Kavaya (alb. Kavaja və ya Kavajë) — Albaniyada şəhər və bələdiyyə. Tirana əyalətində yerləşir.
| Kavaya | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
| 41°11′ şm. e. 19°33′ ş. u.HGYO | |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Sahəsi |
|
||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 8 m | ||||
| Saat qurşağı | |||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
|
||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Poçt indeksi | 2501–2502 | ||||
| Digər | |||||
| kavajajone.al | |||||
  Kavaya | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Şəhər qədim Latın Xəritələrində Cavalli kimi qeyd edilmişdir. Kavaya adı isə, ilk dəfə Osmanlı arxivlərində qeyd olunur. Şəhərin adı, Osmanlı imperiyasının 1431–1432-ci illər üçün Albaniya Sancakının Torpaq Reyestrində keçir. İlk dəfə Türk araşdırmaçı Halil İnalcık tərəfindən nəşr olunan sənədlərdə bu ərazidə göstərilir.[3]
Şəhər Albaniyanın Qərbi Aran bölgəsində, Tirana əyalətində yerləşir.[4] Şimalda Durres (17 km), şərqdə Tirana (27) km və cənubda Rroqovina (15 km) bələdiyyələri ilə həmsərhəddir. Bələdiyyənin qərbində Adriatik dənizi yerləşir.
Tiranadan Durresə və Durres limanından Makedoniyaya gedən yollar Kavayada kəsişir. 2000-ci ildən şəhərlərarası nəqliyyat dolama yolu ilə həyata keçirilir. Şəhərin özü şimal-qərbdən cənub-şərq istiqamətində magistral yol boyunca yerləşir.
Şəhərdə dəmir yolu vağzalı var.
2023-cü il siyahıya alınmasına əsasən, bələdiyyənin əhalisi 30,012 nəfərdir.[5] Bunlardan 15827 nəfər şəhərdə yaşayır. Bələdiyyənin ümumi ərazisi 199,00 kvadrat kilometrdir.[6]
Kavayanın yaşayış məntəqəsi kimi mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər mövcuddur. Son vaxtlara qədər tədqiqatçılar hesab edirdilər ki, bu bölgənin yaşayış məntəqəsi kimi erkən başlanğıcları 16-cı əsrin ortalarından başlayıb. Lakin geoloji fraqmentlərin və kitabələrin tapıntılarına əsaslanaraq belə görünür ki, bu yaşayış məskəninin mənşəyini eramızdan əvvəl birinci əsrlərə aid etmək olar.
Kavayanın indiki ərazisi son antik dövrdən məskunlaşıb. İlliriyaların Taulantii tayfasının bu gün Zik-Xhafaj kimi tanınan ərazidə Arnisa şəhərini tikdiyi güman edilir. Bölgənin Roma imperiyası tərəfindən fəthindən sonra, romalılar Kavaya ərazisindən keçən Via Eqnatiya yolunu çəkirlər. Bu yol Romalılar tərəfindən Adriatik dənizindən Bosfora qədər uzanan koloniyaları arasında əlaqə yaratmaq üçün tikililir. Yuli Sezar və onun əzəli rəqibi Pompey arasında məşhur Farsal döyüşü, o dövrdə Petra kimi tanınan, Şkembi i Kavajes yaxınlığında baş verir. Bizans tarixçisi Anna Komnena Aleksiadada ərazinin adını Kabalion olaraq qeyd edir.
13-cü əsrin ikinci yarısından 15-ci əsrin əvvəllərinə qədər mərkəzi Albaniyanın çox hissəsi və onun ətrafı bir neçə güclü feodal ailəsi tərəfindən idarə olunurdu. Bu dövrdə Kavayanı idarə edən iki ən görkəmli ailə Skuray və Matranqayın feodal ailələri idi. Skuray ailəsi, Arbanon Knyazlığının əsasını qoyan sülalənin birbaşa nəslindən idi və Kavayanın şərq hissəsinə nəzarət edirdi. Onların emblemində bir ayağı üstə duran və heraldik zanbaq tutmaq üçün uzanan bir aslan təsvir edilmişdir. Bu simvol daha sonra Tirana şəhərinin rəsmi emblemi kimi istifadə olunur. Kavayanın Zguray məhəlləsi (Lagja Zguraj) bölgəni idarə edən Skuray sülaləsinin adını daşıyır.
Bölgənin ən qüdrətli hökmdarları olan Matranqay ailəsi öz mərkəzini Baştovedə qurmuşdu. Onlar Müzeçe düzənliklərinin əksəriyyətinə və Karpen sahil təpələrinə nəzarət edirdilər.[7]
- ↑ GeoNames (ing.). 2005.
- ↑ Brinkhoff T. Albania: Prefectures and Major Cities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information.
- ↑ "Urbanistika dhe Arkitektura e Qytetit të Kavajës". (Doc. Dr. Ark. Isuf Sukaj)
- ↑ "Law nr. 115/2014" (PDF) (alban). səh. 6375. İstifadə tarixi: 24 aprel 2025.
- ↑ "Census of Population and Housing". Institute of Statistics Albania. İstifadə tarixi: 24 aprel 2025.
- ↑ "Correspondence table LAU – NUTS 2016, EU-28 and EFTA / available Candidate Countries" (XLS). Eurostat. İstifadə tarixi: 24 aprel 2025.
- ↑ "Bashkia Kavajë". 14 yanvar 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.