Dmitro Qritsay (ukr. Дмитрó Грицáй-Переб́ийніс; 1 aprel 1907, Yuxarı Dorojev[d] – 19 dekabr 1945, Praqa) — Ukrayna əsilli sovet hərbi xadimi, general-leytenant, İkinci Dünya müharibəsinin görkəmli iştirakçılarından biri. Cəbhə komandiri kimi bir sıra uğurlu döyüş əməliyyatlarına rəhbərlik etmiş, 1943-cü ildə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür.[1]
| Dmitri Qritsay-Perebeynos | |
|---|---|
| ukr. Дмитро Грицай | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1 aprel 1907 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 19 dekabr 1945 (38 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | asılma[d] |
| Təhsili | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Rütbəsi | general |
| Təltifləri |
 |
Dmitro Qritsay 1907-ci il aprelin 1-də o dövrdə Rusiya imperiyasının tərkibində olan Ukraynada, kəndli ailəsində dünyaya gəlmişdir. Erkən yaşlarında əkinçiliklə məşğul olmuş, daha sonra hərbi sahəyə maraq göstərmişdir. 1920-ci illərin sonlarında Sovet ordusuna daxil olaraq hərbi təhsil almağa başlamışdır. 1929–1932-ci illərdə müxtəlif hərbi məktəblərdə təhsil almış, artilleriya və piyada qoşunlarında xidmət etmişdir.[2] Qritsay xidmət etdiyi dövrdə yüksək intizamı və peşəkarlığı ilə seçilmişdir. 1939–1940-cı illərdə Qış müharibəsi kimi tanınan Sovet-Fin müharibəsində iştirak etmişdir. Bu müharibə zamanı o, alay komandiri kimi fəaliyyət göstərmiş və ilk dəfə real döyüş şəraitində rəhbərlik bacarığını nümayiş etdirmişdir.[1]
1941-ci ilin iyun ayında Almaniyanın SSRİ-yə hücumu ilə başlayan Böyük Vətən müharibəsində Qritsay aktiv iştirak etmişdir. O, əsasən cənub və qərb cəbhələrində xidmət etmiş, müxtəlif tank və piyada diviziyalarına rəhbərlik etmişdir. Onun rəhbərliyi altında olan bölmələr Kursk döyüşü, Dnepr çayı üzərində keçirilən əməliyyat və Berlinə yürüş kimi əsas döyüşlərdə iştirak etmişdir.[1] Xüsusilə 1943-cü ildə həyata keçirilən hücum əməliyyatları zamanı göstərdiyi şücaətə görə "Sovet İttifaqı Qəhrəmanı" fəxri adına layiq görülmüşdür. 1944-cü ildə general-mayor, daha sonra isə general-leytenant rütbəsinə yüksəlmişdir. Komandanlıq etdiyi hissələr Ukraynanın azad olunmasında və Almaniya ərazisində son döyüşlərdə mühüm rol oynamışdır.[2]
Müharibənin başa çatmasından sonra 1945-ci ilin dekabrında Berlin şəhərində vəfat etmişdir. Onun ölümü müxtəlif versiyalarla izah edilir: bəzi mənbələr xəstəlik səbəbindən öldüyünü, digərləri isə müəmmalı şəraitdə həyatını itirdiyini bildirir.[1]
- Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1943)
- Lenin ordeni
- Qızıl Ulduz medalı
- Qırmızı Bayraq ordeni
- Vətən müharibəsi ordeni (I və II dərəcə)
- ↑ 1 2 3 4 Грицай Дмитро Arxiv surəti 29 iyun 2015 tarixindən Wayback Machine saytında // «Квазіенциклопедія ОУН-УПА» Arxiv surəti 27 yanvar 2014 tarixindən Wayback Machine saytında на сайте «oun-upa.org.ua» (ukr.) (Yoxlanılıb 25 fevral 2014)
- ↑ 1 2 Sergei Chuyev, Ukrainskyi Legion, Moscow, 2006. (in Russian.)
- Ryszard Torzecki. "Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej — Warsz., 1993. — ISBN 83-01-11126-7.
- Чуев Сергей. Украинский легион. — М., 2006.
- Довідник з історії України. / За ред. Підкови І. З., Шуста Р. М., Інст. історичних досліджень Львівського нац. унів. ім. Івана Франка. — К: «Генеза», 2001.