De Kervain tenosinoviti (De Kervain xəstəliyi, stenozlaşdırıcı tendovaginit) — baş barmağın qısa ekstensoru və uzun abduktor (qaçıran) əzələlərinin vətər qılıfının zədələnməsi ilə xarakterizə olunan xroniki tendovaginitin spesifik bir formasıdır.[3][4][5] Bu xəstəlik ilk dəfə 1895-ci ildə baş barmağın hərəkəti ilə bağlı ağrı şikayətlərini təsvir edən isveçrəli cərrah Fritz de Kervain (1868–1940) tərəfindən müəyyən edilmiş və onun şərəfinə adlandırılmışdır.[6]
| De Kervain tenosinoviti | |
|---|---|
 | |
| XBT-10-KM | M65.4 |
| XBT-9-KM | 727.04[1][2] |
| DiseasesDB | 3472 |
| MeSH | D053684 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əmək qabiliyyətli əhali arasında De Kervain xəstəliyi qadınlarda 1000 nəfərə 2,8, kişilərdə isə 0,6 tezliyi ilə baş verir.[7] Xəstəlik adətən daha çox istifadə olunan əldə 30-55 yaşlarında inkişaf edir.[8] Qadınlarda xəstəliyin rast gəlinmə tezliyi kişilərə nisbətən 8-10 dəfə daha çoxdur. Əksər hallarda bu patologiya qadınlarda hamiləlik dövründə və ya doğuşdan dərhal sonra inkişaf edir[9]
Xəstəlik monoton təkrarlanan hərəkətlər və ya uzun müddətli gərgin iş səbəbindən əlin xroniki mikrotravmatizasiyası ilə əlaqəli inkişaf edir. Belə insanlarda bilək tendinitinin inkişaf riski 29 dəfə yüksəkdir.[10] Voleybolçularda De Kervain xəstəliyinə tutulma ehtimalı məşq müddəti və idman təcrübəsi ilə düz mütənasib asılıdır.[11]
Patogenezin əsasını baş barmağın qısa ekstensoru və uzun abduktor əzələlərinin vətərləri ilə biləyin arxa bağ aparatı arasında baş verən mexaniki ziddiyyət təşkil edir.[12] Bu anatomik strukturlar arasındakı sürtünmə nəticəsində iltihab yaranır, ödem (şişkinlik) artır və bu da vətərlərin hərəkətini daha da çətinləşdirir.[13]
Stenozlaşdırıcı tendovaginit zamanı baş barmağın qısa ekstensoru və uzun abduktor əzələlərinin vətərlərinə aid sinovial vətər qılıfının divarları qalınlaşır və nəticədə bu qılıfın boşluğu daralır.[3][4][14]
De Kervainin stenozlaşdırıcı tendovaginitin klinik əlamətləri öncəliklə radius (şaquli) sümüyünün çıxıntısı və tikanabənzər oynaq nahiyəsində ağrılarla başlayır.[15] Bu ağrılar tez-tez baş barmağa və ya dirsəyə irradiasiya (yayılma) edir, eyni zamanda həmin nahiyədə şişkinlik müşahidə olunur. Ağrı xüsusilə pasiyent baş barmağını ovuc tərəfə sıxıb digər barmaqları onun üstünə bükdükdə və eyni anda biləyi dirsək (ulnar) istiqamətinə tərəf hərəkət etdirdikdə güclənir. Bu zaman ağrının kəskin artması Finkelşteyn testinin pozitiv nəticə verdiyini göstərir. Bu hərəkət zamanı xarakterik bir çıtıltı (klik səsi) eşidilə bilər. Sinovial vətər qılıfı boyunca aparılan palpasiyada (yoxlama zamanı) çox ağrılı və aydın hiss olunan şişkinlik müəyyən edilir.[6][16]
Konservativ müalicə[17]
- Erqonomik rejimə riayət. Təkrarlanan yüklənmələrdən qaçmaq, iş zamanı fasilələr vermək və əməyi yüngülləşdirən xüsusi vasitələrdən istifadə etmək vacibdir.[18]
- Medikamentoz müalicə. Ağrı, iltihab və ödemin mövcudluğu qeyri-steroid iltihabəleyhinə preparatların (QİİƏP) həm daxilə, həm də yerli şəkildə tətbiqi üçün birbaşa göstərişdir.[19] Bundan əlavə, dimetilsulfoksid məhlulu ilə kompreslər və digər yerli vasitələr də istifadə olunur.
- Fizioterapiya. Elektroforez, maqnitoterapiya, termoterapiya (istilərlə müalicə) və digər prosedurlar tətbiq edilir.[20][21]
- Ortezləşdirmə. Baş barmaq ovuc və radius tərəfə abduksiya (uzaqlaşdırma) vəziyyətində 45° bucaq altında, metakarpofalangeal (ələ birləşən) oynağı 10° bucaq altında bükülmüş vəziyyətdə immobilizasiya olunur. İnterfalangeal (barmağın orta) oynağı isə ya sərbəst buraxılır, ya da düz vəziyyətdə sabitlənir. Fiksasiya müddəti 3–6 həftədir.[22][23]
- Dərman vasitələrinin yerli yeridilməsi. Kortikosteroidlərin yerli inyeksiyası iltihabı və ağrını tez bir zamanda aradan qaldırır, funksiyanı bərpa edir. Metaanaliz nəticələri göstərir ki, kortikosteroidlərin anesteziklə qarışığı, təkcə glükokortikoidlərə nisbətən daha yüksək effektivlik göstərir.[24]
Cərrahi əməliyyatın mahiyyəti vətərlərin normal sürüşməsinə mane olan səbəbin aradan qaldırılmasından ibarətdir. Bu, çarpaz bağın kəsilməsi və vətərin dekompressiyası (təzyiqin aradan qaldırılması) yolu ilə həyata keçirilir.[25][26] Simptomların tam aradan qalxması pasiyentlərin 90–96 %-ində müşahidə olunur. Əməliyyatın nəticəsindən isə 88–91 % xəstə razı qalır.[27]
- ↑ Disease Ontology (ing.). 2016.
