Yunan mifologiyasında Kampe (yun. Κάμπη[1]) — qadın cinsindən olan bir canavar.[2] Kampe, Uran tərəfindən Tartarda həbs edilən Kiklopların və Hekatonxeyrların (Yüzqolluların) keşikçisi idi. Zevsin Titanlara qarşı apardığı böyük müharibə—Titanomaxiyada—qələbə çalacağı və bu işdə Kampenin dustaqlarının ona kömək edəcəyi barədə bir öncəgörmə (peyğəmbərlik) verildikdə, Zevs Kampeni öldürdü və Kiklopları və Hekatonxeyrları azad etdi.[3] Onlar da öz növbəsində Zevsa Kronosu məğlub etməyə kömək etdilər.[4]
Yunan mənbələrində adı Κάμπη (Kampē) kimi yazılır və vurğu ilk hecada olur. Bir ümumi isim olaraq κάμπη yunanca "tırtıl" və ya "ipəkqurdu" mənasını verir. Ehtimal olunur ki, bu söz καμπή (kampē) ilə əlaqəlidir, hansı ki, vurğu ikinci hecaya düşür və ilkin mənası "çayın döngəsi" olsa da, daha geniş mənada "hər hansı bir əyilmə və ya dönmə" anlamında işlədilmişdir.[5]
Kiklopların və Hekatonxeyrlərin həbs olunması və sonradan Zevs tərəfindən azad edilməsi barədə ilk dəfə Hesiodun "Teoqoniya" (ing. Theogony) əsərində rast gəlinir. Lakin, Hesiod nə Kampedən, nə də dustaqların bir keşikçisi olduğundan bəhs edir. Bu hadisələr, ehtimal ki, itmiş epik poema olan Titanomaxiyada da yer alırdı və mifoqraf Apollodorun buradan bəhs etdiyi düşünülür.[6]
Apollodora görə:[7]
Zevs Kronosa və Titanlara qarşı müharibə apardı. Onlar on il boyunca döyüşdülər, və Yer (Gaia) Zevsa, əgər Tartara atılmış olanları öz müttəfiqləri kimi azad edərsə, qələbə çalacağını peyğəmbərlik etdi. Beləliklə, Zevs onların gözətçisi olan Kampe'ni öldürdü və onların zəncirlərini açdı.
Diodor Sikulus yazır ki, tanrı Dionis Liviya şəhəri Zabirna yaxınlığında düşərgə salarkən, şəhəri qorxudan və bir çox sakinləri öldürən "torpaqdan doğulmuş Kampe adlı bir canavarla" qarşılaşıb və onu öldürüb.
Apollodor və Diodor Kampenin xarici görünüşü haqqında məlumat verməsələr də, yunan şairi Nonnus onu ətraflı təsvir edir. Nonnusa görə, Zevs ildırımı ilə "əzəmətli Kampeni" məhv etdi, çünki onun bədəni müxtəlif qəribə formalardan ibarət idi:[8]
Onun minlərlə ilanvari ayaqları vardı, zəhər püskürür və Enyonu (döyüş tanrıçası) qızışdırırdı. Onun boynunda əlli fərqli vəhşi heyvan başları açılmışdı: bəziləri sfenksin qorxunc sifəti kimi şir başına, digərləri isə qaban kimi köpüklənən dişlərə sahib idi. Onun siması Stsillanı xatırladırdı və üzərində çoxsaylı köpək başları vardı. Bədəni qadın kimi olsa da, sinəsindən aşağı hissə sərt dəniz canavarı pulları ilə örtülü idi. Əlləri iti pəncəli və orağa bənzər idi. Boynunun arxasında isə bir əjdaha kimi yüksələn və buza bənzər iti iynəsi olan bir əqrəb yerləşirdi.
Beləliklə, Nonnusun təsvirinə əsasən, Kampe yuxarıdan qadın formasında, sinəsindən aşağısı isə dəniz canavarı pulları ilə örtülü olan çoxhissəli bir varlıq idi.[9] O, həmçinin ilanvari ayaqlara və müxtəlif heyvanların elementlərinə sahib idi.[10]
Nonnusun Kampe təsviri, Hesiodun "Teoqoniya" əsərindəki Tifon (ing. Typhon) təsviri ilə bənzərlik daşıyır. Araşdırmaçı Joseph Eddy Fontenrose qeyd edir ki, Nonnus üçün Kampe "Tifonun qadın ekvivalenti" olmuşdur və əslində Kampe Ekhidna (Echidna) adlandırılan varlıqla eyniləşdirilə bilər. Nonnus onu Ekhidnaya bənzər Enyo adlandırır və onu Sfenks və Stsilla ilə müqayisə edir.[11]
- ↑ Avery, Catherine B. New Century Classical Handbook. New York: Appleton-Century-Crofts. 1962. səh. 250.
- ↑ Ogden, Daniel, Drakōn: Dragon Myth and Serpent Cult in the Greek and Roman Worlds, Oxford University Press, 2013. ISBN 978-0-19-955732-5
- ↑ Gantz, Timothy, Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Johns Hopkins University Press, 1996, Two volumes: ISBN 978-0-8018-5360-9 (Vol. 1), ISBN 978-0-8018-5362-3 (Vol. 2).
- ↑ Grimal, p. 87 s.v. Campe; Smith, s.v. Campe; Apollodorus, 1.2.1; Diodorus Siculus, 3.72.2–3; Nonnus, Dionysiaca 18.236–264.
- ↑ Smith, William; Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, London (1873). Online version at the Perseus Digital Library
- ↑ Ogden, p. 86; LSJ, s.vv. κάμπη, καμπή, compare with LSJ, s.vv. κάμπι^μος, κάμπος.
- ↑ Hesiod, Theogony 154–159, 501–502, 624–629.
- ↑ Hard, p. 68, says that Apollodorus' version "perhaps derived from the lost Titanomachia, or from the Orphic literature". See also Gantz, p. 45.
- ↑ West, M. L. (2003), Greek Epic Fragments: From the Seventh to the Fifth Centuries BC. Edited and translated by Martin L. West. Loeb Classical Library No. 497. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2003. ISBN 978-0-674-99605-2. Online version at Harvard University Press.
- ↑ Apollodorus, 1.2.1 = Eumelus Titanomachy F6 West 2003, pp. 226–229.
- ↑ Fontenrose, pp. 243–244. Fontenrose, who also associates Campe with the Babylonian sea-monster Tiamat, notes that "Epicharmos (ap. Hesych. K614) either called Kampe a kêtos or spoke of some kind of sea-beast called kampê. See Mayer (1887) 232-234; Vian (1952) 210, 285".