"Ayaks Amsterdam Futbol Klubu" (nid. Amsterdamsche Football Club Ajax) daha çox bilinən adları ilə "Ayaks AFK", "Ayaks Amsterdam" və ya sadəcə "Ayaks" — Niderlandın Amsterdam şəhərində yerləşən peşəkar futbol klubu. Niderlandın ən üst səviyyəli futbol liqası olan Erediviziyada mübarizə aparır. 1971, 1972, 1973, 1995-ci illərdə UEFA Çempionlar Liqasının qalibi olmuşdur. 20-ci əsrin ən uğurlu 7-ci klubudur.[2] Adının mənası qədim yunan mifologiyası qəhrəmanı Ayaksdan almışdır. "PSV" və "Feyenoord" ilə birlikdə Niderlandın 3 böyük klubundan biridir.
| Ayaks AFK | |||
|---|---|---|---|
| AFC Ajax | |||
 | |||
| Klubun tam adı | Amsterdamsche Football Club Ajax | ||
| Ölkə |
 Niderland |
||
| Ləqəb(lər) | de Godenzonen (Tanrının övladları)[1] de Joden (Yəhudilər) de Amsterdammers (Amsterdamlılar) | ||
| Rəng(lər) | Qırmızı-ağ | ||
| Yaranma tarixi | 18 mart 1900 | ||
| Stadionu | Yohan Kroyf Arena | ||
| Tutumu | 55,865 | ||
| Prezidenti |
Menno Geelen (müvəqqəti) |
||
| Baş məşqçisi |
 Fransesko Farioli |
||
| Liqa | Erediviziya | ||
| 2023/24 | 5. | ||
|
| |||
| Rəsmi saytı | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
"Ayaks" dünyada ən çox tanınan klublardan biridir. Beynəlxalq Futbol Tarixi və ı Federasiyasına görə XX əsrin ən uğurlu 7-ci komandasıdır. Niderlandın ən üst səviyyə liqası olan Erediviziyanı rekord sayda — 36 dəfə qazanmışdır. Həmçinin 20 dəfə KNVB Cup-ın, 9 dəfə də Johan Cruyff Shieldin sahibi olmuşdur. UEFA Çempionlar Liqasını 4 dəfə qazanaraq bu kuboku Niderlandda ən çox qazanan klub ünvanına sahibdir.
Klub 18 mart 1900-cü ildə Amsterdam şəhərində Flores Stempel, Corel Reser və Yohar Deyt tərəfindən yaradılıb. 1911-ci ildə Niderlandın o dövrdə ən yüksək liqası olan 1.liqaya yüksəlməyi bacarır. İlk kubokunu 1917-ci ildə qazanıb. İlk liqa çempionuluğunu isə 1918-ci ildə qazanıb. 1920-ci illərdən İkinci Dünya müharibəsinə qədər olan dövr klub üçün o qədər uğurlu keçmişdir ki, bu illər "qızıl dövr" kimi qəbul olunur.
1940-cı illərdə baş məşqçi Jack Reynoldsun təqaüdə çıxmasından sonra klub restrukturizasiya dövrünə girir. 1954-cü ildə futbolda professionallığa keçiləndən sonra "Ayaks" yeni dövrdə, xüsusilə də Avropada mübarizə aparmaq gücündən uzaqda qalır. Bu dövrdə hətta alt diviziona düşmə təhlükəsilə üz-üzə qalan "Ayaks" 1965-ci ildə Rinus Michelsin komandanın sükanı arxasına əyləşməsilə güclənməyə başlayır. Bu dövrdə xüsusilə irəliki vaxtlarda Niderland milli futbol komandası sayəsində "total futbol" olaraq adlandırılacaq sistemin "toxumları sərpilir."
