 3,6 milyard İsveçrə frankı |
| Struktur | |
| İşçi sayı |
|
| Rəhbərlik | |
| Təsisçi | Ernst Ştadler |
| Rəhbərlik |
Markus Bernşteyner (Baş icraçı direktor) Peter Şpuler (İcraçı direktor) |
| stadlerrail.com | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şirkətin Əlcəzair, Almaniya, İtaliya, Hollandiya, Avstriya, Polşa, İsveçrə, İspaniya, Çexiya, Macarıstan, Belarusiya və Amerika Birləşmiş Ştatları da daxil olmaqla 23 ölkədə əlli törəmə müəssisəsi var.[2] "Stadler Rail"də 2012-ci ildə təxminən 6100 işçi, o cümlədən İsveçrədə 2750, Almaniyada 1200, Belarusda 1000, Macarıstanda 400 və Polşada 400 işçi çalışırdı.[3] 2023-cü ilədək bu rəqəm 13,900 işçiyə qədər artdı.[4]
"Stadler Rail"in tarixi 1942-ci ildə mühəndis Ernst Ştadler (1908–1981) tərəfindən yaradılmış mühəndislik ofisindən başlayır. Üç il sonra şirkət ilk lokomotivlərini istehsal etməyə başlayıb – həm batareya ilə işləyən, həm də dizel tipli lokomotivlər hazırlayıb.
Uzun illər ərzində "Stadler Rail" İsveçrədə yerləşən, nisbətən kiçik və ailəyə məxsus bir şirkət kimi fəaliyyət göstərib. Şirkət əsasən müştərilərin tələblərinə uyğunlaşdırılmış xüsusi dəmir yolu nəqliyyat vasitələrinin istehsalına diqqət yetirib. Onun əsas müştəriləri dar relsli və dağlıq ərazilərdə fəaliyyət göstərən dəmir yolu operatorları olub, adi magistral xətləri idarə edən şirkətlərdən çox bu kimi niş bazarlara yönəlib.
1981-ci ildə Ernst Ştadler vəfat etdikdən sonra şirkətə onun ikinci həyat yoldaşı, İrma Ştadler (təxmini 1923–2020) rəhbərlik edib. "Stadler Rail" 1990-cı illərə qədər kiçik istehsalçı olaraq qalıb; 1990-cı illərin ortalarına şirkətdə cəmi 100 işçi çalışırdı.
2014-cü ildə "Stadler Rail" şirkəti Azərbaycanda yerləşən "International Railway Distribution" MMC şirkəti ilə birgə müəssisə yaratdığını elan edib. Bu müəssisənin məqsədi ölkədə hərəkət tərkiblərinin istehsalıdır. Bundan bir ay əvvəl Ştadler 120 milyon İsveçrə frankı dəyərində müqavilə imzalamışdı — müqaviləyə əsasən, 30 ədəd yataq və restoran tipli vaqon istehsal ediləcəkdi. Həmçinin, əvvəlcə Rusiya üçün nəzərdə tutulan bəzi relsli nəqliyyat vasitələri sonradan Azərbaycana və qonşu Gürcüstana satılıb.[5]
Şirkətin ən uğurlu məhsullarından biri FLIRT (Fast Light Innovative Regional Train – "Sürətli, Yüngül və İnnovativ Regional Qatar") seriyası hesab olunur. Bu qatar ailəsi müxtəlif tələblərə uyğunlaşdırılmış geniş konfiqurasiyaları əhatə edir — kiçik regional qatar dəstlərindən tutmuş lüks səviyyəli şəhərlərarası qatar kompozisiyalarına qədər. Həmçinin Finlandiya və keçmiş Sovet İttifaqı ölkələri üçün 1520 mm rels genişliyinə uyğun versiyalar da mövcuddur. 2004-cü ildə Ştadler İsveçrə Federal Dəmir Yollarına ilk FLIRT qatar dəstini təhvil verib. 2019-cu ilə qədər isə 16 ölkədə fəaliyyət göstərən operatorlar tərəfindən 1,400-dən artıq FLIRT qatar dəsti sifariş edilib. Bu ölkələr arasında Avropa dövlətləri, ABŞ, Əlcəzair və Azərbaycan da var.[5]
