Manilkara zapota — Ümumi olaraq "sapodilla" (ispanca: [ˌsapoˈðiʝa]),[1] "sapote", "chicozapote", "chicoo", "chicle", "naseberry", "nispero" və ya "soapapple" kimi tanınan həmişəyaşıl ağac.[2][3]:515 Cənubi Meksika ilə Mərkəzi Amerikanın yerli bitkisidir. Təbii yayılma nümunəsinə Yukatan yarımadası sahillərindəki Petenes manqrov ekosistemində rast gəlinir.[4] Bu bitki ispan müstəmləkəçiliyi dövründə Filippinə gətirilmişdir.[5] O, Meksika, Hindistan, Pakistan, Tailand, Malayziya, Kamboca, İndoneziya, Vyetnam, Banqladeş kimi tropik Asiya ölkələrində, eləcə də Karib dənizi bölgəsində geniş miqdarda yetişdirilir.
| Manilkara zapota | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Manilkara zapota |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Sapodilla ağacları yüz ilədək yaşaya bilər.[6][7] Hündürlüyü 30 metrə (98 fut) qədər, gövdə diametri isə 1,5 metrə (5 fut) çata bilər. Lakin becərilən nümunələrin orta hündürlüyü adətən 9–15 metr (30–49 fut) arasında olur və gövdə diametri 50 sm-i (20 düym) keçmir.[8] Bu ağac küləyə davamlıdır və qabığında "çikle" adlanan ağ, yapışqan bir latekslə zəngindir. Yarpaqları elliptikdən yumurta formasına qədər dəyişir, uzunluğu 6–15 sm (2–6 düym), saplaqları isə 1–3 sm (0–1 düym) olur. Yarpaqlar orta yaşıl, parlaq, tünd qəhvəyi və bir qədər tüklü orta damarlarla təchiz olunmuşdur. Onlar növbə ilə düzülür.[9] Ağaclar yalnız isti, adətən tropik iqlimlərdə yaşaya bilir (lakin erkən yaşlarında quraqlıq və istiliyə qarşı zəif dözümlüdür) və temperatur sıfırdan aşağı düşdükdə asanlıqla məhv olur.[10] Toxumdan cücərdikdən sonra sapodilla ağacı meyvə vermək üçün adətən beşdən səkkiz ilə qədər vaxt tələb edir. Sapodilla ağacları ildə iki dəfə meyvə verir.[11]
- ↑ "Manilkara zapota". Natural Resources Conservation Service PLANTS Database. USDA.
- ↑ Manilkara zapota: GRIN saytında informasiya
- ↑ Small, Ernest. Top 100 Exotic Food Plants. Boca Raton, Louisiana, USA: CRC Press. 2011. 515–524. ISBN 9781439856888.
- ↑ World Wildlife Fund. eds. Mark McGinley, C.Michael Hogan & C. Cleveland. 2010. Petenes mangroves. Encyclopedia of Earth. National Council for Science and the Environment. Washington DC Arxiv surəti 15 oktyabr 2011 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2011-10-15 at the Wayback Machine
- ↑ Fernandez, Doreen G. Fruits of the Philippines. Makati City, Luzon, Philippines: Bookmark Inc. 1997. səh. 22. ISBN 9715692613.
- ↑ Horticulture: Crop Plantation Guidence - The Sapota (Chickoo). India Agro. Retrieved 8 August, 2023.
- ↑ Introduction to Sapota. Agri Farming. Retrieved 14 August, 2023.
- ↑ Manilkara zapota Sapotaceae (L.) van Royen Arxiv surəti 14 iyun 2018 tarixindən Wayback Machine saytında, Orwa C, Mutua A, Kindt R, Jamnadass R, Simons A. 2009. Agroforestree Database:a tree reference and selection guide version 4.0 (http://www.worldagroforestry.org/af/treedb/ Arxiv surəti 23 oktyabr 2017 tarixindən Wayback Machine saytında)
- ↑ Manilkara zapota // Flora of North America. 8. New York and Oxford: Flora of North America Association. 2009. 232, 234–235. 2025-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-09 – eFloras vasitəsilə.
- ↑ Growing Sapodilla: Manilkara zapota. Garden Oracle. Retrieved 8 August, 2023. "Heat tolerant: These trees have difficulty when young, over 90°F, and when mature, over 105°F. They will need afternoon shade and extra water in these temperatures. Drought tolerant: Yes, after three years."
- ↑ Kute, L.S.; Shete, M.B. Sapota (Sapodilla) // Handbook of Fruit Science and Technology. CRC Press. 1995. 475–476. doi:10.1201/9781482273458-31. ISBN 9780429152733. İstifadə tarixi: 24 August 2022.