1967-ci ildə növbəti dəfə çempionluğunu qazanarkən 112 qol ataraq rekord müəyyənləşdirib. 1971-ci ildə isə həm kubok, həm də liqada ən güclü klub adını qazanmış, eyni zamanda da Çempionlar Kubokunda "Panatinaykos" klubunu 2 cavabsız qolla məğlub etmişdir. 1979-cu ildə Yohan Kroyff "Barselona" klubuna transfer olarkən klubda zəifləmə hiss olunurdu. 1985-ci ildə Kroyff məşqçilik vəzifəsinə gətirildi. Liqada çox uğurlu olmasa da, UEFA Kuboklar Kubokunda "Lokomotiv Leypsiq"ə 1 cavabsız qolla qalib gəldi və kuboku başı üzərinə qaldırdı.
Bu dövrdən sonra yüksəlişə keçən "PSV"nin gerisində qalan "Ayaks" Lui van Qaalın baş məşqçilik dövründə əvvəlki qüdrətinə qayıtmağı bacarır. 1992 UEFA Kuboku finalında İtaliya komandası "Torino"yu məğlub edərək kubokun sahibi olur. Eyni uğuru UEFA Çempionlar Liqası 1994/1995 mövsümündə də göstərən komanda, finalda başqa bir İtaliya komandası "Milan"ı 1-0 hesabı ilə məğlub edərək kuboku muzeyinə aparır.[3]
Ancaq irəliləyən mövsümlərdə Van Qaalın klubdan ayrılması və vacib oyunçularının komandadan ayrılmasıyla[4] "Ayaks" zəifləməyə başlayır.
2002 ili etibarilə baş məşqçiliyə Ronald Kuman və ondan sonra Deni Blind gətirilir. 2006 ilində klubun sükanı arxasına əyləşən Henk ten Keyt gənclərə şans verərək uğurlu nəticələr alır. O mövsüm KNVB beker qazanılarkən, Liqa çempionluğunu son anlarda itirir. Növbəti mövsümdə ən vacib kozırlarından olan Rayan Babeli "Liverpul"a, Uesli Sneyderi isə "Real Madrid"ə satırlar. 2008 ilində baş məşqçi olan Marko Van Bastenin dövründə yeni gənc futbolçular komandaya daxil edilərkən klub uğurlu futbolçularını sattığı üçün "ticarətxana" olmaqla ittiham edilir. 2009-2010 mövsümünün son həftəsində liqada üçüncülüyü uğursuzluq olaraq adlandıran van Basten məşqçilik postundan istefa etdi.
- Sonuncu dəfə 12 fevral 2025 tarixində yeniləndi
| Sıra | Klub | Koefisent |
|---|---|---|
| 29 | Ayaks |
66.250 |
Klubun ilk stadionu 1911-ci ildə taxtadan düzəldilmişdir. O dövrdə stadionun xüsusi bir adı yox idi. "Ayaks" daha sonra Amsterdamda düzəldilmiş "1928 Yay Olimpiyadaları" stadionunda oyunlara çıxdı. Olimpik Stadium olaraq bilinən stadiondan sonra 1934 ilində Amsterdamın şərqindəki De Meer Stadionuna keçti. 1996 ilinə qədər oyunlara çıxdığı stadionun 29.500 tutumu var idi. 1996 ilində "Amsterdam Arena" olaraq bilinən yeni stadion istifadəyə verildi. 134 milyon dollara başa gələn stadionun tutumu 52.000 nəfərlik idi.
Klubun ilkin loqosunda bir "Ayaks" oyunçusu təsvir edilmişdir. 1928-ci ildən isə Qəhrəman Ayaks portreti klubun loqosunda yer alır. 1990-cı ildə yenə dəyişdirilən loqoda Ayaks şəkili qorunur. Portret 11 futbolçuyu bildirəcək şəkildə sadəcə 11 cizgidən ibarət olacaq şəkildə yenidən dizayn edildi.
