Bu sahədə təcrübələr 1920-ci illərdə heyvanlar üzərində başladı. 1926-cı ildə professor Sergey Bryuxonenko Sergey Çeçulinlə əməkdaşlıq edərək dünyada ilk ürək-ağciyər aparatını - avtojet yaratdı. Bu cihaz sayəsində başın bədəndən ayrı yaşaya biləcəyi sübuta yetirilmişdir, çünki avtojektorun köməyi ilə itin başı 1 saat 40 dəqiqə yaşamışdır.. Bədənindən ayrılmış itin başı gözlərini açıb-yumur, dilini çıxarır, toxunmağa reaksiya verir, hətta bir tikə pendir və ya kolbasa udurdu.

1973-cü ildə neyrocərrah Robert J. Uayt bir meymunun başını başqa bir meymunun başı kəsilmiş bədəninə köçürüb. EEG göstəriciləri göstərdi ki, sonradan beyin normal fəaliyyət göstərib. Bu, əvvəlcə beynin immunoloji cəhətdən imtiyazlı bir orqan olduğunu sübut etmək üçün düşünülürdü, çünki meymunun immun sistemi əvvəlcə ona hücum etmirdi, lakin immunitetin rədd edilməsi doqquz gün sonra meymunun ölümü ilə nəticələndi.

Beyin transplantasiyası və buna bənzər anlayışlar elmi fantastikanın müxtəlif formalarında araşdırılıb.

Orqanlar köçürüldükdə, resipientin immun sistemi tərəfindən aqressiv imtina baş verə bilər. Mərkəzi sinir sisteminin immun hüceyrələri yetkinlik dövründə neyrogenez və məkan öyrənmə qabiliyyətlərinin saxlanmasına töhfə verdiyi üçün beynin immunoloji cəhətdən imtiyazlı (rədd edilməyən) orqan olduğu fərz edilir. Bununla belə, meymunlarda funksional transplantasiya edilmiş beynin immunoreeksiyası bildirilmişdir.

Prosedur üçün ən əhəmiyyətli maneələrdən biri sinir toxumasının düzgün şəkildə sağalmamasıdır; çapıqlı sinir toxuması siqnalları zəif ötürür, buna görə də onurğa beyni zədəsi çox dağıdıcıdır.

Bundan əlavə, prosedurun praktik olması üçün donor orqanının yaşı resipientin beyninin yaşına yaxın olmalıdır — yetkin insanın beyni yaşlar arasında baş verən tam böyüməyə çatmamış (9-12 yaş) kəllə sümüyə sığmaz.

1982-ci ildə Nyu Yorkdakı Mount Sinai Tibb Mərkəzinin endokrinologiya şöbəsinin müdiri həkim Doroti T. Krieger siçanlarda qismən beyin transplantasiyası əməliyyatını keçirməklə uğur qazanmışdır.

1998-ci ildə Pittsburq Universitetinin Tibb Mərkəzində cərrahlar qrupu, sağ əzalarının hərəkətliliyini və nitqini məhdudlaşdıran ağır insult keçirmiş Alma Cerasiniyə bir qrup beyin hüceyrəsini köçürməyə cəhd etdi. Komanda hüceyrələrin sadalanan zərəri bərpa edəcəyinə ümid edirdi.

Ola bilsin ki, gələcəkdə texnologiyanın inkişafı ilə beyin transplantasiyası adi hala çevriləcək ki, bu da onun nə vaxt tətbiq olunacağı sualını gündəmə gətirəcək, onlardan yalnız bir neçəsi bunlardır:

• Həyata uyğun olmayan bədən xəsarətləri;
• Ərimiş krionlaşmış (dondurulmuş) beynin yetkin bədənə transplantasiyası;
• Onkoloji xəstəliklər;
• Bədənin zəifləməsi;
• Bədənin anadangəlmə qüsurları (həyatı təhlükəsi üçün);
• Bədənin böyük bir səthinin ağır yanıqları;
• Orqan çatışmazlığı;
• Cinsiyyət dəyişikliyi;
• Yalnız xəstəliyin əlamətlərini aradan qaldıraraq müalicə olunan ruhi xəstəliklər.

• Başın transplantasiyası
• Professor Douelin başı

• Беляева С. «Звезда мерцает за окном…» (Александр Романович Беляев. «Романы. Повести. Рассказы» / Библиотека всемирной литературы. — М.: Эксмо, 2008.)