Makarun (ing. macaroon) — qənnadı məmulatı, biskvit peçenyesi. Əsasən badamdan (əsas inqridiyenti[1]) hazırlanır, lakin digər çərəzlərdən və ya kokosdan da istifadə oluna bilər. Bəzən bal, vanil və ya ədviyyatlarla dadlandırılır, həmçinin qida boyası, mürəbbə, cem və ya şokolad qlazuru əlavə edilə bilər.[2] Bəzi reseptlərdə qatılaşdırılmış süddən də istifadə olunur. Peçenye sobaya qoyulmuş yeyilə bilən düyü kağızının üstündə bişirilir.
| Makarun | |
|---|---|
 | |
| Mənşəyi | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adı italyanca maccarone (maccherone) sözündən gəlir və ammaccare — "sındırmaq, əzmək" sözündən törəmişdir. Bu, əsas inqrediyentin — badam ununun (badam pastasının) hazırlanma üsuluna işarədir. Eyni mənşədən "makaron" sözü də yaranmışdır.
Kulinariya tarixçilərinin yazdığına əsasən, bu badam peçenyesi haqqında ilk məlumatlara VIII–XIX əsrlərə aid italyan monastırlarının təsvirlərində rast gəlinir. 1533-cü ildə monaxlar Fransaya gəldikdə, bu qənnadı məmulatı ilə kral II Henrinin arvadı Yekaterina Mediçinin şirniyyatçıları tanış oldular. Daha sonralar iki benediktin rahibə — bacılar Marqarita və Mariya-Elizabet — Fransız inqilabından qaçaraq Nansi şəhərinə köçürlər. Onlar qaldıqları evin pulunu badam peçenyesi satmaqla ödəyirdilər və bu səbəbdən "Badam peçenyesi bacıları" (Macaroon Sisters) kimi tanındılar.[3]
İtalyan yəhudilər də bu peçenyeyə maraq göstərmiş və onu qəbul etmişdilər. Bunun səbəbi odur ki, makarunda un və ya qabartma tozu olmur (peçenye yumurta ağı ilə qabardılır) və bu, onu səkkizgünlük Pasxa bayramında yeməyə imkan verirdi. Daha sonra bu peçenye digər Avropa yəhudiləri arasında da yayılmışdır.
Makarun peçenyesinin reseptlərinə 1725-ci ildən etibarən resept kitablarında rast gəlinməyə başlanmışdır (Robert Smitin "Robert Smith’s Court Cookery, or the Complete English Cook" kitabı).
Zaman keçdikcə makarun bütün dünyada yayılmış və müxtəlif yerlərdə yerli xüsusiyyətlər qazanmışdır:
- Dominikan Respublikasında makarun çox tünd rəngdə olur; burada rəndələnmiş kokos, zəncəfil və darçınla qarışdırılır.
- Fransada bu peçenye "konqolez" (congolais) və ya le rocher à la noix de coco (azərb. kokos qozası qayası) adı ilə tanınır.
- Hindistanda keşyu və yumurta ağından hazırlanmış makarun növləri mövcuddur.
- İrlandiyada Wilton Candy in Co. şirkəti "İrland süd şokoladında makarun parçaları" (ing. macaroon pieces in Irish milk chocolate) adlı şokolad batonunu istehsal edir. Digər bir İrlandiya şirkəti — Cleeve’s Irish Confectionery isə makarunlu şokolad plitəsi istehsal edir; bu məhsulun tərkibinə kakao yağı, quru süd və qurudulmuş kokos daxildir.
- Filippində kokos makarunları özünəməxsus teksturaya malikdir: kənarı bir qədər xırtıldayan, içi isə yumşaq və nəmli olur. Adətən rəngarəng kiçik keks qablarında bişirilir və üzərinə kişmiş əlavə olunur.
- ABŞ-də geniş yayılmış makarunlar, adətən, bərk, nəmli və şirin olur, çox vaxt şokolada batırılır.
- ↑ "macaroon (n.)". Online Etymology Dictionary. Douglas Harper. 23 iyul 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 yanvar 2010.
- ↑ "Macaroon - Definition". Merriam-Webster Online Dictionary. Merriam-Webster, Incorporated. 2 iyul 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 may 2012.
- ↑ Hochman, Karen. "The History Of Macaroons". The Nibble. Lifestyle Direct, Inc. 2008-12. 2007-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-03-29.