Son illərdə yüngül relsli nəqliyyat və metro sektorları "Stadler Rail" şirkətinin əsas müştərilərindən birinə çevrilib. Almaniya, Norveç və Birləşmiş Krallıqdakı müxtəlif operatorlar şirkətin "Variobahn" tramvaylarını satın alıblar. 2015-ci ildə isə Ştadler ilk dəfə olaraq metro qatarlarının istehsalı üçün müqavilə imzalayıb. 2015-ci ilin dekabrında Ştadler, "Siemens Mobility" ilə birgə müəssisə vasitəsilə Berlin "S-Bahn" üçün 1,380-ə qədər qatar istehsal etmək üzrə böyük sifariş alıb. Son qatarların 2023-cü ilə qədər təhvil verilməsi planlaşdırılıb. 2019-cu ildə Ştadler kiçik dəmir yolu operatorları ilə daha sıx işləmək üçün addımlar atıb. Bu, əsasən regionallaşma və açıq girişli dəmir yolu əməliyyatları (open-access operation) tendensiyalarından irəli gəlirdi. Məqsəd şirkətin vaqonları, yüngül relsli nəqliyyat vasitələri və mühərrikli qatar sistemləri üçün yeni bazarlar əldə etmək idi.[5]
Ştadlerin Belarusun Fanipal şəhərində böyük istehsal müəssisəsi var. Lakin 2020-ci ildə Belarusdakı mübahisəli prezident seçkilərindən və 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya hücumundan sonra şirkət bu ölkələrdəki fəaliyyətlərini məhdudlaşdırmaq üçün təzyiqlərlə üzləşib. 2022-ci ilin iyun ayına qədər "Ryanair" 4978 reysinin məcburi endirilməsindən sonra Belarusa tətbiq olunan beynəlxalq sanksiyalar səbəbindən Fanipal zavoduna qatar istehsalı üçün lazım olan elektron hissələrin çatdırılması dayandırılıb. Buna cavab olaraq, Ştadler istehsalat avadanlıqlarını və işçi qüvvəsini Polşa, İsveçrə və ABŞ-dakı zavodlara köçürüb. Şirkətin rəhbərliyi Fanipal müəssisəsini bağlamamaq qərarı verib və bildirib ki, Ştadler beynəlxalq təşkilatların (OECD, BMT, Aİ) qərarlarına əməl etməlidir, amma şirkətin öhdəliyi zavodda çalışan insanlara qarşıdır. Onlar vurğulayıblar ki, “Ştadler xalqa xidmət edir, diktatorlara yox”. Bundan əlavə, "OOO Stadler" (Moskva) və "Stadler Reinickendorf" (Berlin) törəmə şirkətləri 2022-ci ildə ləğv edilib.[2]
- Busnanq, İsveçrə — Əsas zavodun yerləşdiyi yer, 1962-ci ildən fəaliyyət göstərir (Stadler Bussnang AG)
- Altenrheyn, İsveçrə — 1997-ci ildə "Schindler Group" şirkətindən alınıb (Stadler Altenrhein AG)
- Pankov, Berlin, Almaniya — 2000/2001-ci illərdə "Adtranz" şirkətindən alınıb (Stadler Pankow GmbH)
- Biel/Bienne, İsveçrə — 2004-cü ildə tender vasitəsilə əldə edilib (Stadler Stahlguss AG)
- Siedlce, Polşa — 2007-ci ildə əldə edilib (Stadler Polska Sp.z o.o.)
- Weiden in der Oberpfalz, Bavariya, Almaniya — əvvəllər Partner für Fahrzeugausstattung şirkəti olub; 4 yanvar 2005-dən etibarən Stadler Weiden GmbH adlanır
- Winterthur, İsveçrə — əvvəllər Winpro AG (Swiss Locomotive and Machine Works), 7 sentyabr 2005-də alınıb (Stadler Winterthur AG)
- Szolnok, Macarıstan — 2009-cu ildən fəaliyyət göstərir (Stadler Szolnok Kft.)
