Ernst Zermelo (alm. Ernst Friedrich Ferdinand Zermelo; 27 iyul 1871[1][2][…], Berlin, Prussiya, Almaniya imperiyası[3] – 21 may 1953[3][1][…], Frayburq-im-Braysqau, Almaniya Federativ Respublikası) — alman riyaziyyatçısı və məntiqçisi.[4] O, əsasən kümə nəzəriyyəsinin aksiomatik əsaslarını formalaşdırması və Zermelo–Frenkel kümə nəzəriyyəsinin qurulmasında mühüm rolu ilə tanınır. Zermelo həmçinin varlıq teoremi və oyun nəzəriyyəsi sahələrinə də töhfələr vermişdir.[5]
| Ernst Zermelo | |
|---|---|
| alm. Ernst Friedrich Ferdinand Zer | |
 | |
| Doğum tarixi | 27 iyul 1871[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 21 may 1953[3][1][…] (81 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | riyazi məntiq, çoxluqlar nəzəriyyəsi |
| İş yerləri |
|
| Təhsili | |
| Üzvlüyü |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ernst Zermelo 27 iyul 1871-ci ildə Almaniyanın Berlin şəhərində anadan olmuşdur.[6] O, Berlin, Halle və Frayburq universitetlərində riyaziyyat təhsili almış, 1894-cü ildə doktorluq dissertasiyasını tamamlamışdır.[7] Zermelo 1897-ci ildən etibarən David Hilbertin rəhbərliyi altında çalışmış, Hilbertin varlıq isbatına dair metodlarını təkmilləşdirmişdir.1904-cü ildə Zermelo, kümə nəzəriyyəsində paradokslardan qaçmaq üçün formal aksiomlar sistemi təklif etmişdir. [8]Bu aksiomlar sonralar Abraham Frenkel və digərləri tərəfindən genişləndirilərək Zermelo–Frenkel kümə nəzəriyyəsi adlandırılmış və riyazi məntiqin əsas bazasına çevrilmişdir. Bu sistem seçim aksiomunu da əhatə edir. Zermelo, seçim aksiomunu formalaşdıran ilk riyaziyyatçılardan biri olmuşdur. Bu aksiomun köməyi ilə o, istənilən istinad dəstinə uyğun tam qaydaların mövcudluğunu sübut etmişdir (məşhur "yaxşılaşdırma teoremi").[9]
Zermelo, Lüdviq Bolsmanın statistik entropiya və geri dönməzlik ideyalarına qarşı çıxanlardan biri olmuşdur. [10]O, Puankare əksərilik teoreminə əsaslanaraq sistemlərin uzun zaman intervallarında ilkin vəziyyətlərinə qayıtma ehtimalının olduğunu və bu səbəbdən entropiyanın daim artmasının mütləq olmadığını müdafiə etmişdir. Bu, statistik mexanikanın təməl anlayışlarının fəlsəfi müzakirəsinə səbəb olmuşdur.
Ernst Zermelo uzun illər elmi fəaliyyət göstərdikdən sonra 1953-cü il mayın 21-də Almaniyanın Frayburq şəhərində vəfat etmişdir. O, son dövrlərini Frayburq Universiteti ilə əlaqəli olaraq, əsasən elmi araşdırmalar və təqaüd fəaliyyəti ilə keçirmişdi.[11]
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- ↑ 1 2 3 4 Цермело Эрнст // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Zermelo, Ernst, Ebbinghaus, Heinz-Dieter; Fraser, Craig G.; Kanamori, Akihiro (redaktorlar ), Ernst Zermelo—collected works. Vol. I. Set theory, miscellanea, Schriften der Mathematisch-Naturwissenschaftlichen Klasse der Heidelberger Akademie der Wissenschaften, 21, Berlin: Springer-Verlag, 2013, doi:10.1007/978-3-540-79384-7, ISBN 978-3-540-79383-0, MR 2640544
- ↑ Zermelo, Ernst. "Die Berechnung der Turnier-Ergebnisse als ein Maximumproblem der Wahrscheinlichkeitsrechnung". Mathematische Zeitschrift (alman). 29 (1). 1929: 436–460. doi:10.1007/BF01180541.
- ↑ Kaplansky, Irving. Set Theory and Metric Spaces. Providence: American Mathematical Society. 2020. 36–37. ISBN 978-1-4704-6384-7.
- ↑ Grattan-Guinness, Ivor. The Search for Mathematical Roots 1870–1940. Princeton University Press. 2000.
- ↑ Ebbinghaus, Heinz-Dieter. Ernst Zermelo: An Approach to His Life and Work. Springer. 2007. ISBN 978-3-642-08050-0.
- ↑ Kanamori, Akihiro. "Zermelo and set theory". The Bulletin of Symbolic Logic. 10 (4). 2004: 487–553. doi:10.2178/bsl/1102083759. MR 2136635.
- ↑ Schwalbe, Ulrich; Walker, Paul. "Zermelo and the Early History of Game Theory" (PDF). Games and Economic Behavior. 34 (1). 2001: 123–137. doi:10.1006/game.2000.0794. April 1, 2017 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- ↑ Van Dalen, Dirk; Ebbinghaus, Heinz-Dieter. "Zermelo and the Skolem Paradox". The Bulletin of Symbolic Logic. 6 (2). Jun 2000: 145–161. CiteSeerX 10.1.1.137.3354. doi:10.2307/421203. hdl:1874/27769. JSTOR 421203.
