Muxtar Muxtaroviç Maqauin (qaz. Мұхтар Мұқанұлы Мағауин; 2 fevral 1940 – 9 yanvar 2025, Merilend) — Sovet və qazax yazıçısı, nasir, publisist, tərcüməçisi, qazaxların folklor irsinin tədqiqatçısı, filologiya elmləri doktoru.
| Muxtar Muxtaroviç Maqauin | |
|---|---|
| qaz. Мұхтар Мұқанұлы Мағауин | |
 Maqauin 2008-ci ildə | |
| Doğum tarixi | 2 fevral 1940 |
| Vəfat tarixi | 9 yanvar 2025 (84 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ Qazaxıstan |
| Təhsili | Əl-Fərabi Qazax Milli Universiteti |
| Fəaliyyəti | yazıçı, publisist, tərcüməçi, nasir |
| Əsərlərinin dili | qazax və rus dilləri |
| Janrlar | povest, hekayə |
| Mükafatları |
 "Parasat" ordeni "Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə" yubiley medalı |
Qazaxıstanın xalq yazıçısı (1996). Qazaxıstan SSR Abay adına Dövlət mükafatı (1984) və "Türk dünyasına xidmətlərinə görə" Beynəlxalq mükafatı (1997) laureatı.
Muxtar Maqauin Abak Kerey tayfasının Jastaban soyundan gəlir.[1]
1962-ci ildə Əl-Farabi adına Qazax Dövlət Milli Universitetini, 1965-ci ildə isə aspiranturanı bitirib. "Qazax ədəbiyyatı" qəzetində ədəbi tənqid şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb.
1997-ci ildə Türkiyə Sənətkarlar və Yazarlar Vəqfinin "Türk Dünyasına Xidmətlərinə görə" beynəlxalq mükafatını almışdır. Mükafat M.Maqauinə 1998-ci il mayın 7-də Ankarada Türkiyə Respublikasının Prezidenti Süleyman Dəmirəl tərəfindən şəxsən təqdim edilmişdir.
O, Somerset Moemin seçilmiş hekayələr toplusunu (1968), Henri Haqqardın "Kral Süleymanın mədənləri" romanını (1975), Nikolay Poqodinin "Kreml zəngləri" pyesini və başqalarını qazax dilinə tərcümə edib.[2]
O, 9 yanvar 2025-ci ildə ABŞ-nin Merilend ştatında 84 yaşında vəfat edib.[3]
- "Ağ qar" (1969),
- "Mavi duman" ("Көк мұнар", 1972),
- "Qardaşlar və Bacılar" (1974),
- "Köpəyin ölümü" (1978),
- "Tazının ölümü" ("Тазының өлімі", 1978),
- "İlanlı yay" (1984),
- "Lirik təxribat" (1986),
- "Bahar qarı" (1990),
- "Qazaxıstan tarixinin əlifbası" ("Қазақ тарихының әліппесі", 1993)
- "Qıpçaq gözəli" ("Қыпшақ аруы"),
- "Kobızın nəğmələri",
- "Qobız və nizə", daha doğrusu "Qobızın əks-sədası/melodiyası" ("Қобыз сарыны"; 1968, görkəmli qazax jırauax: xanəndələri, eləcə də akınlar/şairlər haqqında monoqrafiya),
- "Qeyri-müəyyən zaman" (dilogiya),
- "Şahan-Şer pələng adam",
- "Tək atanın övladları" ("Бір әкенің балалары"),
- "Qazax Ordası" tarixi kitabı,
- "Şınqıs xan" ("Шыңғыс хан", tetralogiya 4 cilddə; ilk dəfə 2011-2016-cı illərdə Almatıda nəşr edilmişdir; 1-2011, 2-2013, 3-2014, 4-2016).
- 13 cilddə toplu əsərləri (Almatı, "Kaqanat" nəşriyyatı, 2002)
- 26 cilddə toplu əsərləri (qzax dilində, Merilend, "Magauin Publishing" nəşriyyatı, 2020)
Rusiya Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun baş elmi işçisi, rus tarixçisi A.V.Qrozin Maqauini, Rusiyanın "tarixi" düşməni Cunqarıstanı qazaxlara qarşı "təhrik" ideyasını fəal şəkildə təbliğ etdiyi üçün tənqid edir.[4]
- 1970 — "Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə" yubiley medalı.
- 1984 — "Alasapıran" tarixi roman-diologiyasına görə Abay Qazaxıstan SSR Dövlət mükafatı.
- 1996 (10 dekabr) — "Qazaxıstanın Xalq yazıçısı" fəxri adına layiq görülmüşdür. (qaz. Қазақстанның Халық жазушысы) — за большой вклад в отечественную литературу.[5]
- 1997 — Türkiyə Sənətkarlar və Yazarlar Vəqfinin "Türk Dünyasına Xidmətlərinə görə" beynəlxalq mükafatını almışdır. Mükafat M.Maqauinə 1998-ci il mayın 7-də Ankarada Türkiyə Respublikasının Prezidenti Süleyman Dəmirəl tərəfindən şəxsən təqdim edilmişdir.
- 2005 — "Parasat" ordeni.[6]
- ↑ "ШАҚАНТАЙ ШЕЖІРЕСІ( төртінші басылым ) | Kerey.kz/Керей.кз". kerey.kz. 2021-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-16.
- ↑ "Мухтар Муханович Магауин (1940 г.)". 2012-02-18 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Известный казахстанский писатель Мухтар Магауин умер в США". kazpravda.kz. İstifadə tarixi: 2025-01-10.
- ↑ Грозин А. В. Мифологизаторство в современной историографии Казахстана: политологический аспект проблемы // Вестник Московского государственного гуманитарного университета им. М. А. Шолохова. История и политология. — 2010. — № 2. — С. 114.
- ↑ "Указ Президента РК от 9 декабря 1996 года N 3266". 2017-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-15.
- ↑ "Высокое признание Родины "Вечерний Алматы", 24 декабря 2005 года". 2020-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-07.
- Аргынбаева Макпал. "Концепция творчества в повестях Мухтара Магауина". 2011-08-25 tarixində arxivləşdirilib.