- Fanipal, Belarus — 2014-cü ildə əldə edilib (ZAT Stadler Minsk)
- Solt-Leyk-Siti, Yuta, ABŞ — 2015-ci ildən fəaliyyət göstərir (Stadler US Inc.)
- Albuixech, Valensiya, İspaniya — əvvəllər Vossloh şirkətinin dəmir yolu bölməsi (MACOSA zavodu, Alstom), 2015-də alınıb (Stadler Rail Valencia SAU)
- Craiova, Rumıniya — 2019-cu ildə Electroputere ilə birgə müəssisə yaradılıb, burada relsli nəqliyyat avadanlıqları istehsal olunur
- Banyuwangi, Cava, İndoneziya — PT INKA şirkəti ilə birgə müəssisə, hazırda tikinti mərhələsində (PT Stadler INKA Indonesia)
- Heydərabad, Telangana, Hindistan — Medha Servo Drives ilə birgə müəssisə, hazırda tikinti mərhələsində
Ştadler bir sıra standart modul nəqliyyat vasitələrinə malikdir:
| Ad | Təsvir | Operator(lar) | Şəkil | Qeydlər |
|---|---|---|---|---|
| SMILE | Aşağı döşəməli yüksək sürətli Elektrik qatarı | SBB, WESTbahn | 
|
|
| KISS | Yüksək tutumlu iki mərtəbəli Elektrik qatarı | ADY, Aeroexpress, BLS, BDŽ, Caltrain, DB, CFL, GR, Mälartåg, MÁV, ÖBB, ODEG, Renfe, SBB, Slovenske Železnice, Srbijavoz, WESTbahn, WestfalenBahn və ZSSK | 
|
|
| FLIRT | Çevik elektrik, dizel, iki rejimli və ya hidrogen mühərrikli hərəkət tərkibi | Abellio Rail NRW, ADY, Arriva, Arverio, Belarus Dəmir Yolları, Bayerische Regiobahn, Cantus Verkehrsgesellschaft, Connexxion, DB, Elron, Eurobahn, FER, Ferrotramviaria, Hanover S-Bahn , HLBahn, MKOL SEV, Lokaltog, LTG Link, MÁV, NS, NWB, OC Transpo, PKP, ST, SNTF, TiLo, Trenitalia, Vias, VR, Vy, WestfalenBahn | .jpg){kind=icon}
|
|
| Regio Shuttle | Yerli filial xətti xidmətləri üçün dizel, hidrogen və ya batareyalı qatar | 
|
| Ad | Təsvir | Operator(lar) | Şəkil | Qeydlər |
|---|---|---|---|---|
| Citylink | .jpg)
|
|||
| TINA | 
|
|||
| Tramlink | 
|
|||
| Variobahn | 
|
|||
| Tanqo | .JPG)
|
| ad | Təsvir | Operator(lar) | Şəkil | Qeydlər |
|---|---|---|---|---|
| EURO | 
|
|||
| EUROLIGHT | Sərnişin və yüngül yük üçün EURO -nun daha yüngül variantı | 
|
||
| EURODUAL | 
|
|||
| SALi | 
|
- ↑ https://stadlerrail.com/media/pdf/stadler_rail_gb_2023_web_de.pdf.
- ↑ 1 2 "Annual Report 2022" (PDF). Stadler Rail. İstifadə tarixi: 2023-12-01.
- ↑ "History". Stadler Rail. 11 May 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2020.
- ↑ "Annual Report 2023" (PDF). Stadler Rail. İstifadə tarixi: 2024-07-21.
- ↑ 1 2 3 magazine, RAIL. "FROM THE ARCHIVES: Stadler - delivering with Swiss precision". www.railmagazine.com (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-08-28.
