Roma betonu — həmçinin "opus caementicium" adlandırılan, Qədim Romada tikinti işlərində istifadə edilən maddə. Müasir ekvivalenti kimi, Roma betonu da aqreqatlara əlavə edilmiş hidravlik bərkitmə sementinə əsaslanırdı.
Bu gün "Merkuri Məbədi" adlandırılan və eramızdan əvvəl I əsrdə inşa edilmiş Baiae'dəki Roma hamamının frigidarium hovuzu, sağ qalmış ən qədim beton günbəzə və Panteondan əvvəl ən böyük günbəzə sahibdir.
Romalılar hidravlik betondan ilk dəfə sahil zonalarında, ehtimal ki, eramızdan əvvəl II əsrin sonlarında Baiae ətrafındakı limanlarda istifadə etməyə başlamışdılar.[1] Sezareya limanı (e.ə. 22-15-ci illər) geniş miqyasda sualtı Roma beton texnologiyasının istifadəsinə bir nümunədir, burada böyük miqdarda pozzolana Puttsolidən idxal edilmişdir.[2][3][4]
Roma betonu, hər hansı bir beton kimi, dolgu materialı və hidravlik tərkibdən ibarətdir. Su ilə qarışdırılmış və zamanla bərkiyən bir bağlayıcı olan bu məhlul tərkibi müxtəlif idi və daş parçaları, keramika plitələr, əhəng klastları və əvvəlki dövrlərdə dağıdılmış tikililərin kərpic qalıqları daxil idi. Romada dolgu materialı kimi asanlıqla əldə edilə bilən tuf tez-tez istifadə olunurdu.[5]
Bağlayıcı olaraq gips və sönməmiş əhəng istifadə edilirdi.[6] "Pozzolana" və ya "quyu qumu" adlanan vulkanik tozlar mövcud olduğu yerlərdə üstünlük təşkil edirdi. Pozzolana, betonu müasir betonlara nisbətən duzlu suya daha davamlı edirdi.[7] Pozzolan tərkibi yüksək alümina və silika tərkibinə malik idi.
- ↑ Oleson et al., 2004, The ROMACONS Project: A Contribution to the Historican and Engineering Analysis of the Hydrauilc Concrete in Roman Maritime Structures, International Journal of Nautical Archaeology 33.2: 199-229
- ↑ Lechtman, Hobbs, 1986
- ↑ Vitruvius. De Architectura, Book II:v,1; Book V:xii2.
- ↑ Hohlfelder, R. 2007. "Constructing the Harbour of Caesarea Palaestina, Israel: New Evidence from ROMACONS Field Campaign of October 2005". International Journal of Nautical Archaeology 36:409-415.
- ↑ "Rome's Invisible City". BBC One. İstifadə tarixi: 6 July 2017.
- ↑ "National Pozzolan Association: The History of Natural Pozzolans". pozzolan.org. İstifadə tarixi: 2021-02-21.
- ↑ Wayman, Erin. "The Secrets of Ancient Rome's Buildings". Smithsonian.com. 16 November 2011. İstifadə tarixi: 24 April 2012.