- ↑ Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- ↑ 1 2 Скрипниченко Д. Ф. Тендовагинит // Большая медицинская энциклопедия: В 30 томах. 24. Сосудистый шов — Тениоз (3-е издание 150800 nüs.). М.: Советская энциклопедия. Главный редактор Петровский, Борис Васильевич. 1985. 539–540.
- ↑ 1 2 Клеткин М. Е. "Тендовагинит". Medicalj.ru. 2013. 2014-10-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-08.
- ↑ "Fritz de Quervain". 2013-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-09.
- ↑ 1 2 "Drug Trials Snapshots: Olumiant". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 2018-05-31. 2019-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-16.
- ↑ Karen Walker-Bone; və b. "Prevalence and impact of musculoskeletal disorders of the upper limb in the general population". PubMed (ingilis). 2004-08. 2020-12-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18. (#explicit_et_al)
- ↑ "Summary of opinion for Olumiant" (PDF). Европейское агентство лекарственных средств (EMA). 2016-12-15. 2018-03-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-12-01.
- ↑ Schned, E. S. "DeQuervain tenosynovitis in pregnant and postpartum women". PubMed (ingilis). 1986-09. 2022-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
- ↑ Seyed Abdolhossein Mehdinasab, Seyed Amirmohammad Alemohammad. "Methylprednisolone acetate injection plus casting versus casting alone for the treatment of de Quervain's tenosynovitis". PubMed (ingilis). 2010-07. 2022-06-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
- ↑ Rossi, Costantino. "De Quervain disease in volleyball players". PubMed (ingilis). 2005-03. 2022-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
- ↑ "Olumiant EPAR". Европейское агентство лекарственных средств (EMA). 2019-12-03. 2021-08-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-01. Text was copied from this source which is © European Medicines Agency. Reproduction is authorized provided the source is acknowledged.
- ↑ Новиков А. В., Щедрина М. А., Петров С. В. "Болезнь де Кервена (этиология, патогенез, диагностика и лечение)". Eco-Vector Journals Portal (rus). 2020-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
- ↑ Насонов В. А., Астапенко М. Г., Болотин Е. В., Сергеев О. И. Болезнь де Кервена // Справочник терапевта: В 2 томах. 2 (5000 nüs.). М.: Издательство АСТ. Под редакцией Палеев, Николай Романович. 1999. 84. ISBN 5-237-01078-4.
- ↑ "FDA Briefing Document —Arthritis Advisory Committee Meeting" (PDF). 2019-04-26 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-12-01.
- ↑ "Olumiant- baricitinib tablet, film coated". DailyMed. 2019-11-13. 2020-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-16.
- ↑ Новиков А. В., Щедрина М. А., Петров С. В. "Болезнь де Кервена (этиология, патогенез, диагностика и лечение)". Eco-Vector Journals Portal (rus). 2021-04-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
- ↑ Carlton A Richie 3rd, William W Briner Jr. "Corticosteroid injection for treatment of de Quervain's tenosynovitis: a pooled quantitative literature evaluation". PubMed (ingilis). 2003. 2022-05-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
- ↑ Ronald G. Chambers Jr. "Corticosteroid injections for trigger finger". PubMed (ingilis). 2009-09. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
- ↑ "Xeljanz- tofacitinib tablet, film coated Xeljanz XR- tofacitinib tablet, film coated, extended release". DailyMed. 2019-12-20. 2020-11-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-28.
- ↑ "FDA approves Xeljanz for rheumatoid arthritis" (Press-reliz). 2012-11-06. 2014-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-01.
- ↑ "Baricitinib clinical trials". ClinicalTrials.gov. 2017-02-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-01.
- ↑ "Baricitinib phase 3 clinical trials". ClinicalTrials.gov. 2017-02-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-01.
- ↑ "Eli Lilly to study baricitinib for Covid-19 treatment". Clinical Trials Arena. 2021-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-01.
- ↑ Mohammad Zarin, Israr Ahmad. "Surgical treatment of de Quervain's disease". PubMed (ingilis). 2003-03. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
- ↑ K. T. Ta, D. Eidelman, J. G. Thomson. "Patient satisfaction and outcomes of surgery for de Quervain's tenosynovitis". PubMed (ingilis). 1999-09. 2021-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-18.
- ↑ "Lilly and Incyte Announce Submission of NDA to FDA for Oral Once-Daily Baricitinib for Treatment of Moderate-to-Severe Rheumatoid Arthritis". Drugs.com. 2016-01-19. 2021-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-01.
- Насонов В. А., Астапенко М. Г., Болотин Е. В., Сергеев О. И. Болезнь де Кервена // Справочник терапевта: В 2 томах. 2 (5000 nüs.). М.: Издательство АСТ. Под редакцией Палеев, Николай Романович. 1999. 84. ISBN 5-237-01078-4.
- Скрипниченко Д. Ф. Тендовагинит // Большая медицинская энциклопедия: В 30 томах. 24. Сосудистый шов — Тениоз (3-е 150800 nüs.). М.: Советская энциклопедия. Главный редактор Петровский, Борис Васильевич. 1985. 539–540.
- Клеткин М. Е. "Тендовагинит". Медикал j. 2013. İstifadə tarixi: 2013-10-08.