"Ayaks" ilk vaxtlar təkcə qara rəngli formalardan istifadə edirdi. Ancaq sonralar qırmızı-ağ və şortlarda qara rəng yer almaya başladı. Bu üç rəng "Ayaks"ın yarandığı Amsterdam şəhərinin rəngləridir. Klub 1911-ci ildə Eerste Klasse olaraq bilinən 1. Liqaya yüksəldiyində rənglərini dəyişdirmək məcburiyyətində qaldı. Çünki o liqada oynayan Sparta Rotterdam klubu da eyni rəngləri istifadə edirdi. O dövrdə səfər formasından istifadə edilmədiyi üçün liqaya yeni yüksələn "Ayaks" rənglərini ağ forma üzərində qırmızı çarpaz xətt olacaq şəkildə dəyişmək məcburiyyətində qaldı.
Dövrümüzdə "Ayaks" azarkeşlərinin Yəhudi olduğu iddia edilsə də buna aid bir sübut yoxdur. 1930-cu illərdə Avropada sürətlə yüksələn faşizm və antisemitizimə görə şəhərin digər azarkeşləri, stadionları Yəhudi köçü alan ərazidə qaldığı üçün "Ayaks" azarkeşlərini Yəhudi olmaqla ittiham edirlər. Arasında çox az sayda Yəhudi olan "Ayaks" azarkeşləri bu kimliyi mənimsəyir və oyunlar zamanı stadionda Yəhudi simvollarından istifadə edirlər. 1980-ci ildən etibarən siyasi arenadakı İsrail qarşıtlığı "Ayaks"a da təsir etmişdir. Olduqca gərgin atmosferdə keçən oyunlara artıq gerçək Yəhudilər getməməyə başladılar. 2000-ci illərdə klub rəsmi olaraq azarkeşlərindən Yəhudi simvollarından istifadə etməyi dayandırmalarını tələb etmişdir.[5]
- 19 sentyabr 2024 tarixində yenilənib
|
|
.svg){kind=small}
Çempion (36): 1917-18, 1918-19, 1930-31, 1931-32, 1933-34, 1936-37, 1938-39, 1946-47, 1956-57, 1959-1960, 1965-66, 1966-67, 1967-68, 1969-70, 1971-72, 1972-73, 1976-77, 1978-79, 1979-80, 1981-82, 1982-83, 1984-85, 1989-90, 1993-94, 1994-95, 1995-96, 1997-98, 2001-02, 2003-04, 2010-11, 2011-12, 2012-13, 2013-14, 2018-19, 2019-20, 2020-21, 2021-22
- KNVB Beker
Çempion (20): 1916-17, 1942-43, 1960-61, 1966-67, 1969-70, 1970-71, 1971-72, 1978-79, 1982-83, 1985-86, 1986-87, 1992-93, 1997-98, 1998-99, 2001-02, 2005-06, 2006-07, 2009-10, 2018-19, 2020-21
- Johan Cruijff Schaal
Çempion (9): 1993, 1994, 1995, 2002, 2005, 2006, 2007, 2013, 2019
Çempion (4): 1970-71, 1971-72, 1972-73, 1994-95
- Qitələrarası kubok
Çempion (2): 1972, 1995
Çempion (1): 1991-92
Çempion (1): 1986-87
Çempion (3): 1972, 1973, 1995
Çempion (1): 1961-62
- ↑ Perryman, Mark (2013). Hooligan Wars: Causes and Effects of Football Violence. Mainstream. p. 167. ISBN 978-1-78057-813-2. Archived from the original on 29 April 2016. Retrieved 15 December 2015.
- ↑ "Europe's Club of the Century". International Federation of Football History & Statistics. 11 Eylül 2009. 24 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009
- ↑ https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/51668--ajax-vs-milan/
- ↑ Bu dövrdə Edgar Davids, Michael Reiziger, Finidi George, Nwankwo Kanu, Patrick Kluivert, Marc Overmars, Winston Bogarde, Ronald de Boer, Frank de Boer, Edwin van der Sar, Jari Litmanen klubdan ayrılmış, Frank Rijkaard və Deni Blind isə futbolçuluq karyeralarını bitirmişdilər.
- ↑ 28 mart 2005, 27 avqust 2009 tarixində Wayback Machine saytında arxivləndi. The New York Times xəbəri (İngilis dilində) 1 mart 2011 tarixində çatmışdır
Niderland haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
Futbol klubu haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |