Bu məqalə Karl Lüis ilə demək olar ki, eyni mövzudan bəhs edir və hər ikisinin eyni başlıq altında birləşdirilməsi mümkündür. |
Frederik Karlton Luis — 1961-ci il iyulun 1-də ABŞ-nin Alabama ştatının Birmingem şəhərində anadan olub. Atası Uilyam Luis (1927–1987) və anası Evelin Luis (qızlıq soyadı Loler) idi. Anası 1951-ci ildə Pan-Amerika oyunlarında maneəli qaçış üzrə iştirak etmişdi. Onun böyük qardaşı Klivlend Luis peşəkar futbolçu olmuş və “Memphis Rogues” komandasında çıxış etmişdi. Valideynləri yerli atletika klubunu idarə edirdilər və bu klub Frederik və bacısı Karolun inkişafında mühüm rol oynamışdı. Bacısı Karol uzunluğa tullanma üzrə elit idmançı olub, 1984-cü il Olimpiya Oyunlarında doqquzuncu yeri tutmuş, 1983-cü ildə isə Dünya Çempionatında bürünc medal qazanmışdı.[1]
Luisi ilk olaraq atası məşq etdirib. O, digər yerli idmançıları da elit səviyyəyə çatdırmışdı. Luis 13 yaşında uzunluğa tullanmada yarışmağa başlayıb və perspektivli idmançı kimi seçilib. Onun orta məktəb illərində — Vilingboro Taunşipində yerləşən Vilingboro orta məktəbində — onu Endi Dudek və Pol Maynor məşq etdiriblər. O, uzunluğa tullanmada dünya üzrə yeniyetmələrin siyahısında dördüncü yerə nail olub.[2]
Bir çox kollec onun üçün yarışa girib, lakin o, Hyuston Universitetini seçib. Orada məşqçisi Tom Telez olub. Telez sonradan bütün karyerası boyu onun əsas məşqçisi olub. 1979-cu ildə orta məktəbi bitirdikdən bir neçə gün sonra Luis uzunluğa tullanmada 8,13 m tullanaraq orta məktəb rekordunu qırmışdı. Həmin ilin sonunda “Track & Field News” jurnalına görə, o, dünyada uzunluğa tullanmada beşinci oldu.[3]
Orta məktəb illərinin sonunda köhnə diz zədəsi yenidən baş qaldırmışdı. Bu, onun fiziki formasına təsir edə bilərdi. Lakin Luis məşqçisi Telez ilə birlikdə texnikasını dəyişərək ağrısız tullana bilmiş və 1980-ci ildə NCAA çempionu olmuşdu. Onun nəticəsi külək dəstəyi ilə 8,35 m idi.[4]
Başlanğıcda əsas diqqəti uzunluğa tullanma olsa da, sonradan sprint üzrə də parlaq nəticələr göstərməyə başladı. Onu tez-tez 1930-cu illərdə həm sprint, həm də uzunluğa tullanmada üstünlük göstərmiş Jesse Ouens ilə müqayisə edirdilər. Luis 1980-ci il Olimpiya Oyunlarında ABŞ komandasına uzunluğa tullanmada və 4×100 m estafet komandasında vəsiqə qazansa da, ABŞ-ın Olimpiya boykotu səbəbindən Moskvada iştirak edə bilmədi. Onun əvəzinə o, iyulda keçirilən Liberty Bell Klassikasına qatıldı — boykot edən ölkələr üçün alternativ yarış idi. O, 7,77 m nəticə ilə bürünc medal qazandı, ABŞ-ın 4×100 m estafet komandası isə 38,611 saniyə ilə qızıl medal qazandı. Luis həmin Oyunlarda iştirak edə bilməyən idmançılar üçün xüsusi olaraq hazırlanmış 461 Konqres qızıl medalından birini aldı. Həmin ilin sonunda uzunluğa tullanmada dünyada altıncı, 100 metr qaçışda isə yeddinci idi.[5]
1982-ci ildə ABŞ çempionatında (İndianapolis), Karl Luis uzunluğa tullanmada 9,14 m tullanmışdı, lakin hakimlər minimal xəta olduğunu bildirərək nəticəni ləğv etdilər.[6]
1983 – Dünya Çempionatı – 3 qızıl medal (100 m, uzunluğa tullanma, 4×100 m estafet)[7]
1984 – Yay Olimpiya Oyunları – 4 qızıl medal (100 m, 200 m, uzunluğa tullanma, 4×100 m estafet)
1987 – Dünya Çempionatı – 3 qızıl medal (100 m, uzunluğa tullanma, 4×100 m estafet)
1988 – Yay Olimpiya Oyunları – 2 qızıl medal (100 m, uzunluğa tullanma), 1 gümüş medal (200 m)
1991 – Dünya Çempionatı – 2 qızıl medal (100 m, 4×100 m estafet), 1 gümüş medal (uzunluğa tullanma)
1992 – Yay Olimpiya Oyunları – 2 qızıl medal (uzunluğa tullanma, 4×100 m estafet)
1993 – Dünya Çempionatı – 1 bürünc medal (200 m)
1996 – Yay Olimpiya Oyunları – 1 qızıl medal (uzunluğa tullanma)[8]
100 m: 9,86 s (1991 – o vaxt dünya rekordu)
200 m: 19,75 s (1983)
Uzunluğa tullanma: 8,87 m (1991)[9]
4×100 m estafet: 37,40 s (1992 – o vaxt dünya rekordu)[10]
- ↑ "JERSEY SIBLINGS RIVAL THE BEST IN TRACK AND FIELD (Published 1981)" (ingilis). 1981-02-12. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "IAAF: Long Jump Series Result | 1st IAAF World Championships in Athletics | iaaf.org". iaaf.org. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "WORTH NOTING; Carl Lewis Takes Honors, But Not at His Home Track (Published 2001)" (ingilis). 2001-12-02. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "T&FN Boys' Long Jump All-Americas". www.trackandfieldnews.com (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "WebCite query result" (PDF). www.webcitation.org. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Olympic Boycott Games". www.gbrathletics.com. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "WebCite query result" (PDF). www.webcitation.org. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Olympic world records may be wrong". www.weeklyscientist.com. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "IAAF: 100 Metres Result - 1st IAAF World Championships in Athletics | iaag.org". iaaf.org (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "IAAF: Long Jump Result | 1st IAAF World Championships in Athletics | iaaf.org". iaaf.org. İstifadə tarixi: 2025-05-31.