Azərbaycan Şair və Ədiblər Cəmiyyəti (az.-əski. آذربایجان شاعر و ادیبلر جمعیتی) — İranda ədəbi təşkilat.
"Şairlər məclisi" təşkilatı Vətən yolunda qəzetinin redaksiyasında yaradılıb.[1] Cəmiyyətin ilk iclası 1945-ci il yanvarın 7-də keçirilib[2] və onun sədri Mir Mehdi Etimad seçilib.[3] Şairlər məclisi cəmiyyəti "Şairlər məclisi" jurnalı nəşr etdirirdi. Bu jurnalın cəmi 4 nömrəsi işıq üzü görsə də onlar sonradan toplanıb bir kitab halında çap olunub. 424 səhifəlik bu kitabda 80 şairin 300-dən artıq şeiri və 34 şair haqqında qısa bioqrafik məlumat dərs olunub.[4]
Cəmiyyətin Ərdəbil şöbəsi Balaş Azəroğlu tərəfindən yaradılıb. Ərdəbildəki şöbəyə İbrahim Zakir, Əli Tudə, Doktor Piri, Fəxrəddin Nuri kimi şairlər üzv olublar. Cəmiyyətin Ərdəbil şöbəsinin üzvləri ayda bir dəfə iclas keçirirdilər. Bu iclaslarda bəyənilən ədəbi nümunələr isə Ərdəbildə çap olunan "Yumruq", "Cövdət" qəzetlərində və "Ziddi-faşist" vərəqlərində çap olunurdu.[4]
Azərbaycan Şair və Ədiblər Cəmiyyəti 1946-cı ilin əvvəllində Təbrizdə "Şairlər məclisi" əsasında təsis edilmiş, həmin ilin dekabrınadək fəaliyyət göstərmişdir. Cəmiyyətə İran Azərbaycanı milli azadlıq hərəkatında, yəni Azərbaycan Milli Hökumətinin qurulmasında iştirak edən, yaxud ona rəğbət bəsləyən şair və yazıçılar qəbul olunurdu. Əli Fitrət, Balaş Azəroğlu, M. Etimad, İbrahim Zakir, Əli Tudə, Mədinə Gülgün, Mir Mehdi Çavuşi, İsmayıl Cəfərpur və başqaları onun fəal üzvləri idilər. Şeir, nəsr, dramaturgiya, tənqid, gənc qələmlər bölmələri var idi. İran Azərbaycanının Zəncan, Ərdəbil, Urmiyə və sair şəhərlərində şöbələri təşkil edilmişdir. Cəmiyyət "Günəş" adlı jurnal buraxırdı.[5]
Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra Təbrizdə fəaliyyət göstərən "Şairlər və yazıçılar cəmiyyəti" 1947-ci ildən etibarən Bakıda, "Azərbaycan Yazıçılar Cəmiyyəti" adı ilə fəaliyyət göstərməyə başlayıb.[6] Balaş Azəroğlu da bu cəmiyyətin sədri seçilib.[6]
- ↑ Məmmədli, 2009. səh. 62
- ↑ Bərdəli, 2007. səh. 31
- ↑ İsmayılov, Güləddin. "Vətən yolunda qəzeti". aze.adfmk.com. 2021-07-06. 2021-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-12.
- ↑ 1 2 Bərdəli, 2007. səh. 32
- ↑ Азәрбајҹан Шаир вә Әдибләр Ҹәмијјәти // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 179.
- ↑ 1 2 Balayev, 2018. səh. 139
- Balayev, Xaqan. Azərbaycanın sosial-siyasi həyatında cənublu mühacirlərin iştirakı (1947-1991) (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2018. səh. 198. ISBN 9789952370911.
- Bərdəli, Bahar. Balaş Azəroğlunun yaradıcılıq yolu (az.). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. 2007. səh. 176.
- Məmmədli, Pərvanə. Cənubi Azərbaycan mətbuatı tarixi: XIX-XX-XXI yüzilliklər (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 2009. səh. 230.