Tahiri Söhrab Əbülfəz oğlu (Söhrab Tahir) (27 may 1926, Astara, Gilan ostanı – 4 may 2016, Bakı) — Azərbaycan Respublikasının xalq şairi (1998)[1], nasir, publisist.
| Söhrab Tahir | |
|---|---|
| Söhrab Əbülfəz oğlu Tahiri | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Astara, İran |
| Vəfat tarixi | (89 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Vəfat səbəbi | Şəkərli diabet |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı, nasir, redaktor |
| Mükafatları |
   |
Söhrab Tahir 1926-cı il mayın 27-də Astara şəhərində anadan olub.[2][3] "Səadət" və "Şahpur" məktəblərində 9-cu sinifədək təhsil almış, ailə vəziyyətinin ağırlığı üzündən atası ilə "İran-İngilis neft şirkəti"ndə işləməyə məcbur olmuşdur. Kirmanşah şəhərində Səadət məktəbində təhsil alıb.[4]
Sovet Ordusunun İrana daxil olmasından sonra xalq hərəkatında fəal iştirak etmişdir. 1945-1946-cı illərdə ADF MK-də təşkilat şöbəsində təlimatçı işləyib.[5] 1946-cı ildə Azərbaycan Milli Hökuməti tərəfindən Bakıya hərbi təhsil almağa göndərilib.[5]
Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Təbrizdə fəaliyyət göstərən "Şairlər və yazıçılar cəmiyyəti" 1947-ci ildən etibarən Bakıda, "Azərbaycan Yazıçılar Cəmiyyəti" adı ilə fəaliyyət göstərməyə başlayıb.[6] Söhrab Tahir də bu cəmiyyətin üzvü olub.[6]
1947-1950-ci illərdə Bakı Diş və Feldşerlik məktəbində təhsil alıb.[5] O, 1952–1957-ci illərdə ADU-nun filologiya fakültəsində oxumuşdur. 1959–1961-ci illərdə Moskvada Maksim Qorki adına Ali Ədəbiyyat kurslarında müdavim olmuşdur. 1962–1966-cı illərdə ADF-in Bakı komitəsində birinci katib, "Azərbaycan" qəzeti və jurnalı redaksiyalarında bədii şöbələrdə müdir, "Səhər" ədəbi-tarixi jurnalında baş redaktor müavini, 1984-cü ildən "Azərbaycan" jurnalında redaktor olmuşdur. İlk nəsr kitabı 1981-ci ildə işıq üzü görüb.[7]
Azərbaycan Yazıçılar Birliyi idarə heyətinin, "Literaturnıy Azerbaydjan" jurnalı redaksiya heyətinin, "Yazıçı" nəşiryyatının bədii şurasının, Azərbaycan Ədəbiyyat Fondu idarə heyətinin üzvü, SSRİ ədəbiyyat fondu plenimunun üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi şeir şurasının sədri (1986–1991) olmuşdur. 1991-ci ildə Bədii ədəbiyyatı təbliğat bürosu idarə heyətinin sədri təyin edilmişdir. İnqilabi, ədəbi-ictimai fəaliyyətinə görə Təbrizdə "21 Azər" medalı və bir sıra başqa medallarla, Azərbaycan SSRİ Ali Soveti Rəyasət heyətinin Fəxri Fərmanı ilə təltif olunmuşdur.
2006-cı ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə "Şöhrət" ordeninə layiq görülmüşdür. 2010-cu ildə Rusiya Yazıçılar İttifaqı və onun Moskva şəhər təşkilatı nəzdində fəaliyyət göstərən Yazıçı-tərcüməçilər İttifaqının qərarı ilə Beynəlxalq V. V. Mayakovski ordeni ilə təltif edilmişdir. 2002-ci ildən prezident təqaüdçüsü olub.[8]
Xalq şairi uzun illər şəkər xəstəliyindən əziyyət çəkirdi. Son illərdə xəstəliyi şiddətlənmişdir. Bunun nəticəsində, şairin ayaqlarında qanqrena getmişdir. Sənətkarın 30 mart 2016-cı ildə sağ ayağı, 4 aprel 2016-cı ildə isə sol ayağı amputasiya edilmişdir, amma buna baxmayaraq görkəmli şair 4 may 2016-cı ildə vəfat etmişdir.[9] Xalq şairi II Fəxri xiyabanda dəfn olunmuşdur.
- Vətənlə sevgi arasında (şeirlər və poemalar). Bakı: Yazıçı, 1986, 344 s.
- Qonşu qızın məktubları (povest və roman). Bakı: Gənclik, 1985, 272 s.
- Əmanət (povestlər). Bakı: Gənclik, 1991, 421 s.
- Lirika. Bakı: Azərbaycan Respublikası "Kitab" cəmiyyəti, 1992, 85 s.
- Sevgi əfsanəsi (şeirlər və poemalar). Bakı: Yazıçı, 1983, 284 s.
- Arzumanlı V. 75 yaşın pillələri (Söhrab Tahir-75. Ömürdən yarpaqlar). Bakı: Qartal, 2001, 378 s.
- Babayev A. Ölümdən güclü… (Söhrab Tahirin eyni adlı kitabı haqqında). "Kommunist", 1982, 22 avqust.
- Duyğun R. Mübariz poeziya (Şair Söhrab Tahir haqqında). "Bakı", 1986, 7 iyun.
- Əbilov A. Təbrizdən Turana gedən yol: Bu Söhrab Tahirin məslək və tale yoludur (esse). "Yeni Azərbaycan", 2001, 21 aprel.
- Mütəllibov T. Yaş artıqca gəncləşən ürək (Şair S. Tahir haqqında). "Azərbaycan gəncləri", 1986, 26 iyul.
- ↑ ""Xalq şairi" fəxri adının verilməsi haqqında" fəxri adının verilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 23 may 1998-ci il tarixli, 709 nömrəli Fərmanı Arxivləşdirilib 18 dekabr 2014 at the Wayback Machine (az.)
- ↑ Əhmədov, 2011. səh. 865
- ↑ Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyati Antologiyası. III. Bakı: Elm nəşriyyatı. 1988. səh. 268. 2023-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-20.
- ↑ Azəroğlu,Məmmədzadə, 1961. səh. 141
- ↑ 1 2 3 Bərdəli, 2012. səh. 26
- ↑ 1 2 Balayev, 2018. səh. 139
- ↑ Mehdibəyova, 2007. səh. 79
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). e-qanun.az. 07.09.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 05.10.2023.
- ↑ "Azərbaycanın xalq şairi vəfat etdi". 2016-05-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-04.
- Azəroğlu, Balaş; Məmmədzadə, Həmid. Cənubi Azərbaycan yazıçılarının ədəbi məcmuəsi (South Azerbaijani). Bakı: Azərbaycan ruznaməsi. 1961. səh. 342.
- Balayev, Xaqan. Azərbaycanın sosial-siyasi həyatında cənublu mühacirlərin iştirakı (1947-1991) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2018. səh. 198. ISBN 9789952370911.
- Bərdəli, Bahar. Cənubi Azərbayan mühacirət poeziyası (1947-1990) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2012. səh. 116.
- Əhmədov, Teymur. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) (az.). Bakı: Nurlar NPM. 2011. səh. 1056. ISBN 9789952460063.
- Mehdibəyova, Mahmizər. Cənubi Azərbaycan mühacirət nəsri: 1947-1990-cı illər (az.). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. 2007. səh. 192.